Shteti i Pavarur i Kroacisë (kroatisht Nezavisna Država Hrvatska - NDH; gjermanisht: Unabhängiger Staat Kroatien; italisht: Stato indipendente di Croazia) ishte një shtet kukull i kohs së Luftës së Dytë Botërore i Gjermanisë naziste dhe Italisë Fashiste.
Ajo u krijua në pjesë të Jugosllavisë së pushtuar më 10 prill 1941, pas pushtimit nga fuqitë e Boshtit. Territori i saj përbëhej nga pjesa më e madhe e Kroacisë dhe Bosnje-Hercegovinës së sotme, si dhe disa pjesë të Serbisë dhe Sllovenisë së sotme, por gjithashtu përjashtonte shumë zona të populluara nga kroatët në Dalmaci (deri në fund të vitit 1943), Istria dhe rajonet e Megjimurjes. të cilat sot janë pjesë e Kroacisë).
Gjatë gjithë ekzistencës së saj, NDH u qeveris si shtet njëpartiak nga organizata fashisteustashiste. Ustashi drejtohej nga poglavnikuAnte Paveliq. Regjimi shënjestroi serbët, hebrenjtë dhe romët si pjesë e një fushate gjenocidi në shkallë të gjerë, si dhe kroatët dhe myslimanëtboshnjakë antifashistë ose disidentë. Sipas Stanely G. Payne, "krimet në NDH u tejkaluan në mënyrë proporcionale vetëm nga Gjermania naziste, Kmerët e Kuq në Kamboxhia dhe disa nga regjimet jashtëzakonisht gjenocidale afrikane".
Në territorin e kontrolluar nga Shteti i Pavarur i Kroacisë, midis viteve 1941 dhe 1945, ekzistonin 22 kampe përqendrimi. Kampi më i madh ishte Jasenovaci. Dy kampe, Jastrebarsko dhe Sisak, mbanin vetëm fëmijë.
Shteti ishte zyrtarisht një monarki pas nënshkrimit të ligjeve të kurorës së Zvonimir më 15 maj 1941. I emëruar nga Viktor Emanuel III i Italisë, Princi Aimone, Duka i Aostës fillimisht refuzoi të merrte kurorën në kundërshtim me aneksimin italian të rajonit të Dalmacisë me shumicë kroate, të aneksuar si pjesë e agjendës irredentiste italiane të krijimit të Mare Nostrum . "Deti ynë"). Më vonë ai pranoi shkurtimisht fronin për shkak të presionit nga Victor Emmanuel III dhe u titullua Tomislav II i Kroacisë, por kurrë nuk u zhvendos nga Italia për të banuar në Kroaci.
Nga nënshkrimi i Traktateve të Romës më 18 maj 1941 deri në kapitullimin italian më 8 shtator 1943, shteti ishte një bashkëpronësi territoriale e Gjermanisë dhe Italisë. “Kështu më 15 prill 1941, Paveliqi erdhi në pushtet, megjithëse me një pushtet shumë të kufizuar, në shtetin e ri ustash nën ombrellën e forcave gjermane dhe italiane. Në të njëjtën ditë Führeri gjerman Adolf Hitler dhe Duce italian Benito Musolini i dhanë njohjen shtetit kroat dhe deklaruan se qeveritë e do të ishin të lumtura të merrnin pjesë me qeverinë kroate në përcaktimin kufijve të saj. Në gjykimin e saj në Gjyqin e Pengjeve, Gjykata Ushtarake e Nurembergut arriti në përfundimin se NDH nuk ishte një shtet sovran. Sipas Tribunalit, "Kroacia ka qenë në çdo kohë këtu përfshirë një vend të pushtuar".
Në vitin 1942, Gjermania i sugjeroi Italisë të merrte kontrollin ushtarak të gjithë Kroacisë nga dëshira për të ridrejtuar trupat gjermane nga Kroacia në Frontin Lindor. Italia megjithatë e refuzoi ofertën pasi nuk besonte se mund të përballonte vetë situatën e paqëndrueshme në Ballkan. Pas rrëzimit të Musolinit dhe armëpushimit të Mbretërisë së Italisë me aleatët, Tomislav II abdikoi nga froni i tij kroat: NDH më 10 shtator 1943 deklaroi se Traktatet e Romës ishin të pavlefshme dhe aneksoi pjesën e Dalmacisë që i ishte dhënë. Italia. NDH u përpoq të aneksonte Zarën (Zadarin e sotëm, Kroaci), e cila ishte një territor i njohur i Italisë që nga viti 1920 dhe prej kohësh një objekt i irredentizmit kroat, por Gjermania nuk e lejoi atë.
Fein, Helen: Accounting for Genocide – Victims and Survivors of the Holocaust, The Free Press, New York, Edition 1979, pages 102, 103.
Hoare, Marko Attila (2006). Genocide and Resistance in Hitler's Bosnia: The Partisans and the Chetniks 1941–1943. New York: Oxford University Press. ISBN0-19-726380-1.
Hory, Ladislaus and Broszat, Martin: Der Kroatische Ustascha-Staat, 1941–1945, Stuttgart, 1964.
Likso, T. and Čanak, D., Hrvatsko Ratno Zrakoplovstvo u Drugome Svjetskom Ratu (The Croatian Air Force in the Second World War), Zagreb, 1998. ISBN953-97698-0-9.
Encyclopedia of the Holocaust, Vol. 2, Independent State of Croatia entry.
Maček, Vlado: In the Struggle for Freedom Robert Speller & Sons, New York, 1957.
Ognyanova, Irina (2000). "Nationalism and National Policy in Independent State of Croatia (1941–1945)". përmbledhur nga Rogers, Dorothy; Joshua, Wheeler; Zavacká, Marína; Casebier, Shawna (red.). Topics in Feminism, History and Philosophy, IWM Junior Visiting Fellows Conferences, Vol. 6. Vienna, Austria: Otto Harrassowitz Verlag.
Ramet, Sabrina P. (2006). The Three Yugoslavias: State-Building and Legitimation, 1918–2005. New York: Indiana University Press. ISBN978-0-25334-656-8.
Charny, Israel (1999). Encyclopedia of Genocide: A-H. ABC-CLIO. ISBN9780874369281.
Phayer, Michael (2000). The Catholic Church and the Holocaust, 1930–1965. Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press. ISBN9780253337252.
Payne, Stanley G. (2006). "The NDH State in Comparative Perspective". Totalitarian Movements and Political Religions. 7 (4): 409–415. doi:10.1080/14690760600963198. S2CID144782263.
Dulić, Tomislav (2006). "Mass killing in the Independent State of Croatia, 1941–1945: a case for comparative research". Journal of Genocide Research. 8: 255–281. doi:10.1111/nana.12433. S2CID242057219.
Referime
This article uses material from the Wikipedia Shqip article Shteti i pavarur i Kroacisë, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Përmbajtja është në disponim nëpërmjet licencës CC BY-SA 4.0 nëse nuk shënohet ndryshe. Images, videos and audio are available under their respective licenses. ®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Shqip (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.