Bordeaux: Belt Franċiża

Hija l-belt kapitali tar-reġjun ta' Nouvelle-Aquitaine, kif ukoll tal-prefettura tad-dipartiment ta' Gironde. L-abitanti tal-belt jissejħu "Bordelais" (bil-maskil) jew "Bordelaises" (bil-femminil). It-terminu "Bordelais" jista' jirreferi wkoll għall-belt u għar-reġjun tal-madwar.

Bordeaux
Franza
Amministrazzjoni
Stat sovran	Franza
Administrative territorial entity of France	Franza Metropolitana
Region of France	Nouvelle-Aquitaine
Dipartimenti ta' Franza	Gironde
Métropole	Metropoli ta' Bordeaux
Kap tal-Gvern	Pierre Hurmic (en)
Isem uffiċjali	Bordeaux Commune-Franklin Bordeaux
Ismijiet oriġinali	Bordeaux Bordèu
Kodiċi postali	33000, 33100, 33200, 33300u 33800
Ġeografija
Koordinati	44°50′16″N 0°34′46″W / 44.8378°N 0.5794°W / 44.8378; -0.5794 0°34′46″W / 44.8378°N 0.5794°W / 44.8378; -0.5794
Bordeaux Bordeaux (France)
, u
Superfiċjenti	49.36 kilometru kwadru
Għoli	6 m
Fruntieri ma'	Blanquefort (en) , Talence (en) , Bègles (en) , Mérignac (en) , Pessac (en) , Bassens (en) , Le Bouscat (en) , Bruges (en) , Cenon, Eysines (en) , Floirac (en) u Lormont (en)
Demografija
Popolazzjoni	261,804 abitanti (1 Jannar 2021)
Informazzjoni oħra
Fondazzjoni	5 century "BCE"
Żona tal-Ħin	UTC+1u UTC+2
bliet ġemellati	Munich, Fukuoka, Ashdod, Oran, Lima, Bristol, Los Angeles, Madrid, Casablanca, Wuhan, San Pietruburgu, Krakovja, Bamako, Riga, Quebec, Bilbao, Baku, Porto, Ramallahu Ouagadougou
bordeaux.fr

Il-belt ta' Bordeaux kellha popolazzjoni ta' 259,809 ruħ fl-2020 fi ħdan territorju muniċipali żgħir ta' 49 km² (19-il mil kwadru), iżda flimkien mas-subborgi tagħha u l-irħula tal-madwar, iż-żona metropolitana ta' Bordeaux kellha popolazzjoni ta' 1,376,375 ruħ fl-istess sena (skont iċ-ċensiment ta' Jannar 2020), jiġifieri s-sitt belt l-iżjed popolata fi Franza wara Pariġi, Lyon, Marsilja, Lille u Toulouse.

Bordeaux u 27 muniċipalità suburbani jiffurmaw flimkien il-Metropoli ta' Bordeaux, awtorità metropolitana eletta indirettament li issa hija responsabbli għal kwistjonijiet metropolitani usa'. Il-Metropoli ta' Bordeaux, b'popolazzjoni ta' 819,604 ruħ fiċ-ċensiment ta' Jannar 2020, hija l-ħames metropoli l-iktar popolata fi Franza wara dawk ta' Pariġi, Marsilja, Lyon u Lille.

Bordeaux hija kapitali dinjija tal-inbid: hemm bosta kastelli u vinji fix-xaqlibiet tal-għoljiet tal-Gironde, u l-belt tospita l-ikbar fiera ewlenija dinjija tal-inbid, Vinexpo. Bordeaux hija wkoll wieħed miċ-ċentri tat-turiżmu gastronomiku u kummerċjali għall-organizzazzjoni ta' kungressi internazzjonali. Hija post ċentrali u strateġiku għas-settur tal-ajrunawtika militari u spazjali, fejn għandhom is-sede tagħhom kumpaniji internazzjonali bħal Dassault Aviation, Ariane Group, Safran u Thalès. Ir-rabta mal-avjazzjoni tmur lura għall-1910, is-sena meta tar l-ewwel ajruplan fuq il-belt. Tinsab f'salib it-toroq għall-għarfien permezz tar-riċerka universitarja, u tospita wieħed miż-żewġ lasers ta' megajoule fid-dinja, kif ukoll popolazzjoni universitarja ta' iżjed minn 130,000 student fi ħdan il-Metropoli ta' Bordeaux.

