పార్లమెంటు సభ్యుడు

పార్లమెంటులో దిగువ సభ లేదా లోక్‌సభ, పార్లమెంటు ఎగువ సభ లేదా రాజ్యసభ అని పిలువబడే రెండు సభలు లేదా విభాగాలు ఉన్నాయి. లోక్‌సభ సభ్యులను ప్రజల నేరుగా ఎన్నుకుంటారు. ఇది ప్రజలకోసం పనిచేస్తుంది. అందువలన పార్లమెంటును "ప్రజల సభ" అని పార్లమెంటు దిగువసభ అని పిలుస్తారు. రాజ్యసభ భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలకు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తుంది, కాబట్టి దీనిని "ది కౌన్సిల్ ఆఫ్ స్టేట్స్" అని పిలుస్తారు. దీనిని పార్లమెంటు ఎగువసభ అనికూడా పిలుస్తారు. భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 79 పార్లమెంటుకు ఆధారాన్ని అందిస్తుంది. అదే కథనంలో ఉభయ సభలతో పాటు రాష్ట్రపతి కూడా ఉన్నారు. భారతదేశంలో ఎన్నుకోబడిన పార్లమెంటు సభ్యులు (MPలు) భారత రాష్ట్రపతి ఎన్నిక కోసం ఎలక్టోరల్ కాలేజీని ఏర్పాటు చేస్తారు.

కొన్ని దేశాలలో ఎగువ సభను సెనేట్ అని, అలాగే సభ్యులను సెనేటర్స్ అంటారు. పార్లమెంట్ సభ్యులు పార్లమెంటరీ బృందాలుగా ఉంటారు (పార్లమెంటరీ పార్టీలు అని అంటారు). వీరు ఏ రాజకీయపార్టీ తరపున ఎన్నుకోబడ్డారో అదే పార్టీతో ఉంటారు.

పార్లమెంటు సభ్యుడు భారత పార్లమెంటులోని రెండు సభలలో ఏదో ఒక సభ్యుడుగా ఉంటారు. లోక్‌సభ (దిగువ సభ), రాజ్యసభ (ఎగువ సభ). లోక్‌సభలో 543 స్థానాలు ఉన్నాయి, వీటన్నింటిని రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలలోని ప్రతి పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గం నుండి భారతదేశ పౌరులు ఫస్ట్-పాస్ట్-ది-పోస్ట్ ఓటింగ్ ద్వారా నేరుగా ఎన్నుకుంటారు. రాజ్యసభలో 245 మంది సభ్యులు ఉండవచ్చు, అందులో 238 మంది సభ్యులు పరోక్షంగా ఎన్నిక అవుతారు. ఈ 238 మంది సభ్యులలో, 229 మంది రాష్ట్ర శాసనసభలకు చెందినవారు కాగా, 9 మంది ఢిల్లీ, పుదుచ్చేరి, జమ్మూ కాశ్మీర్ కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలకు చెందినవారు. దామాషా ప్రాతినిధ్యం ప్రకారం ఒకే బదిలీ ఓటు పద్ధతిని ఉపయోగించి ఎన్నికయ్యారు. మిగిలిన 12 మంది సభ్యులు కళ, సాహిత్యం, సైన్స్, సామాజిక సేవలకు చేసిన కృషికి రాష్ట్రపతిచే నామినేట్ చేయబడతారు. ఒక్కో రాష్ట్రంలో ఒక్కో చాంబర్‌లో వారి సంబంధిత జనాభా క్రమంలో నిర్ణీత సంఖ్యలో ప్రతినిధులను కేటాయించారు. ఉత్తర ప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో ఉభయ సభల్లో అత్యధిక సంఖ్యలో ప్రతినిధులు ఉన్నారు. లోక్‌సభలో సగానికి పైగా సీట్ల మద్దతు పొందిన వ్యక్తి ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేస్తాడు. ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేసేందుకు పార్టీలు కూటమిగా ఏర్పడవచ్చు.

దిగువసభ

భారతదేశంలో దిగువసభను ప్రజాసభ లేక లోక్‌సభ అంటారు. లోక్‌సభకు ఎన్నికైన పార్లమెంట్ సభ్యులు ప్రజల చేత ఎన్నుకోబడినవారు.

ఎగువసభ

ఎగువసభను రాజ్యసభ అంటారు. రాజ్యసభకు ఎన్నికైన పార్లమెంట్ సభ్యులు నేరుగా ప్రజలచే కాక పరోక్షంగా ఎన్నుకోబడతారు.

