ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍: ଉଦୀୟମାନ ପ୍ରଯୁକ୍ତି
ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ (ଈଂରାଜୀରେ blockchain, ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ମୂଳ ନାମ block chain) ହେଉଛି ଏକ ଲିପିବଦ୍ଧ ଶୃଙ୍ଖଳ ଯାହା ଗୁପ୍ତଲିଖନ (ବା “କ୍ରିପ୍ଟୋଗ୍ରାଫି” - cryptography) ବିଧିଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟ ଓ ସଂଯୁକ୍ତ । ଏହି ଲିପିବଦ୍ଧ କାରବାରର ପ୍ରତିଟି କଡ଼ିକୁ ଗୋଟିଏ “ବ୍ଲକ୍” ବୋଲି କୁହାଯାଉଥିବାରୁ ସମଗ୍ର ଶୃଙ୍ଖଳକୁ “ବ୍ଲକ୍ମାନଙ୍କର ଏକ ଚେନ୍ ବା ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍” ବୋଲି କୁହାଯାଇଥାଏ । ପ୍ରତିଟି ବ୍ଲକ୍ ନିଜର ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ବ୍ଲକ୍ ସହ ଏକ ଗୁପ୍ତ ଗାଣିତିକ ହାଶ୍ ଫଳନ, ଏକ ସମୟ ଛାପ ଓ ଏକ କାରବାରଦ୍ୱାରା ସମ୍ପୃକ୍ତ ।
ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ର ଗଠନ ଏପରି ଯେ ଲିପିବଦ୍ଧ ବ୍ଲକ୍ମାନଙ୍କରେ କୌଣସି ପ୍ରକାରର ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ । ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ ଏକ ମୁକ୍ତ, ଆବଣ୍ଟିତ ଓ ସମସ୍ତଙ୍କଦ୍ୱାରା ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇପାରୁଥିବା ଗୁମାସ୍ତାର ଖାତା ପରି, ତେଣୁ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ର ଲିପିବଦ୍ଧ ଦୁଇ ପକ୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ଏକ କାରବାର ସ୍ଥାୟୀ । ମୁକ୍ତ (open), ଆବଣ୍ଟିତ (distributed) ଓ ସମସ୍ତେ ଦେଖିପାରୁଥିବା ଲେଖାଖାତା ପରି ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ ଏକ “ପିଅର୍-ଟୁ-ପିଅର୍ ନେଟ୍ୱର୍କ୍” ସଂରଚନାର ବ୍ୟବହାର କରିଥାଏ । ପ୍ରତିଟି କଡ଼ି ମଧ୍ୟରେ ତଥ୍ୟ ବିନିମୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଯୋଗୁଁ ପ୍ରତିଟି କାରବାର ଉପରେ ବହୁ ଲୋକଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ରହିଥାଏ । ନୂତନ ଭାବେ ଯୋଡ଼ି ହେଉଥିବା କଡ଼ିମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଏହି ନିର୍ବିବାଦୀୟ ଓ ସ୍ପଷ୍ଟ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଅଂଶ ହେବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ଥରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ହେବା ପରେ ଏକ ବ୍ଲକର ସମସ୍ତ ପରବର୍ତ୍ତୀ କଡ଼ିରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ନ କରି କୌଣସି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କଡ଼ିକୁ ବଦଳାଇବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ । ତେଣୁ ଗୋଟିଏ କାରବାରକୁ ବଦଳାଇବା ପାଇଁ ପିଅର୍-ଟୁ-ପିଅର୍ ନେଟ୍ୱର୍କ୍ର ଏକାଧିକ ଅଂଶୀଦାରଙ୍କ ସହମତି ଦରକାର ହୋଇଥାଏ । ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କଡ଼ିର କାରବାରକୁ ବଦଳାଇବା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ଅସମ୍ଭବ ବୋଲି କହିବା ଠିକ୍ ନୁହେଁ କିନ୍ତୁ ଏହା ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ଅଧିକ ସୁରକ୍ଷିତ । ଏହି କାରଣରୁ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍କୁ ଏକ “ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକୃତ ସହମତି” (decentralized agreement) ବ୍ୟବସ୍ଥା ବୋଲି କହିପାରିବା ଏବଂ ଅଧିକ “ବାଇଜାଣ୍ଟାଇନ୍ ତ୍ରୁଟି ଟଲରାନ୍ସ୍” ବିଶିଷ୍ଟ କମ୍ପ୍ୟୁଟର୍ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଏହା ଏକ ଉଦାହରଣ ।
