ଗୋପୁରମ

ଗୋପୁରମର ଉପତ୍ତି ପ୍ରାଚୀନ ଚୋଳ , ଛେରା , ପଣ୍ଡିଆ ଓ ପଲ୍ଲବ ରାଜବଂଶ ସମୟରୁ ଆରମ୍ଭ ହେଇ ଦ୍ୱାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପଣ୍ଡିଆ ରାଜୁତି ସମୟରେ ନିର୍ମିତ ମନ୍ଦିର ସମୂହର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ବହିଃ- ଅଳଙ୍କରିକ ଭାବରେ ରହିଆସିଥିଲା । ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୋପୁରମର ବିଶାଳତା ମନ୍ଦିର ଭିତର ନିର୍ମାଣ ଆଗରେ ରହି ମନ୍ଦିରର ମୁଖ୍ୟ ଆକର୍ଷଣ ହେଇଥାଏ । କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ କେତେକ ମନ୍ଦିରରେ ଏକାଧିକ ଗୋପୁରମ ଦେଖା ଯାଇଥାଏ । ଏହି ସ୍ଥାପତ୍ୟ କଳା ଭାରତ ବାହାରେ ମଧ୍ୟ ସେ ଯୁଗରେ ଭାବହୃତ ହେଇଥିବାର ଜଣାଯାଇଥାଏ । ଅଂକୋର ୱାଟ ଓ ଖାମେର ସ୍ଥାପତ୍ୟରେ ଏହାର ନକଲ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । 

"କୋଇଲ" ଜାତୀୟ ମନ୍ଦିରରେ ଏକାଧିକ ପ୍ରାଚୀର ରହି ଅନେକ ସଂଖ୍ୟା ଚତୁର୍ଭୁଜାକାର ଗୋପୁରମ ରହି ବାହ୍ୟ ପ୍ରାଚୀରରେ ଗୋପୁରମଗୁଡ଼ିକ ନିର୍ମିତ ହେଇଥାଏ । ମନ୍ଦିରର ଆରାଧ୍ୟ ପିଠାଠାରେ ମଧ୍ୟ ସ୍ଥାମ୍ଭାକାର   ଛାତ ରହିଥାଏ ଓ ତାହାକୁ "ବିମାନମ " କୁହାଯାଇଥାଏ .

 

"ଗୋପୁରମ " ଶବ୍ଦର ବ୍ୟୁପତ୍ତି ତାମିଲ ଭାଷାର ଦୁଇଟି ଶବ୍ଦର ମିଳନରେ ହେଇଥାଏ ।கோ (kō) " ରାଜା"କୁ ବୁହାଉଥିବା ବେଳେ புறம் (puram) ବହିଃ ଭାଗକୁ ବୁଝାଉ ଥାଏ ଓ ଗୋପୁରମ  ସାଧାରଣତଃ " ଅବିନାଶଯୋଗ୍ୟ ମୁଖ୍ୟ ଦ୍ୱାର "କୁ ବୁଝାଇଥାଏ । 

ସିଗଫ୍ରେଡ ଲେହନର୍ଦ କିନ୍ତୁ ଏହାକୁ ସଂସ୍କୃତ ଶବ୍ଦ ଗୋପୁରରୁ ଆସିଥିବା ଦାବି କରନ୍ତି । ଏହା ଦିତି ଶବ୍ଦ "ଗୋ " , ଗୋରୁ ବା ଆକାଶ , ଓ "ପୁର" ବା ସହରରୁ ହେଇଥିବାର ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତି । 

 

ଗୋପୁରମ ସାଧାରଣତଃ ଏକ ଆୟତ୍ତକାର ଆକୃତିର ନିର୍ମାଣ , ଯହିଁରେ ତଳ ସ୍ତରର ବିଶାଳ ଅଳଙ୍କୃତ କାଷ୍ଠ ନିର୍ମିତ ଦ୍ୱାର ରହି ,ଉପରକୁ ବହୁତକ ବିଶିଷ୍ଟ ନିର୍ମାଣ ଥାଏ । ଏହି ସ୍ତର କ୍ରମଶ ଶଙ୍କିର୍ଣ ହେଇ ସର୍ବୋଚ ସ୍ତରରେ ସମାନ୍ତରାଳ ନଳ ଆକୃତି ନେଇଥାଏ । ଏହି ନିର୍ମାଣ ଶୈଳୀ 10 ଶତାବ୍ଦୀରେ ନିର୍ମିତ ମହାବଳିପୁରମଠାରେ ଥିବା ଶୋର ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ ସାହା ଆରଭ ହେଇଥିବା ସ୍ଥଳେ 11 ଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଥାଞ୍ଜାଭୁରର ବୃହଦେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିର 2ଟି ବହୁତଲା ବିଶିଷ୍ଟ ଗୋପୁରମ ସହ ନିର୍ମିତ ହେଇଥିଲା । 13 ଶ ଶତାବ୍ଦୀ ମଧ୍ୟ ଭାଗରେ ନିର୍ମିତ ଚିଦମ୍ବରମଠାରେ ଥିବା ଥିଲଲାଇ ନଟରାଜ ମନ୍ଦିର  ରେ 4ଟି ଗୋପୁରମ ରହିଛି ।  ଏହି ଗୋପୁରମରେ ଅନେକ କାରୁ କାର୍ଯ୍ୟ  ରହିବା ସହ ହିନ୍ଦୁ ଦେବା ଦେବୀଙ୍କ ଚିତ୍ର କ୍ଷୋଦିତ ବା ନିର୍ମିତ ହେଇ ଉଜ୍ଜଳ ରଙ୍ଗଦ୍ୱାରା ସଜ୍ଜିତ ହେଇଥାଏ ।ତାମିଲନାଡୁସ୍ଥିତ ଶ୍ରୀ ରଙ୍ଗନାଥ ସ୍ୱାମୀ ମନ୍ଦିରରେ ଥିବା 243 ଫୁଟ ଉତ୍ଚ ଗୋପୁରମକୁ ଭାରତରେ ଥିବା ସର୍ବୋଚ ଗୋପୁରମ କୁହା ଯାଏ । ^{[ଆଧାର ଲୋଡ଼ା]}  

•  
  ଥିରୁଭନ୍ନମଲାଇ
•  
  ମୁରୁଡେଶ୍ୱର
•  
  ଶ୍ରୀରଙ୍ଗମ
•  
  ଶ୍ରୀଭିଲ୍ଲୀପୁଠୁର
•  
  ପରିଭୁର
•  
  ତିରୁଚେନ୍ଦୁର
•  
  ଚିଦମ୍ବରମ
•  
  କାଞ୍ଚିପୁରମ
•  
  ମାମଲ୍ଲାପୁରମ
•  
  ହାମ୍ପି
•  
  ତିରୁମାଳା
•  
  କୁଆଲାଲୁମ୍ପୁର
•  
  ସିଙ୍ଗାପୁର
•  
  ତିରୁମାଳା
•  
  ଶିମହାଚଳ,
•  
  ଅତି କୋନେଶ୍ୱର
•  
  ମଦୁରାଇ
•  
  ନଞ୍ଜାଗୁଡ
•  
  ବିକ୍କାଭୋଲୁ
•  
  ଚେବ୍ରୋଲୁ
•  
  ବେଶକିହ
•  
  ଟରଣ୍ଟୋ

• List of tallest Gopurams