Metung yang organu king atyan ing ate.
Kayabe ya iti king en:gastrointestinal system. Neng kayi, gagamitan deng en:prefix ing hepato- neng pisasabyan de ing ate. Alimbawa, potang pisasabyan do reng en:cell ning ate, sasabyan dang hepatocellular. Metung ya pang kataya para king cell ning ate ing hepatocyte (cell ing buri nang sabyan ning - cyte.)
Ate | |
---|---|
Aten ning tupa: (1) wanan a lobe, (2) kailing lobe, (3) caudate lobe, (4) quadrate lobe, (5) hepatic artery at portal a uyat, (6) hepatic lymph nodes, (7) gall bladder. | |
Karinan ning ate (malutu) king atian. | |
Gray's | subject #250 1188 |
Artery | hepatic artery |
Vein | hepatic vein, portal vein |
Nerve | celiac ganglia, vagus |
Precursor | foregut |
MeSH | Liver |
Dakal ya mangaulagang bageng gagawan ing ate:
king malating bituka ba yang sumaup king pamaglaso king pamangan.
ing glucose king daya neng mibababa ya ing glucose king daya tamu (nung malwat ta nang e mekapangan)
Maulaga iti nung ala ta nang kanan. Malyari tang gamitan ing tabang asalikut tamu at alilan yang glucose iti, a agamit ning kekatamung katawan.
Me-metabolize (lalasawan) no ning ate deng sangkap a atyu king daya:
protein.
Myayaliwa lang uri deng sakit king ate. Tutung grabi ing maging kabilyan ning tau nung atin yang sakit king ate uling king maulaga nang obra niti. Keraklan, mamamate la reng taung masakit king ate liban na mu nung mika liver transplant la. Ing buri nang sabyan niti, yalis de king aliwang tau ing ate ning taung kamate-mate pamu. Masákit yang e mu nanu ing paman[[opera (medicina)]]ng iti. Pero gagawan de reng doktor uling malyari yang makasagip king bye ning tau.
Malilyari la reng sintomas ning sakit king ate uling e na gaganapan ning ate ing kayang papil o obra.
Uling e no agyung i-metabolize (lasawan) ning ate deng lasun ampong dinat, e la milalako king daya deti. Metung ya ing bilirubin kareng sangkap a matitipun. Kamate da reng malutung korpuscula, pupunta king daya ing en:hemoglobin a atyu kareti. Maging bilirubin (metung a sangkap a dilo a yang sangkan nung bakit dilo ing bilis [bile].) Lalako ning ate ing bilirubin king daya at bibili na iti king bilis. Mumunta kareng bituka ing bilis, at tutuki iti king dinat a lulwal king katawan. Nung másakit ya ing ate, e ne alako ing bilirubin, anya manatili king katawan iti. Uli na niti, magi yang dilo itsura ing tau. Anya sintomas no ning sakit king ate deng dilong mata ampong balat.
Sintomas na la murin ning sakit king ate deti:
magkulta ing daya) ning ate
ascites ing aus da kaniti
agyung lasawan ning ate
(esophagus o esofago) a awsan dang esophageal varices. Malyaring e lumwat bye ing tau nung dumaya la reti.
Malilyari ing hepatitis neng lalbag (inflamed) la reng cell ning ate. Malyaring manibatan iti king impeksyun ibat kareng en:virus. Malyari muring ing lasun (toxin) ing maging sangkan na niti. (Ing alcohol ing karaniwan diling lasun a magdalang hepatitis.) Malyari muring manibat king sakit a en:genetic o amamana ing hepatitis, sakit a en:autoimmune, nung nukarin sisiran ne ning en:immune system ning katawan ing sarili na.
Ing cirrhosis naman, malilyari uling king pangamate da reng cell ning ate a ulit-ulit malilyari. Kamate da retang cell, mikaka scar [[tissue (biological)|tissue]] (laman a magbyuk). Sisiran na niting scar tissue ing pangabalangkas (structure) ning ate. Uli na niti, e gaganang masalese ing ate. Pero mitatas masyadu murin ing prisyun da reng uyat a vein a pupunta king ate. Uli na niti, lalto la reng esophageal varices. Keraklan, ing pangasakit hepatitis B ing marlas diling panibatan ning cirrhosis king yatu.
Neng kayi, mititipun la reng myayaliwang sangkap king ate uling kareng sakit. Alimbawa, matitipun ing en:iron king ate uling king hemachromatosis. Ing en:Wilson’s disease naman ing sangkan ning pangatipun ning tansu (copper) keti. Pareu lang makarok kareng cell deng adwang sakit a reti, a maging sangkan ning grabing sakit ning ate, a malyaring makamate.
Malyari mu namang mika kanser king ate. Mapalyaring metastatic cancer iti ibat kareng aliwang dake ning katawan. Marlas mikaka metastasis king ate uling iti ing maglakong dinat o makarok a bage king daya. Anye potang ilako no reng cell ning kanser king daya, king ate la tutubu deti. Malyari muring king ate mismu manibat ing kanser. Nung king ate manibat iti, hepatocellular carcinoma (kanser da reng cell ning ate) ing aus kaniti. Keraklan, ing cirrhosis ing panibatan ning hepatocellular carcinoma. Nung ibat iti kareng cell a makasapin kareng tubo ning bilis (bile duct) king ate, cholangiocarcinoma ing aus kaniti.
Malyari lang ulwan deng aliwang sakit king ate kapamilatan da reng panulu. Alimbawa, malyaring ulwan ing hemochromatosis nung maglakong daya kareng tau balang kadwang bulan.
Malyari lang pangilagan deng aliwang sakit king ate bayu la magumpisa deti. Ating adwang klasing viral hepatitis (hepatitis a ibat kareng virus) a malyaring lisyan kapamilata’ning pamagbakuna. Malyaring pangilagan ing hepatitis A ampong B nung magpabakunang makatalima kilub ning bye ning tau.
Liver transplant mu ing solusyun da reng aliwang sakit king ate. Keraklan, ibat la reting ate kareng taung mete uling king aksidenti, at e no gagana utak. Brain dead (mete utak) ing aus da king Ingles kareng taung deti. Agyang mabye ne ing karelang katawan, mete ne ing karelang utak. Nung brain dead ne ing tau, kutnan de reng doktor o en:nurse ing pamilya na nung buri rong i- donate deng organu ning tau. Bukud king ate, malyari yang i-donate ing pusu, deng adwang batu (dake ning katawan), en:pancreas (kundilat), deng baga, deng en:cornea, at neng kayi, ing [[malating bituka]]. Lima lang tau deng malyari nang sagipan bye ning metung a donor, at adwa lang tau deng malyaring manakit.
Template:Gastrointestinal system
This article uses material from the Wikipedia Kapampangan article Ate, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Content is available under CC BY-SA 4.0 unless otherwise noted. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Kapampangan (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.