୨୦୦୮ ମସିହାରେ ସାତୋଶି ନାକାମୋଟୋ ନାମଧାରୀ ଏକ କିମ୍ବା ଏକାଧିକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କଦ୍ୱାରା ଏହି ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଉଦ୍ଭାବନ ହୋଇଥିଲା ଓ ଏକ ମୁକ୍ତ ଲେଖାଖାତାରେ ବିଟ୍କଏନ୍ ବ୍ୟବହାର କରି କାରବାର କରାଇବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏହାର ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଥିଲା । ତେବେ ସାତୋଶି ନାକାମୋଟୋ ଏକ ଛଦ୍ମନାମ ମାତ୍ର ଓ ଏହି ବ୍ୟକ୍ତି/ଦଳଙ୍କର ପ୍ରକୃତ ପରିଚୟ ଅଜଣା । ବିଶ୍ୱର ପ୍ରଥମ ବୈଦ୍ୟୁତିକ ମୁଦ୍ରା “ବିଟ୍କଏନ୍”ର ବ୍ୟବହାର କରି ଉଦ୍ଭାବିତ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଦ୍ୱୈତ ବ୍ୟୟ ସମ୍ପର୍କିତ ଅସୁବିଧାକୁ ଦୂର କରେ ତଥା ବିନା କୌଣସି କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବା ସରକାରୀ ହସ୍ତକ୍ଷେପରେ ଅର୍ଥନୈତିକ କାରବାରର ସୁବିଧା ଯୋଗାଇଦିଏ । ବିଟ୍କଏନ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନ୍ୟ ବିଭିନ୍ନ ଗୁପ୍ତମୁଦ୍ରାର କାରବାର କରୁଥିବା ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ଉପାଦାନ ଯୋଗାଇଥିଲା । ଅନ୍ୟକୁ ପାଉଣା ଦେବାପାଇଁ ମଧ୍ୟ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ ଏକ “ପୈଠ-ମାଧ୍ୟମ” ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇପାରିବ । ବ୍ୟାବସାୟିକ ଉପଯୋଗିତାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖି ବିଭିନ୍ନ ଘରୋଇ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ ମଧ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଏସବୁ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରକୃତ ସୁରକ୍ଷା ଯାଞ୍ଚ ନକରି ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରଚାର ପ୍ରସାର କରିବା ରୋଗର ଉପଚାର ପାଇଁ ମିଛିମିଛିକା “ସାପ ତେଲ” ବିକିବା ପରି ବୋଲି “କମ୍ପ୍ୟୁଟର୍ ୱଲ୍ଡ୍” ପତ୍ରିକା ମତ ରଖିଥିଲା ।
ଇତିହାସ
୧୯୯୧ ମସିହାରେ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଷ୍ଟୁଆର୍ଟ୍ସ ହେବର୍ ଓ ଡବ୍ଲୁ. ଷ୍କଟ୍ ଷ୍ଟର୍ନେଟା ଗୁପ୍ତଲିଖନ ବିଧିର ବ୍ୟବହାର କରି କିପରି ଏକ ସୁରକ୍ଷିତ ଶୃଙ୍ଖଳ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରିବ ତାହା ଦର୍ଶାଇଥିଲେ । ଲିପିବଦ୍ଧ କାରବାରର ସମୟଛାପ ଯେପରି ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇପାରୁନଥିବା ଏକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସେମାନଙ୍କ ଇଚ୍ଛା ଥିଲା । ୧୯୯୨ ମସିହାରେ ବାୟର୍, ହେବର୍ ଓ ଷ୍ଟର୍ନେଟା ମିଳିତ ଭାବେ ଏକ ହାଶ୍ ଲତିକା (ବା ମେର୍କେଲ୍ ଲତିକା) ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ ।
