డోగ్రీ భాష

భారత రాజ్యాంగపు 8వ షెడ్యూల్లో ప్రస్తావించిన 22 షెడ్యూల్డ్ భాషల్లో డోగ్రీ ఒకటి. ఈ భాషను ప్రధానంగా జమ్మూ కాశ్మీరులోని జమ్ము, హిమాచల్ ప్రదేశ్లో ఎక్కువగానూ, ఉత్తర పంజాబ్, జమ్ము కాశ్మీర్ లోని ఇతర ప్రాంతాలు, తదితర ప్రాంతాల్లోనూ మాట్లాడతారు. పాకిస్తానులో డోగ్రిని పహాడీ' (पहाड़ी or پہاڑی) అనే పిలుస్తారు. డోగ్రీ మాట్లాడే వారిని డోగ్రాలనీ, డోగ్రీ-మాట్లాడే ప్రాంతాన్ని దుగ్గర్ అనీ పిలుస్తారు. డోగ్రి (దుగ్గర్ అనే పదంతో) మొట్టమొదటిసారిగా వ్రాతపూర్వకంగా 1317 సంవత్సరంలో కవి అమీర్ ఖుస్రో పెర్షియన్ భాషలో రాసిన నుహ్ సిపిహర్ (“ది నైన్ హెవెన్స్”) లో ప్రస్తావింపబడింది. పంజాబీ భాషలో ఒక మాండలీకం అని పూర్వం భావించినా, ప్రస్తుతం డోగ్రీని పశ్చిమ పహాడి భాషా విభాగంలో ప్రత్యేక భాషగా గుర్తిస్తున్నారు. డోగ్రి భాషలోని కొన్నిలక్షణాలు పశ్చిమ పహాడి భాషలలో, పంజాబీ భాషలో కనిపిస్తాయి. అలాంటిదే ఒక లక్షణం భాషా స్వరానికి సంబంధించినది. డొగ్రీలో చాలా రకాలున్నా, వాటి పదాల సారూప్యత 80 శాతం దగ్గరగా ఉంటుంది. భారత జనాభా లెక్కల ప్రకారం భాషా హోదా పొందటానికి ముందు డోగ్రిని పంజాబీ భాషలో మాజి, దోయాబీ లాగా ఒక రకంగా వర్గీకరించేవారు.

పండిత్ రవిశంకర్, పండిత్ శివ్ కుమార్ శర్మ వంటి కళాకారులు డోగ్రీ జానపద శ్రావ్యాలను స్వరపరచారు. వాటిని సితార్, సంతూర్ వాయిద్యాలతో కూడా అమర్చారు.

• చంపా శర్మ
• కరణ్ సింగ్
• ధీను భాయి పంథ్
• ప్రొఫెసర్ మదన్ మోహన్ శర్మ
• B.P. సథాయి
• రాం నాథ్ శాస్త్రీ