Humvee

Ai zëvendësoi mjete më të vogla të quajtura xhipa si: M151, dhe M561 "Gama Goat". Kryesisht pëdoret nga ushtria e SHBA, por ashtu përdoret edhe nga shumë vende përfshirë edhe nga Forcat e Armatosura të Republikës së Shqipërisë, ai ka edhe versione civile. Përhapja e Humvee-s në luftën e gjirit persik ndihmoi në promovimin e markës civile Hummer.

Mjet shumëqëllimësh me rrota i lëvizshmërisë së lartë (High Mobility Multipurpose Wheeled Vehicle) (HMMWV)
Një HMMWV i Trupave të Marinës Së SHBA në mars 2005, duke kaluar një terren të vështirë në Khost, Afganistan.
Tipi	I pablinduar: Mjet i lehtë transporti ushtarak I blinduar: Mjet i lehtë transporti i blinduar
Vendi i origjinës	SHBA
Historia e shërbimit
Në shërbim	1984–sot
Historia e Prodhimit
Prodhuesi	AM General
Kostoja njësi	I pablinduar: $65,000 I blinduar: $140,000
Prodhuar më	1984–sot
Numri ndërtuar	281,000
Variante	2- ose 4-dyer kamion
Specifikimet
Pesha	2,340–2,680 kg peshë e përgjthshme
Gjatësia	4.6 m
Gjërësia	2.16 m
Lartësia	1.8 m, e ulshme në 1.4 m
Motorri	me 8 cilindra me naftë (diesel) 6.2 Litra ose 6.5 Litra V8 turbo diesel 6.5 Litra V8 turbo diesel: 190 kf (142 kW) në 3,400 rpm / 515 N·m në 1,700 rpm
Transmisioni	3-shpejtësi automatike
Suspensioni	4x4 Të pavarura
Kapaciteti i karburantit	95 litra
Shpejtësia	89 km/h me peshë maksimale Mbi 113 km/h shpejtësia maksimale

 

Humvee përdor suspension të pavarur dhe nyje të përshtatura shpërndarëse që të ketë 40 cm lartësi nga toka. Mjeti ka frena me disk në të katërta rrotat dhe suspension në formë dopio-bige në të katër rrotat. Disqet e frenave nuk janë montuar tek rrotat si në veturat e zakonshme, por në brendësi, të vendosura jashtë çdo diferenciali. Diferenciali i përparmë dhe i prapmë janë të tipit Torsen dhe diferenciali qëndror është i zakonshëm. Ka të paktën 17 variante të HMMWV në shërbim me Forcat e Armatosura të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. HMMWV-të shërbejnë si transportues ngarkese/trupash, platforma mitralozi, ambulanca, mbajtës të raketave M220 TOW, lëvizës të topave obus M119 howitzer, Platforma Pjedestali Stinger M1097 Avenger, mjet për mbështetje ajërore të drejtpërdrejtë MRQ-12, tërheqës për kabinat e jetesës S250, dhe role të tjera. HMMWV është në gjendje të ecë në ujë normalisht në thellësi 76 cm, ose 1.5 m me pajisje shtesë të instaluara.

 

Pajisje shtesë opsionale përfshijnë një çikrik (me kapacitet maksimal 2,700 kg) dhe koracë shtesë. Në modelet M1025/M1026 dhe M1043/M1044 mbajtës armatimi mund të montohet mitralozi M134, granatahedhësi Mk 19, mitralozi i rëndë M2 Browning, mitralozi M240 dhe mitralozi i lehtë M249. HMMWV model M1114 "i mbi blinduar", i prezantuar në 2004, mund të mbajë të njëjtat armë si më lart. Përveç këtyre, M1114, M1116 dhe M1117 kanë një sistem armatimi me telekomandë ku qitësi mund të qëndrojë brenda në mjet pa ekspozuar fare trupin i quajtur CROWS.

Në Vitet 1970, Forcat tokësore të SHBA arritën në përfundimin se kamionët civilë të përshtatur për përdorim ushtarak nuk i plotësonte nevojat e ushtrisë. Në 1977, Lamborghini zhvilloi Cheetah, model i cili u përpoq të arrinte kërkesat e kontratës me Ushtrinë. Në 1979, ushtria nxorri specifikimet për një Mjet Shumëqëllimësh me Rrota i Lëvizshmërisë së Lartë, ose HMMWV. në korrik të po atij viti, AM General (pjesë e American Motors Corporation) filloi punën paraprake të projektimit, dhe më pak se një vit më vonë, po testohej prototipi i parë.