୨୦୦୮ ମସିହାରେ ସାତୋଶି ନାକାମୋଟୋ ନାମକ ବ୍ୟକ୍ତି ବା ଗୋଷ୍ଠୀ ପ୍ରଥମ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବୀଜ ରୋପଣ କରିଥିଲେ । ନାକାମୋଟୋ ନିଜ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ କିଛି ଦିନ ପରେ ଆହୁରି ସୁରକ୍ଷିତ କରିପାରିଲେ ଓ ବିନା କୌଣସି ତୃତୀୟ ପକ୍ଷର ଉପସ୍ଥିତି ବିନା ମଧ୍ୟ ଦୁଇଟି ପକ୍ଷ ମଧ୍ୟରେ କିପରି ସୁରକ୍ଷିତ ଆର୍ଥିକ କାରବାର କରାଯାଇପାରିବ ତାହା ଦର୍ଶାଇଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଏହି ସଂରଚନା ବିଟ୍କଏନ୍ ଗୁପ୍ତମୁଦ୍ରା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ମୂଳଦୁଆ ସାଜିଥିଲା ।
୨୦୧୪ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ମାସରେ ବିଟ୍କଏନ୍ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ କାରବାରର ଲେଖା ରଖୁଥିବା ଫାଇଲ୍ଟି ୨୦ ଗିଗାବାଇଟ୍ (୨୦ ଜି.ବି.) ଆକାରକୁ ପହଞ୍ଚି ଯାଇଥିଲା । ୨୦୧୫ ମସିହା ଜାନୁଆରୀ ବେଳକୁ ଏହା ବଢ଼ି ୩୦ ଗିଗାବାଇଟ୍, ୨୦୧୬ ମସିହା ଜାନୁଆରୀ ବେଳକୁ ଏହା ୫୦ ଗିଗାବାଇଟ୍ ଓ ୨୦୧୭ ମସିହା ଜାନୁଆରୀ ବେଳକୁ ଏହା କ୍ରମଶଃ ୧୦୦ ଗିଗାବାଇଟ୍ ହୋଇଯାଇଥିଲା ।
ସାତୋଶି ନାକାମୋଟୋଙ୍କ ମୂଳ ଲେଖାରେ ଦୁଇ ଈଂରାଜୀ ଶବ୍ଦ ବ୍ଲକ୍ (block) ଓ ଚେନ୍ (chain) ପୃଥକ୍ ପୃଥକ୍ ଭାବେ ଲେଖାଯାଉଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ୨୦୧୬ ମସିହା ବେଳକୁ ଦୁଇ ଶବ୍ଦକୁ ମିଶାଇ ବର୍ତ୍ତମାନ ବ୍ୟବହୃତ ଶବ୍ଦ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ (blockchain) ପ୍ରଚଳନରେ ଆସିଲା ।
ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ରେ “ସ୍ମାର୍ଟ୍ ଅନୁବନ୍ଧ” (Smart contract) ପଦ୍ଧତି ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ : "କ୍ରେତାଙ୍କ ଦ୍ରବ୍ୟର ଯୋଗାଣ ହୋଇଗଲେ ସ୍ୱତଃ ଏକ ପ୍ରାପ୍ୟକ ଦସ୍ତାବିଜ ତିଆରି ହୋଇ ପୈଠ ହୋଇଯିବ ।" ଏପରି ସ୍ମାର୍ଟ୍ ଅନୁବନ୍ଧରେ କେଉଁ ବାହ୍ୟ ତଥ୍ୟ ଓ ବ୍ୟବସାୟିକ ଉପାଦାନ ଆବଶ୍ୟକ ତାହା ଶୃଙ୍ଖଳ ବାହାରେ ରହିଥିବା ଏକ ଓରାକଲ୍ ଯନ୍ତ୍ରଦ୍ୱାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।
୨୦୧୬ ମସିହା ଜୁଲାଇ ମାସରେ ଆଇ. ବି. ଏମ୍. (IBM) କମ୍ପାନୀ ସିଙ୍ଗାପୁରଠାରେ ଏକ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ ଗବେଷଣା କେନ୍ଦ୍ରର ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲା । ୨୦୧୬ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ମାସରେ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ ପରିଚାଳନା ଓ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ଏକ ମଡେଲ୍ ଗଠନ କରିବା ବିଶ୍ୱ ଅର୍ଥନୈତିକ ଫୋରମ୍ଦ୍ୱାରା ଏକ ଆଲୋଚନାଚକ୍ରର ଆୟୋଜନ କରାଯାଇଥିଲା ।
ଆକ୍ସେଞ୍ଚର୍ କମ୍ପାନୀର ଆକଳନ ଅନୁଯାୟୀ ୨୦୧୬ ମସିହାରେ ସମସ୍ତ ଆର୍ଥିକ ସେବାରୁ କେବଳ ୧୩.୫% ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ ଗ୍ରହଣ କରିପାରିଥିଲେ । ୨୦୧୬ ମସିହାରେ “ଚ୍ୟାମ୍ବର୍ ଅଫ୍ ଡିଜିଟାଲ୍ କମର୍ସ୍” ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟବସାୟିକ ଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କୁ ନେଇ ବିଶ୍ୱ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ ଫୋରମ୍ର ଗଠନ କରିଥିଲା ।
୨୦୧୮ ମସିହା ମଇ ମାସରେ ଗାର୍ଟନର୍ କହିଥିଲା ଯେ ବିଶ୍ୱର ବିଭିନ୍ନ କମ୍ପାନୀ ମଧ୍ୟରୁ କେବଳ ୧% ସି.ଆଇ.ଓ. (CIO) ନିଜ କମ୍ପାନୀରେ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରଚଳନ ପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ଦେଖାଇଲେ ଓ କେବଳ ୮% ଅଳ୍ପବର୍ଷୀୟ ଯୋଜନାରେ ପରୀକ୍ଷଣ ପାଇଁ ପ୍ରଚଳନ କରିବାରେ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କଲେ ।
