भगवतीजात्रा

पाल्पाका विभिन्न स्थान र छिमेकी जिल्लावाट आएकाहरूले भाकल अनुसारको कुखुरा, हाँस, बोका, राँगो, आदी बली दिएर पूजा चढाए। भगवती मन्दिरमा तीन पटक घुमाएर रथ निकालिएको थियो। त्यस अघि नेपाली सेनाले बढाई दिने चलन छ। तानसेनको जिल्ला प्रशासन, जिल्ला प्रहरी, नेपाली सेनाको गणमा पुजा दिने र बजार घुमाइएको थियो।

बजार घुमाउनु अघि नवमीको दिन सुर्योदय नहुँदै बजारका महिलाहरू झिसमिसेमै देवीको पुजा गरिसकेका थिए। दिउसो १ वजेदेखि भगवतीतिर नगर परिक्रमा गराउन ३०/४० जना बलिया कुमाल जातीका पिपा जवान आएका थिए। उनीहरूले रथको दुवै तिर तेर्साईएका दुई बलिया नोलहरूलाई काधमा बोकेर नगरबासीको जयजयकारको गुन्जन ध्वनी सहित रथयात्रा गरियो।

तानसेनका घरघरबाट पुजा दिए। मन्दिरमा श्रद्धालुको भिड रहेको थियो। विगतका वर्षमा भन्दा यसपटक उल्लेख्य श्रद्धालुको सहभागीता रहेको भगवती मन्दिर व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष केदारलाल श्रेष्ठले बताए। जात्रा कसरी चल्यो भन्नेबारे रोचक र सत्य घटना छ।

काजी अमर सिंह थापाको कार्यकाल सकिँदा निजका नाति नयन सिंहका छोरा कर्णेल उजीरसिंह थापा पाल्पाका तैनाथवाला भएर वसेका थिए। सोही वेला अंग्रेजहरूले दुख दिने र नेपाललाई हडप्ने गरेका थिए। अंग्रेजहरूले नेपाल आफ्नो हातमा पार्न चारै तिरवाट आफ्नो सेना अगाडि वढाएका वेला उजीरसिंह थापा लडाईमा सामेल हने मौका पाए।

मनोकामना देवी सँग प्रकट गरी युद्ध लड्न गएको र अग्रेजहरू उजीरसिंहको लडाइँ हार खाई फर्केको ईतिहासमा लेखिएको छ। जीतगढीको लडाइँमा नेपाली फौजले जित्यो। सन् १८७१-७३को नेपाल अंग्रेज युद्ध पछि कर्णेल उजीरसिंह थापाले एक विशाल तीनतले पेगोडा शैलीको मन्दिर वनाएका हुन्। मन्दिर वनाउन सन् १८७५/७६मा सकिएको थियो। यसैवेला देखि काठमाण्डौका जात्रावाट प्रभावित भएका उजीर सिंहले भगवतीको रथयात्रा निकाल्न सुरु गरेको इतिहास्विद् डा.कर्णबहादुर बाँनिया बताँउछन्।