లోక్‌సభ

లోక్‌సభ ప్రజాప్రతినిధుల సభ. వయోజన ఓటింగు పద్ధతిపై ప్రత్యక్షంగా ప్రజలచే ఎన్నుకోబడిన ప్రతినిధులు దీనిలో సభ్యులుగా ఉంటారు. దేశంలోని అన్ని రాష్ట్రాల నుండి, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల నుండి వీరిని ఎన్నుకుంటారు. ఆయా రాష్ట్రాల జనాభాను బట్టి లోక్‌సభ సభ్యుల సంఖ్యను నిర్ణయిస్తారు. లోక్‌సభ సభ్యుల సంఖ్య 550 కి మించరాదు. ప్రస్తుతం లోక్‌సభ స్థానాల సంఖ్య 545. వీరిలో 530 మంది సభ్యులు 29 రాష్ట్రాల నుండి ఎంపిక చేయబడగా 13 మంది 2 (530+13+2=545) కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల నుండి ఎంపిక చేయబడతారు. ఆంగ్లో ఇండియన్లకు ప్రాతినిధ్యం లభించనిచో ఇద్దరు ఆంగ్లో ఇండియన్లను రాష్ట్రపతి నామినేట్ చేస్తాడు.

లోక్‌సభ సభ్యునికి కావలసిన అర్హతలు

లోక్‌సభ సభ్యత్వానికి పోటీచేసే అభ్యర్థులకు ఈ కింది అర్హతలు ఉండాలి:

• భారత పౌరుడై ఉండాలి.
• 25 సంవత్సరాల వయస్సు నిండి ఉండాలి.
• కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల్లో ఆదాయాన్ని పొందే పదవులలో ఉండరాదు.
• పార్లమెంటుచే నిర్ణయించబడిన ఇతర అర్హతలు కలిగి ఉండాలి.

పదవి కాలపరిమితి

పార్లమెంటు సభ్యుని పదవీకాలం 5 సంవత్సరాలు వుంటుంది. ప్రస్తుతం 16వ లోక్‌సభ కొనసాగుతుంది. లోక్‌సభ లోని సగం సభ్యులు ఏ పార్టీకి మద్దతు ఇస్తే వారే ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేస్తారు. లోక్‌సభ కాలపరిమితి ఐదు సంవత్సరాలు.

రాజ్యసభ

రాజ్యసభ సమాఖ్యసభ. ఇందులో 250కి మించకుండా సభ్యులుంటారు. వీరిలో 238 మంది సభ్యులు రాష్ట్రాల విధానసభలలోని ఎన్నికైన సభ్యుల ద్వారా నిష్పత్తి ప్రాతినిధ్యపు ఎన్నిక విధానంలో పరోక్షంగా ఎన్నిక అవుతారు. కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల సభ్యులు పార్లమెంటు నిర్ణయించిన పద్ధతి ప్రకారం ఎన్నిక అవుతారు. మిగతా 12 మంది సభ్యులను సాహిత్యం, విజ్ఞానం, కళలు, సంఘసేవలలో ప్రముఖులైనవారిని రాష్ట్రపతి నామినేట్ చేస్తాడు. రాష్ట్రాల జనాభాను బట్టి రాజ్యసభ సభ్యుల సంఖ్యను నిర్ణయిస్తారు.

రాజ్యసభ సభ్యునికి కావలసిన అర్హతలు

రాజ్యసభ సభ్యత్వానికి పోటీచేసే అభ్యర్థులకు ఈ కింది అర్హతలు ఉండాలి:

• భారత పౌరుడై ఉండాలి.
• 30 సంవత్సరాల వయస్సు నిండి ఉండాలి.
• కేంద్ర రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల్లో ఆదాయాన్ని పొందే పదవులలో ఉండరాదు.
• పార్లమెంటుచే నిర్ణయించబడిన ఇతర అర్హతలు కలిగి ఉండాలి.

రాజ్యసభ సభ్యుని కాలపరిమితి

రాజ్యసభ శాశ్వతసభ. అంటే, ఈ సభలోని సభ్యులందరూ ఒకేమారు పదవీ విరమణ చేయరు. అందుచే, లోక్‌సభ వలె ఈ సభ 5 సంవత్సరాలకొకసారి రద్దుకాదు. రాజ్యసభ సభ్యుల పదవీకాలం ఆరు సంవత్సరాలు. కాని, ప్రతి రెండు సంవత్సరాలకొకసారి మూడింట ఒక వంతు మంది సభ్యులు పదవీ విరమణ చేస్తారు. వారి స్థానంలో కొత్త సభ్యులు ఎన్నిక అవుతారు.