ସଂରଚନା
ଏକ ବିକେନ୍ଦ୍ରିତ, ଆବଣ୍ଟିତ ଓ ମୁକ୍ତଭାବେ ଉପଲବ୍ଧ ବୈଦ୍ୟୁତିକ ବ୍ୟବସାୟ ହିସାବଖାତା ହେଲା ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ । ବିଭିନ୍ନ କମ୍ପ୍ୟୁଟରେ ମଧ୍ୟରେ ହେଉଥିବା ବ୍ୟବସାୟିକ କାରବାର ସ୍ଥାୟୀ ରୂପେ ଏହି ହିସାବଖାତାରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ହେଉଥାଏ ଯାହାକୁ ପିଛିଲା ଭାବେ ବଦଳାଇବା କଷ୍ଟସାଧ୍ୟ । ତେଣୁ ଏହି ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ର ଅଂଶୀଦାରମାନଙ୍କୁ କାରବାର ଦେଖପରଖ କରିବା ସହଜ ହୋଇଯାଏ । ଏକ ପିଅର୍-ଟୁ-ପିଅର୍ ନେଟ୍ୱର୍କ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଯୋଗେ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ ତଥ୍ୟାଗାରର ପରିଚାଳନା କରାଯାଏ । ବହୁ ଅଂଶୀଦାରଙ୍କ ମିଳିତ ଦେଖରେଖରେ ଓ ସହଯୋଗରେ ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଆର୍ଥିକ କାରବାର ପରିଚାଳିତ ହୁଏ । ବହୁ ଅଂଶୀଦାରଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତି ଯୋଗୁଁ ତଥ୍ୟର ସୁରକ୍ଷା ଓ ଗୋପନୀୟତା ସମ୍ପର୍କିତ ଅନିଶ୍ଚିତତା କମିଯାଏ । ଏକ ବୈଦ୍ୟୁତିକ ସମ୍ପତ୍ତି (asset)ର ବାରମ୍ବାର ନେଣଦେଣ ସମ୍ଭବପର ନ ହେବାରୁ ଦ୍ୱୈତ ବ୍ୟୟ ପରି ଅସୁବିଧା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏନାହିଁ । ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍କୁ ମାନ-ବଦଳ ବିଧି (value-exchange protocol) ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଇପାରିବ । ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପତ୍ତିର ଅଧିକାରକୁ ନେଇ କୌଣସି ଦ୍ୱିମତ ରହେନାହିଁ ।
ବ୍ଲକ୍ ବା କଡ଼ି
ପ୍ରତିଟି ବୈଧ କାରବାର ବୃହତ୍ ଶୃଙ୍ଖଳର ଏକ କଡ଼ି ବା ବ୍ଲକ୍ ଭାବେ ପରିଗଣିତ ହୋଇଥାଏ । କଡ଼ିଟି ସୃଷ୍ଟି ହେବା ପରେ ମେର୍କେଲ୍ ଲତିକାରେ ଯୋଡ଼ି ହୋଇଯାଏ । ପ୍ରତିଟି କଡ଼ି ନିଜ ପୂର୍ବ କଡ଼ି ସହିତ ଏକ ହାଶ୍ ଫଳନଦ୍ୱାରା ସମ୍ପୃକ୍ତ ହୋଇ ରହିଥାଏ । ସମସ୍ତ ସଂଯୋଜିତ କଡ଼ି ମିଶି ବୃହତ୍ ଶୃଙ୍ଖଳ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି ଯାହାକୁ ଆମେ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ ବୋଲି କହୁ । ଏକ ଗାଣିତିକ ହାଶ୍ ଫଳନ ଯୋଗେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ହୋଇ ରହିଥିବାରୁ ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ କଡ଼ିର ମାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାକୁ ହେଲେ ତାହାର ପଛକୁ ରହିଥିବା ସମସ୍ତ କଡ଼ି ପ୍ରଭାବିତ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ର ପ୍ରକାରଭେଦ
ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ତିନି ପ୍ରକାରର ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । (୧) ମୁକ୍ତ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍, (୨) ଘରୋଇ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ ଓ (୩) ସଙ୍ଗଠିତ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ ।
ମୁକ୍ତ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍
