1919-1922 Lufta Greko-Turke

Lufta Greko-Turke e 1919–1922
Pjesë e Luftës për Pavarësi Turke
Në drejtim të akrepave të orës nga lart majtas: Mustafa Kemal në fund të Betejës së Parë të İnönü; Ushtarët grekë tërhiqen gjatë fazave të fundit; Këmbësoria turke në llogore; Ngarkesa e këmbësorisë greke në lumin Gediz.
Data 15 maj 1919 – 11 tetor 1922 (3 vjet, 4 muaj, 3 javë dhe 5 ditë) Vendodhja Anadolli Perëndimor Pasoja Fitorja e turqve Revolucioni i 11 shtatorit 1922 në Greqi Rënia e qeverisë së David Lloyd George Traktati i Lozanës Shkëmbimi i popullsisë midis Greqisë dhe Turqisë Ndryshimet territoriale Tokat e lëshuara fillimisht në Mbretërinë e Greqisë nga Perandoria Osmane janë përfshirë në Republikën e Turqisë.
Palët pjesëmarrëse
Lëvizja Kombëtare Turke Qeveria e Ankarasë (nga viti 1920) Kuva-yi Nizamiye Kuva-yi Seyyare (deri më 1920) Kuva-yi Milliye (deri më 1920) Përkrahur nga: RSFS Rusia RSS Ukraina RSS Azerbajxhani RPS Buharani  Italia  Franca Republika e Tretë Franceze (nga viti 1921)	Mbretëria e Greqisë Përkrahur nga: Mbretëria e Bashkuar e Britanisë së Madhe dhe Irlandës Perandoria Osmane Vullnetarët armenë
Komandantët dhe udhëheqësit
Mustafa Kemal Pasha Fevzi Pasha İsmet Pasha Çerkes Ethem Fahrettin Pasha Kemalettin Sami Pasha Yusuf Izzet Pasha Ali Fuat Pasha Muhittin Pasha Naci Pasha Ömer Halis Pasha Münip Pasha Rüştü Pasha Şefik Pasha Refet Pasha	Constantine I Alexander I Nikolaos Plastiras Konstantinos Nider Konstantinos Miliotis-Komninos Leonidas Paraskevopoulos Alexandros Othonaios Eleftherios Venizelos Dimitrios Gounaris Anastasios Papoulas Georgios Hatzianestis Konstantinos Pallis Georgios Polymenakos Prince Andrew Kimon Digenis (Rob lufte) Nikolaos Trikoupis (Rob lufte) Süleyman Şefik Pasha
Njesitë e përfshira
Ushtria e GNA-së	Ushtria e Azisë së Vogël Kuva-yi Inzibatiye Legjioni i vullnetarëve armen
Fuqia ushtarake
Maj 1919: 35,000 Nëntor 1920: 86,000 Gusht 1921: 92,000 Gusht 1922: 208,000 Organizata 1922 18 divizione të këmbësorisë 5 brigada të kalorësisë 3 regjimente të pavarura Pajsijet 1922 93,000 pushkë 2,025 mitraloz të lehtë 839 mitraloz të rëndë 323 topa 5,282 shpata 198 kamiona 33 vetura dhe ambulanca 10 avion luftarak	Maj 1919: 15,000 Prill 1920: 90,000 Janar 1921: 100,000 Qershor 1921: 200,000 1922: 215,000 Organizata 1922 12 divizione të këmbësorisë 1 brigadë i kalorësisë 9 regjimente të pavarura Pajisjet 1922 130,000 pushkë 3,139 mitraloz të lehtë 1,280 mitraloz të rëndë 418 topa 1,300 shpata 4,036 trucks 1,776 vetura dhe ambulanca 50 avion luftarak
Viktimat dhe humbjet
Ushtria e rregulltë: 9,167 të vrarë 2,474 vdiqën nga plagët ose shkaqe jo luftarake 31,097 të plagosur 11,150 të humbur 6,522 të burgosur**	19,362 të vrarë 4,878 vdiqën jashtë luftimit 48.880 të plagosur 18,095 të zhdukur rr. 13,740 të burgosur*
* U kapën 20 826 të burgosur grekë. Nga ata rreth 740 oficerë dhe 13,000 ushtarë mbërritën në Greqi gjatë shkëmbimit të të burgosurve në 1923. Rreth 7,000 me sa duket vdiqën në robërinë turke. ** Greqia mori 22,071 të burgosur ushtarakë dhe civilë. Prej tyre ishin 520 oficerë dhe 6002 ushtarë. Gjatë shkëmbimit të të burgosurve në vitin 1923, në Turqi mbërritën 329 oficerë, 6002 ushtarë dhe 9410 të burgosur civilë. 6,330 të mbeturit, kryesisht të burgosur civilë, me sa duket vdiqën në robërinë greke. Asambleja e Madhe Kombëtare Turke u hap në vitin 1920. Kuva-yi Milliye operoi në mënyrë të pavarur midis viteve 1919 dhe 1920 derisa u vu nën kontrollin e Asamblesë së Madhe Kombëtare.

Fushata greke filloi kryesisht për shkak se aleatët perëndimorë, veçanërisht kryeministri britanik David Lloyd George, i kishin premtuar Greqisë fitime territoriale në kurriz të Perandorisë Osmane, e cila kohët e fundit u mund në Luftën e Parë Botërore. Pretendimet greke vinin nga fakti se Anadolli kishte qenë pjesë të Greqisë së Lashtë dhe Perandorisë Bizantine përpara se turqit të pushtonin zonën në shekujt 12-15. Konflikti i armatosur filloi kur forcat greke zbarkuan në Smirna (tani: İzmiri), më 15 maj 1919. Ata përparuan në brendësi të vendit dhe morën kontrollin e pjesës perëndimore dhe veriperëndimore të Anadollit, duke përfshirë qytetet Manisa, Balıkesir, Aydin, Kütahya, Bursa dhe Eskişehir. Përparimi i tyre u kontrollua nga forcat turke në Betejën e Sakarias në vitin 1921. Fronti grek u shemb me kundërsulmin turk në gusht 1922 dhe lufta në fakt përfundoi me rimarrjen e Smirnës nga forcat turke dhe zjarrin e madh të Smirnës.

Si rezultat, qeveria greke pranoi kërkesat e Lëvizjes Kombëtare Turke dhe u kthye në kufijtë e saj të paraluftës, duke i lënë Turqisë Trakinë Lindore dhe Anadollin Perëndimor. Aleatët braktisën Traktatin e Sevres për të negociuar një traktat të ri në Lozanë me Lëvizjen Kombëtare Turke. Traktati i Lozanës njohu pavarësinë e Republikës së Turqisë dhe sovranitetin e saj mbi Anadollin, Stambollin dhe Thrakinë Lindore. Qeveritë greke dhe turke ranë dakord të angazhoheshin në një shkëmbim popullsie.

Shqiptarët që morë pjesë ne luftën greko-osmane.

• Lufta Çlirimtare Turke
• Karriera ushtarake e Mustafa Qemal Ataturkut