Bordeaux hija destinazzjoni turistika internazzjonali għall-wirt arkitettoniku u kulturali tagħha, b'iktar minn 350 monument storiku, u b'hekk wara Pariġi hija l-belt bl-iżjed monumenti elenkati jew irreġistrati fi Franza. Il-"Ġawhra ta' Aquitaine" ġiet ivvutata bħala d-Destinazzjoni Ewropea tas-sena fi stħarriġ online li sar fl-2015. Il-metropoli ngħatat ukoll premjijiet u klassifikazzjonijiet pożittivi minn organizzazzjonijiet internazzjonali. Pereżempju fl-1957 Bordeaux ingħatat il-Premju Ewropa għall-isforzi tagħha fit-trażmissjoni tal-ideal Ewropew. F'Ġunju 2007, il-"Port tal-Qamar" fiċ-ċentru storiku ta' Bordeaux tniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO bħala kumpless arkitettoniku u urban straordinarju u bħala rikonoxximent tal-importanza internazzjonali ta' Bordeaux matul l-aħħar 2,000 sena. Bordeaux hija kklassifikata wkoll bħala belt ta' Suffiċjenza min-Network tar-Riċerka dwar il-Globalizzazzjoni u l-Bliet Dinjin.

Bordeaux, il-Port tal-Qamar, ġiet iddeżinjata bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2007 fil-31 sessjoni tal-Kumitat tal-Wirt Dinji.

Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (ii) "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; u l-kriterju (iv) "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem".

Ġemellaġġi

Bordeaux hija ġemellata ma':

• Ashdod, Iżrael, mill-1984;
• Bilbao, Spanja;
• Baku, l-Ażerbajġan, mill-1985;
• Bristol, ir-Renju Unit, mill-1947;
• Casablanca, il-Marokk, mill-1988;
• Fukuoka, il-Ġappun, mill-1982;
• Krakovja, il-Polonja, mill-1993;
• Lima, il-Perù, mill-1957;
• Los Angeles, California, l-Istati Uniti, mill-1968;
• Madrid, Spanja, mill-1984;
• Munich, il-Ġermanja, mill-1964;
• Oran, l-Alġerija, mill-2003;
• Porto, il-Portugall, mill-1978;
• Quebec (belt), il-Kanada, mill-1962;
• Ramallah, il-Palestina;
• Riga, il-Latvja;
• San Pietruburgu, ir-Russja, mill-1993;
• Wuhan, iċ-Ċina, mill-1998.

Sħubijiet

• Samsun, it-Turkija, mill-2010.

•  
  Fdalijiet ta' anfiteatru Ruman.
•  
  Il-Katidral ta' Bordeaux (Saint André).
•  
  Id-daħla magħrufa bħala Porte Cailhau.
•  
  Il-Grand Théâtre.
•  
  Il-Knisja ta' Notre Dame, Bordeaux.
•  
  Pont de Pierre.
•  
  Il-Bażilika ta' San Mikiel.
•  
  L-arloġġ il-kbir (Grosse cloche).
•  
  Palais Rohan (il-muniċipju).
•  
  Il-Knisja ta' Sainte-Croix.
•  
  Place du Parlement (il-Pjazza tal-Parlament).
•  
  Is-Sinagoga l-Kbira.
•  
  Il-faċċati tad-distrett tal-Art Déco.
•  
  Id-distrett ta' Darwin.
•  
  Protezzjoni għas-sottomarini mill-attakki mill-ajru.

• Chantal Callais and Thierry Jeanmonod (2019). Bordeaux : a history of architecture. La Crèche: La Geste. ISBN 979-10-353-0188-0.

• François Hubert, Christian Block and Jacques de Cauna (2018). Bordeaux in the 18th century : trans-Atlantic trading and slavery (2nd ed.). Bordeaux: Le Festin. ISBN 978-2-36062-009-8.