Në qershor 1981, ushtria i dha AM General një kontratë për zhvillimin e disa prototipëve të tjerë që ti dorëzoheshin qeverisë për testime të tjera, dhe kompanisë iu dha leja fillestare të prodhojë 55,000 HMMWV për tu dorëzuar në 1985. HMMWV pa për herë të parë luftë në Operation Just Cause, në pushtimin amerikan të Panamasë në 1989.

HMMWV u bë kali i punës për forcat e SHBA-ve në të gjithë botën. Më shumë se 10,000 u përdorën nga forcat e koalicionit në Luftën Irakut.

Përdorimi në betejë

HMMWV u projektua në fillim kryesisht për transport të lehtë ngarkesash dhe trupash mbrapa vijave të frontit, dhe jo si mjet luftarak në frontin e luftimit. Si Jeep më parë, versioni bazë i HMMWV nuk kishte koracë ose mbrojtje ndaj rreziqeve kimike, biologjike, radiologjike ose bërthamore. Në Betejën e Mogadishu në Somali u pësuan humbje të mëdha në mjete për shkak të luftës urbane. Megjithatë, humbjet ishin relativisht të ulëta në operacionet konvencionale, si Lufta e Gjirit Persik. HMMWV nuk u projektua ti bëjë ballë armëve të lehta të zjarrit, jo më pak mitrolozët dhe granatat-raketë (RPG antitank). Gjithësesi HMMWV ishte shumë praktik në luftën urbane.

Pas betejave në Somali, ushtria njohu nevojën për një HMMWV më të mbrojtur dhe AM General zhvilloi M1114, një HMMWV i blinduar që arrinte të ndalonte armët e lehta. M1114 ka qënë në prodhim të limituar që prej 1996, duke pasur përdorim të limituar në Ballkan përpara angazhimit në Lindjen e Mesme. Ky model ishte më i fuqishëm, me një motor më të madh me turbocharger, kondicioner, dhe sistem suspensioni me të fortë. Më kryesorja, ai ishte plotësisht i binduar me çelik të fortësuar dhe xham antiplumb. Me rritjen e sulmeve të drejtpërdrejta në lufimet guerrilase në Irak, AM General e përqëndroi fuqinë prodhuese tek modeli i ri.

 

 

Modifikimet

 

 

Në dhjetor 2004, Secretari i Mbrojetjes së SHBA Donald Rumsfeld u kritukua nga trupat e SHBA dhe familjet e tyre për mos pasjen e HMMWV-e të pajisura mirë. Rumsfeld tha se, para lufte, pjesët e koracuara prodhoheshin në numër të vogël. Pasi roli i forcave amerikane në Irak ndryshoi nga luftimi ndaj Ushtrisë Irakene në luftë kundër luftëtarëve guerrilas. Ndaj edhe filloi zhvillimi i koracave më të avancuara. Gjithësesi, këto blinde ishin më efektive ndaj çdo lloj sulmi, ato peshonin nga 680 deri në 1000 kg.

 

Shumica e HMMWV-ve mbajnë mirë ndaj sulmeve anësore, kur shpërthimi shpërndahet në të gjitha drejtimet, por ofron mbrojtje të ulët kur ekspozohet në shpëthimin e një mine nën trupin e kamionit.

Një disavantazh i blindimit të rëndë të HMMWV është që kur gjatë një sulmi apo aksidenti, dyert e blinduara rëndë priren të ngecin të mbyllura, duke i lënë trupat në mjet të ekspozuar. Për këtë arsye, HMMWV-të po pajisen me çengelë në dyer, në mënyrë që një mjet tjetër ta shqyejë derën, duke i liruar trupat brenda.

 

Ushtari që përdor armën në pjesën e sipërme të kamionit është shumë i ekspozuar. Për këtë arsye, shumë HMMWV janë pajisur me mburoja në pjesën e armës, ashtu si M113 APC në Vietnam. Vendi i mitralierit mbrohet nga pllaka çeliku të larta 46–61 cm me dritare antiplumb. Përveç kësaj, disa HMMWV janë pajisur me stacione luftimi të komanduara CROWS, ku mitralozi mbi mjet komandohet nga mitralieri i cili qëndron në sediljen e prapme të mjetit i paekspozuar.

Një tjetër dobësi e HMMWV është vetë madhësia e tij, e cila e ka limituar dislokimin e tij në Afganistan sepse është shumë i madh për transport ajror. Përmasat e tij kanë shfaqur probleme në manovrimin e tij në situata të ndryshme.