ମୁକ୍ତ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ (public blockchain) ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସମସ୍ତ ଅଂଶୀଦାରଙ୍କ ସମାନ ଅଧିକାର ଥାଏ ଓ କାହାରି ଉପରେ କାରବାର ସମ୍ପର୍କିତ ତଥ୍ୟ ଦେଖିବା ବା କରିବାରେ କୌଣସି ପ୍ରକାରର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ନଥାଏ । ଇଣ୍ଟର୍ନେଟ୍ ସଂଯୁକ୍ତ ଯେକୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ବ୍ୟବସାୟିକ କାରବାର କରିବା ବା ତାହାର ବୈଧତା ନିରୀକ୍ଷଣ କରିପାରିବାର ଅଧିକାର ରଖେ । ତେଣୁ ଘଟି ସାରିଥିବା କୌଣସି ଏକ କାରବାରର ବୈଧତା ଯାଞ୍ଚ କରି ତାହାକୁ ସୁରକ୍ଷିତ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ କିଛି ପରିମାଣର ବୈଦ୍ୟୁତିକ ମୁଦ୍ରା ପାଉଣା ବା ପୁରସ୍କାର ପରି ମିଳେ ।
ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ଲୋକପ୍ରିୟ ତଥା ଜଣାଶୁଣା ମୁକ୍ତ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ ବିଟ୍କଏନ୍ ଓ ଇଥେରିୟମ୍ ଗୁପ୍ତମୁଦ୍ରାର ବ୍ୟବହାର କରିଥାନ୍ତି ।
ଘରୋଇ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍
ଘରୋଇ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ (private blockchain) ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଜଣେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ନିରୀକ୍ଷକ ବା ପରିଚାଳକ ରହିଥାଏ ଓ ଅଂଶୀଦାରମାନଙ୍କର କିଛି କିଛି କାରବାର କରିବାର ଅନୁମତି ରହିଥାଏ । ତେଣୁ ଏଥିରେ ବିନା ଅନୁମତିରେ ଯୋଗ ଦେବା ବା କାରବାର ନିରୀକ୍ଷଣ କରିବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ ।
ନିଜ ଅନୁଷ୍ଠାନରେ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଉପଯୋଗ କରିବାର ଇଚ୍ଛା ରଖୁଥିବା କିନ୍ତୁ ମୁକ୍ତ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣହୀନତାରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ନଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ ଘରୋଇ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ ଏକ ମଧ୍ୟମ ପଥ । ନିଜ ଅନୁଷ୍ଠାନର ଗୋପନୀୟ ତଥା ବ୍ୟବସାୟିକ ତଥ୍ୟ ମୁକ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ପରିପ୍ରକାଶ ବିନା ଆର୍ଥନୈତିକ ଓ ହିସାବ କିତାବରେ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଆଣିବା ପାଇଁ ଘରୋଇ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଉପଯୋଗ କରାଯାଇପାରେ ।
ସଙ୍ଗଠିତ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍
ଏପରି ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ରେ ଆଂଶିକ ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ ଦେଖାଯାଏ । ଏହା ଏକ ଅନୁମତିବିଶିଷ୍ଟ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା । କିନ୍ତୁ ଘରୋଇ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ କେବଳ ଗୋଟିଏ ଅନୁଷ୍ଠାନର ଲୋକଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥିବା ବେଳେ ସଙ୍ଗଠିତ ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ (consortium blockchain) ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଏକାଧିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି । ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍ରେ କାହାର କେଉଁ ଅଧିକାର ରହିଛି ତାହା ପରିଚାଳକ ବା ନିୟନ୍ତ୍ରକମାନେ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରନ୍ତି ।
