Sarah Bernhardt: Francuska aktorka teatralna i filmowa

Henriette Rosine Bernardt (ur. 22 października 1844 w Paryżu, zm. 26 marca 1923 tamże) – francuska aktorka. Występowała głównie w teatrach Paryża, w latach 1872–1880 w Comédie-Française. Była znana z teatralnych ról dramatycznych.

Sarah Bernhardt

Sarah Bernhardt (1880)
Imię i nazwisko	Henriette Rosine Bernardt
Data i miejsce urodzenia	22 października 1844 Paryż
Data i miejsce śmierci	26 marca 1923 Paryż
Multimedia w Wiki Commons
Cytaty w Wikicytatach

Urodziła się w rodzinie żydowskiej jako Rosine Bernardt. Jej matką była pochodząca z Amsterdamu Julie Bernardt (1821–1876), córka kupca Moritza Barucha Bernardta i jego żony Sary Hirsch. Aktorka zmieniła rodzinne nazwisko, modyfikując je w formę Bernhardt.

Sceniczna kariera Bernhardt zaczęła się w 1862, kiedy młoda aktorka studiowała jeszcze w Comédie-Française, najbardziej prestiżowym teatrze we Francji. W pewnym momencie zdecydowała się opuścić rodzinny kraj i przeniosła się do Belgii, gdzie została kochanką arystokraty Henriego de Ligne. W 1864 urodził się im syn Maurice. Po narodzinach dziecka książę zaproponował jej małżeństwo, ale jego rodzina sprzeciwiła się legalizacji związku i przekonała Bernhardt do odrzucenia oświadczyn i zakończenia związku.

Po wyrzuceniu z Comédie-Française za spoliczkowanie jednej z aktorek powróciła do życia kurtyzany, z którym zapoznała ją jej matka w bardzo młodym wieku. Dzięki temu w latach 1862–1865 zarobiła pokaźną sumę pieniędzy. W tym czasie nabyła swoją słynną trumnę, która często służyła jej za łóżko. Bernhardt twierdziła, że spanie w niej pomogło jej zrozumieć wiele tragicznych ról.

Potem Bernhardt powróciła do grania w teatrze, podpisując kontrakt z Théâtre de l’Odéon w 1866. Jej najsłynniejszą rolą z tamtego okresu była parodia florenckiego barda w sztuce Przechodzień François Coppée (styczeń 1869). Wraz z wybuchem wojny francusko-pruskiej (1870) przedstawienia zostały wstrzymane i Sarah przekształciła teatr w prowizoryczny szpital, gdzie opiekowała się rannymi żołnierzami. Międzynarodową sławę zdobyła w latach 70. XIX wieku i szybko stała się najbardziej rozchwytywaną aktorką w Europie i Nowym Jorku. W przerwie między kolejnymi trasami Sarah wykupiła prawa najmu Théâtre de la Renaissance(inne języki), gdzie zajęła stanowisko producentki, reżyserki oraz głównej aktorki w latach 1893-1899.

W 1872 opuściła Odéon i wróciła do Comédie-Française. Jednym z jej największych sukcesów była główna rola w sztuce Voltaire’a Zair (1874). Sarah odbyła nawet podróż na Kubę, gdzie wystąpiła w teatrze Sauto w Matanzas w 1887 roku. Ponadto udzielała lekcji aktorstwa wielu młodym dziewczętom, w tym aktorce i kurtyzanie Liane de Pougy.

W 1880 otrzymała duński królewski Medal Nagrody na kokardzie Orderu Danebroga.

W 1899 Bernhardt przejęła były Théâtre des Nations(inne języki) na Place du Châtelet w Paryżu i zmieniła jego nazwę na Théâtre Sarah-Bernhardt. 21 stycznia nastąpiło otwarcie, podczas którego Sarah stworzyła jedną ze swoich najbardziej docenianych kreacji, w spektaklu La Tosca Victoriena Sardou. Zaraz później wystawiono wznowienie Fedry Racine’a (24 stycznia), następnie Patron Bénic Gastona de Wailly’ego (14 marca), Samarytankę Octave’a Fauilleta (25 marca) oraz Damę kameliową Aleksandra Dumasa 9 kwietnia. 20 maja swój debiut miała najbardziej kontrowersyjna rola Bernhardt: zagrała Hamleta w sztuce Szekspira w adaptacji napisanej prozą przez Eugène’a Moranda i Marcela Schwoba na jej zamówienie. Sztuka została obsypana entuzjastycznymi recenzjami, pomimo że trwała cztery godziny bez przerwy. Bernhardt wyrobiła sobie opinię poważnej dramatycznej aktorki, zyskując tytuł Boskiej Sarah. Prawdopodobnie była najsłynniejszą aktorką XIX wieku^{[potrzebny przypis]}.

Bernhardt brała również udział w skandalizujących produkcjach, takich jak Judasz Johna Wesleya De Kaya. Spektakl był wystawiony w Globe Theatre w Nowym Jorku tylko raz, w grudniu 1910 roku, po czym został zakazany, tak samo jak w Bostonie i Filadelfii. Biorąc pod uwagę, jak w 1910 roku wyglądała scena teatralna Nowego Jorku, fabuła sztuki była oburzająca. Maria Magdalena, która najpierw była kochanką Poncjusza Piłata, a potem Judasza Iskarioty, związała się z Jezusem. Kiedy Judasz zorientował się, że Maria Magdalena oddała się Jezusowi, zdecydował się wydać przyjaciela Rzymianom. Dla nowojorskich miłośników teatru dopełniającym elementem prowokacji był fakt, że rolę Judasza grała ponętna Sarah Bernhardt.

Do śmierci zarządzała swoim Théâtre Sarah-Bernhardt. Potem to stanowisko zajął jej syn Maurice, który zmarł w 1928 roku. Teatr zachował swoją nazwę aż do niemieckiej okupacji w czasie II wojny światowej, kiedy został przemianowany na Théâtre de la Cité ze względu na żydowskie korzenie Bernhardt .

Została pochowana na Cmentarzu Père-Lachaise.

 

W 1894 Alfons Mucha zaprojektował plakat do sztuki z jej udziałem pt. Gismonda i od tej pory projektował wszystkie plakaty do jej spektakli – stały się czołowymi dziełami secesji .

Miała romans z belgijskim arystokratą Charlesem-Josephem Eugène’em Henrim, księciem de Ligne, z którym miała swoje jedyne dziecko – syna Maurice’a Bernhardta (ur. 1864), męża Polki Marii Jabłonowskiej (1863-1914).

W Londynie w 1882 poślubiła greckiego aktora Aristidesa Damalę (we Francji znanego jako Jacques Damala). Małżeństwo oficjalnie trwało do śmierci Damali w 1889 w wieku 34 lat, ale w praktyce zakończyło się szybciej z powodu uzależnienia aktora od morfiny .

• Sarah Bernhardt [online], O północy w Paryżu [dostęp 2020-04-10] .

• Sarah Bernhardt w bazie IMDb (ang.)
• Sarah Bernhardt w bazie Filmweb
• Sarah Bernhardt w bazie Notable Names Database (ang.)
• Sarah Bernhardt na zdjęciach w bibliotece Polona