 

Versionet kryesore të HMMWV

• M56 - Krijues Tymi për kamuflim
• M707
• M966 HMMWV i blindur me raketa TOW
• M996 Mini-Ambulancë, I blinduar
• M997 Maxi-Ambulancë, I blinduar
• M998 Transport Ngarkese/Trupash
• M998 HMMWV Avenger
• M1025 Transportues Armatimi, I blinduar
• M1026 Transportues Armatimi, I blinduar W/W
• M1035 Ambulancë pa çati
• M1036 HMMWV i blindur me raketa TOW W/W
• M1037 S-250/S-788 Transportues strehe
• M1038 Transport Ngarkese/Trupash W/W
• M1042 S-250/S-788 Transportues strehe W/W
• M1043 Transportues Armatimi, I mbi-blinduar
• M1044 Transportues Armatimi, I mbi-blinduar W/W
• M1045 HMMWV i mbi-blindur me raketa TOW
• M1046 HMMWV i mbi-blindur me raketa W/W
• M1069 Tërheqls për armën M119 105-mm
• M1097 I rëndë
• AN/TWQ-1 Avenger
• M1109 Transportues Armatimi, I mbi-blinduar
• IMETS
• ZEUS-HLONS

Versionet ndërkombëtare

 

 

• Bullgaria – HMMWV-të bullgare janë pajisur me mitraloza PKS. Bullgaria vetëm zevendëson mitalozët perëndimorë në mjetet e saj për të theshtësuar mirëmbajtjen, pasi ky vend është prodhues aktiv i armëve ruse.
• EQ2050/SQF2040 – Versioni Kinez i HMMWV. Ka të paktën dy prodhues automobilësh në Kinë që prodhojnë kopje të HMMWV. Të dy kopjet ndërtohen me pjesë të importuara nga SHBA si shasia, kutia e Marsheve, dhe motorrat me naftë.
• Egjipti – AOI ka në projekt që të përshtasë HMMWV me armë anti-blind, bashkë me raketa: TOW, Milan, ose HOT.
• Greqia – HMMWV-të Greke, prodhohen tërësisht nga ELBO në Greqi, të pajisura me raketa antitank Ruse 9M133 Kornet. Me kapacitet 10 raketa. Një version tjetër, M1115GR, është i pajisur me HK GMG 40. Po ashtu ka versione të projektuara nga kompani Izaelite që montohe në Greqi nga ELBO si M1114GR, M1115GR dhe M1118GR.
• Izraeli – Kompania Plasan dizenjon dhe prodhon komplete korace të HMMWV për ushtrinë Portugueze, dhe një version tjetër i montuar nga Automotive Industries në Nazaret për Forcat Mbrojtëse Izraelite.
• Meksika – Dirección General de Industria Militar (DGIM), Prodhuesi Meksikan ushtarak, prodhon Humvee me loçensë në Meksikë. HMMWV-të Meksikane janë të ngjashme me ata Amerikanë por të pajisur me motorrë Mercedes-Benz V-12.
• Polonia – Forcat Tokësore Polake operojnë këto model: Tumak-2 – M1043A2, Tumak-3 – M1025A2, Tumak-4 – M1097A2, Tumak-5 – M1045A2, Tumak-6 – M1097A2, Tumak-7 – M1035A2.
• Zvicra - Zvicra përdor MOWAG Eagle vesion i blinduar lehtë.

 

 

 

 

 