ଆହୁରି ଦେଖନ୍ତୁ
ଆଧାର
ଆହୁରି ପଢ଼ିପାରିବେ
- Crosby, Michael; Nachiappan; Pattanayak, Pradhan; Verma, Sanjeev; Kalyanaraman, Vignesh (16 October 2015) (PDF). BlockChain Technology: Beyond Bitcoin (Report). Sutardja Center for Entrepreneurship & Technology Technical Report. University of California, Berkeley. http://scet.berkeley.edu/wp-content/uploads/BlockchainPaper.pdf. Retrieved 2017-03-19.
- Jaikaran, Chris (February 28, 2018). Blockchain: Background and Policy Issues. Washington, DC: Congressional Research Service. Retrieved 2 December 2018.
- Kakavand, Hossein; De Sevres, Nicolette Kost; Chilton, Bart (12 October 2016). The Blockchain Revolution: An Analysis of Regulation and Technology Related to Distributed Ledger Technologies (Report). Luther Systems & DLA Piper. .
- Mazonka, Oleg (29 December 2016). "Blockchain: Simple Explanation" (PDF). Journal of Reference. Archived from the original (PDF) on 7 August 2017. Retrieved 16 February 2019.
- Tapscott, Don; Tapscott, Alex (2016). Blockchain Revolution: How the Technology Behind Bitcoin Is Changing Money, Business and the World. London: Portfolio Penguin. ISBN 978-0-241-23785-4. OCLC 971395169.
- Saito, Kenji; Yamada, Hiroyuki (June 2016). "What's So Different about Blockchain? Blockchain is a Probabilistic State Machine". IEEE 36th International Conference on Distributed Computing Systems Workshops. Nara, Nara, Japan: IEEE. pp. 168–75. doi:10.1109/ICDCSW.2016.28. ISBN 978-1-5090-3686-8. ISSN 2332-5666.
- Raval, Siraj (2016). Decentralized Applications: Harnessing Bitcoin's Blockchain Technology. Oreilly.
- Bashir, Imran (2017). Mastering Blockchain. Packt Publishing, Ltd. ISBN 978-1-78712-544-5. OCLC 967373845.
- D. Puthal, N. Malik, S. P. Mohanty, E. Kougianos, and G. Das, "Everything you Wanted to Know about the Blockchain", IEEE Consumer Electronics Magazine, Volume 7, Issue 4, July 2018, pp. 06–14.
- Subbiah, Kannan; Ferrarini, Benno; Maupin, Julie; Hinojales, Marthe; Guhathakurta, Rahul; Kulshrestha, Sanatan; Wright, Danika "The Age of Blockchain: A Collection of Articles" IndraStra Open Access, 18 March 2018, ISBN 9781980595816. Retrieved 2018-06-23.
This article uses material from the Wikipedia ଓଡ଼ିଆ article ବ୍ଲକ୍ଚେନ୍, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). ଦର୍ଶାଯାଇନଥିଲେ ସମସ୍ତ ବିଷୟବସ୍ତୁ CC BY-SA 4.0 ରେ ଉପଲବ୍ଧ । Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ଓଡ଼ିଆ (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.