•   Afganistani – 4,150, versionet M1152 dhe M1151. Afganistan i ka porositur 3,334 copë në 2010 dhe 2011 për Policinë, Gardën dhe ushtrinë. 950 M1114 vehicles delivered to the army by November 2012.
•   Shqipëria – 80 mjete
•   Algjeria – 200+ mjetes
•   Argjentina – EA: 250 mjete; FAA: 70; Xhandarmëria: rreth 40 mjete dhe IMARA: 300 mjete
•   Bahraini – Mjetet janë shitur nga SHBA.
•   Bosnja dhe Hercegovina – ka porositur një numër të vogël mjetesh për çminim në Irak.
•   Bolivia – Rreth 50 mjete për "Green Devils" njësi anti-narkotike.
•   Bocvana – 40 (M1044, M1043, M998 & M997)
•   Bullgaria – 52 mjete, 50 variante të blinduara M1114, dhe dy ambulanca.
•   Kanadaja Forcat Kanadeze – pak numra (M1113 dhe M1117).
•   Çadi – Mjete të shitura nga një program i SHBA.
•   Kili – Ushtria: 200+ copë, Marina: 20+ copë
•   Kolumbia – 400+ mjete
•   Kroacia – 85 copë, kryesisht në Afganistan.
•   Republika Çeke – Vetëm në forcat speciale.
•   Danimarka - 30
•   Xhibuti – Mjete të shitura nga një program i SHBA.
•   Republika Dominikane –
•   El Salvador – 20 mjete
•   Ekuadori – rreth 130 mjete.
•   Egjipti – 3,890+
•   Etiopia – Mjete të shitura nga një program i SHBA.
•   Gjeorgjia – 110+
•   Greqia – 600+ mjete të ndërtuara me liçensë nga ELBO.
•  Honduras – Mjete të shitura nga një program i SHBA.
•   Hungaria – 27 copë, kryesisht në Afganistan.
•   Iraku – U dhuruan pas lufte rreth 10,000 copë.
•   Izraeli – 2,000+ mjete, të montuara nga AIL.
•   Kazakistani -
•   Kuvajti – Mjete të shitura nga një program i SHBA.
•   Kosova –50
•   Jordania – 130+
•   Kenia – Numër i vogël përdoret nga forcat e sigurisë.
• Lettland  Letonia – 60 mjete
•   Libani – 756 mjete
•   Libia – 200 dhuruar nga SHBA në korrik 2013.
•   Lituania – rreth 200 mjete të blera nga SHBA.
•   Luksemburgu – 43 mjete
•   Maqedonia e Veriut – 80 mjete
•   Meksika – Mjete të shitura nga një program i SHBA. 3,000 mjete në shërbim.
•   Monako – 6+
•   Mongolia – 30 mjete
•   Mali i Zi
•   Maroku -
•   Zelanda e Re – Numër i vogël i M1114 të përdorur në Afganistan.
•   Norvegjia - 6 copë Forcat Ajrore
•   Panama – 7 mjete
•   Omani – Mjete të shitura nga një program i SHBA.
•   Filipinet – 300 mjete
•   Polonia – 217 mjete
•   Peru – 34 mjete (12 M-1151A1 në Haiti si kontigjent i OKB, 22 M-1165A1 për operacione speciale). Mund të blihen edhe 100 mjete shtesë.
•   Portugalia
•   Taivani – Mjete të shitura nga një program i SHBA. 7000+ mjet
•   Rumania – rreth 100 mjete
•   Rusia – 8 HMMWV Gjeorgjiane të kapura gjatë luftës së Osetisë në 2008.
•   Arabia Saudite – Mjete të shitura nga një program i SHBA.
•   Serbia – 21 mjete, 17 të pa blinduar dhe 4 të blinduar, dhuruar nga qeveria e SHBA
•   Sllovakia – Forcat speciale.
•   Sllovenia – 54 mjete
•   Spanja – 150+ mjete për marinën.
•   Sudani – Mjete të shitura nga një program i SHBA.
•   Tanzania – Mjete të shitura nga një program i SHBA.
•   Tailanda -
•   Tunizia – Mjete të shitura nga një program i SHBA.
•   Ukraina – 10 mjete, dhuruar nga qeveria e SHBA për POLUKRBAT.
•   Emiratet e Bashkuara Arabe
•   SHBA – Forcat Tokësore: 260,000, Trupat e Marinës: 44,000
•   Uganda – rreth 50
•   Venezuela – (M1097A1)
•   Jemeni – 13 mjete

• Tiuna – Mjet ushtarak Venezuelian
• GAZ-2975 "Tigr" – Mjet ushtarak Rus.
• Koukidousha ("Makinë e Lëvizshmërisë së Lartë") versioni Ushtarak i Toyota Mega Cruiser. Koukidousya përdoret nga Ushtria Japoneze.
• Mahindra Axe është një mjet i planifikuar për ndërtim nga Mahindra në Indi.
• Iveco LMV
• Pindad Komodo
• AMZ Tur Mjet ushtarak Polak.
• Renault Sherpa Mjet ushtarak Francez
• LSV (Light Specialist Vehicle) është mjet i ndërtuar nga Tata Motors për Ushtrinë Indiane.
• URO VAMTAC (Vehículo de Alta Movilidad Táctico) Mjet ushtarak Spanjoll i ndërtuar nga UROVESA.
• MOWAG Eagle
• Agrale Marruá
• Marine Multi-Purpose Vehicle (MMPV) – Filipinet
• Hummer H1, H2, dhe H3. H1 është derivati civil i HMMWV, ndërsa H2 dhe H3 bazohen tek shasitë standarte të kamionçinave GM dhe stilohen sipas Hummerit.

• Autoblinda

• HMMWV Technical Manuals Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{in lang|en}} instead.