Aнанас

Ананасот се јаде свеж или конзервиран, а може да се најде и во форма на сок или како состојка во мешани сокови. Се користи за десерти, салати и овошни коктели, а во некои култури и како прилог за јадења со месо.

Ананас
плодот кој се добива од ананасот
Научна класификација [ у ]
Непознат таксон (попр):	Ananas
Вид:	Ананас
Научен назив
Ananas comosus (L.) Merr.
Синоними
Список Ananas acostae C. Commelijn Ananas ananas (L.) H.Karst. ex Voss nom. inval. Ananas argentata J.C.Wendl. ex Schult. & Schult.f. Ananas aurata J.C.Wendl. ex Schult. & Schult.f. Ananas bracteatus Baker Ananas coccineus Descourt. Ananas debilis Schult. & Schult.f. Ananas lyman-smithii Camargo nom. inval. Ananas maxima Schult. & Schult.f. Ananas monstrosus (Carrière) L.B.Sm. Ananas ovatus Mill. Ananas pancheanus André Ananas penangensis Baker Ananas porteanus Veitch ex K.Koch Ananas pyramidalis Mill. Ananas sativa Lindl. Ananas sativus Schult. & Schult.f. Ananas serotinus Mill. Ananas viridis Mill. Ananassa ananas (L.) H.Karst. Ananassa debilis Lindl. Ananassa monstrosa Carrière Ananassa porteana (Veitch ex K.Koch) Carrière Ananassa sativa (Schult. & Schult.f.) Lindl. ex Beer Bromelia ananas L. Bromelia ananas Willd. Bromelia communis Lam. Bromelia comosa L. Bromelia edulis Salisb. nom. illeg. Bromelia mai-pouri Perrier Bromelia pigna Perrier Bromelia rubra Schult. & Schult.f. Bromelia violacea Schult. & Schult.f. Bromelia viridis (Mill.) Schult. & Schult.f. Distiacanthus communis (Lam.) Rojas Acosta

Ананасот расте како мала грмушка; поединечни цветови на неопрашувано растение се спојуваат за да формираат плодот . Растението нормално се размножува од гранка формирана на врвот на плодот или од странично изданок и обично созрева во рок од една година.

Ананасот е тревно повеќегодишно растение кое достигнува висина 1-1,5 м , со триесет или повеќе зашилени листови од триесетина сантиметри до еден метар, со дебело стебло. Секој од многуте радијално наредени цветови раѓа месести плодови, кои се тесно поврзани со плодовите на соседните цвеќиња, така што целото соцветие заедно формира она што изгледа како едно месести плодови.

Доаѓа од Парагвај и јужните делови на Бразил. Се одгледувал во предколумбиско време и се раширил низ Јужна Америка, па стигнал до Карибите, каде што го пронашол Колумбо, кој го однел во Европа . Шпанците го рашириле на Филипините, Хаваите, Гуам и денешна Зимбабве. Ананасот успешно се одгледува од 1720 година во европските оранжерии и специјални топли јами загреани со ферментација на коњски измет. Овој метод барал многу работа, а јамите барале многу свеж измет. Масовната употреба на бродовите со пареа го означил крајот на одгледувањето на ананас во Европа, бидејќи транспортот на овошјето по море станал многу поевтин од одгледувањето во умерена клима.

 

Денес, светското производство на ананас е предводено од Југоисточна Азија: во 2001 година Тајланд произведол 1.979.000 тони, Филипините 1.618.000 тони, додека Бразил 1.430.000 тони. Вкупно светско производство во 2001 година изнесувало 14.220.000 тони. Најголемите извозници на свеж ананас во 2001 година била Костарика со 322.000 тони, Брегот на Слоновата Коска со 88.000 тони и Филипините со 135.000 тони. Додека пак во 2020 година на врвот по производство биле Филипините, Коста Рика и Бразил.

Кај комерцијалното одгледување, цветањето може да се предизвика вештачки, а раната берба може да овозможи и развој на втор, помал плод. Врвот на плодот од ананас со лисјата како круна, отсечен за време на чистењето, може да се засади во земјата, а од него ќе израсне ново растение - како што е случајот со компирите кои можат да никнат од дел од клубенот. Ова е најчестиот метод на размножување што го користат аматерски градинари.

 

Опрашувањето во природата најчесто го прават колибри. Ова е неопходно за формирање на семиња, но присуството на семиња лошо влијае врз квалитетот на плодот. Поради оваа причина, на Хаваи, каде што денес се одгледува ананас како една од најважните земјоделски култури, забранет е увозот на колибри. Одредени видови див ананас се опрашуваат од лилјаци и тие се однесуваат токму спротивно на повеќето цветни растенија, ги отвораат своите цветови ноќе и ги затвораат во текот на денот.

Коренот и плодот се нанесуваат на кожата како антиинфламаторно и протеолитичко средство. На Филипините традиционално се користи против цревни паразити. Постојат тврдења дека ананасот има корисен ефект врз одредени нарушувања на гастроинтестиналниот тракт, и дека помага во ублажување на болката забрзување породувањето во случај на негово каснење.

 

Ананасот содржи протеолитички ензим бромелаин, кој ги разградува белковините. Свежиот сок од ананас може да се користи како маринада за омекнување на месото. Ензимите од свежиот ананас можат да направат желе или други десерти на база на желатин. Бромелаинот се разложува со готвење или конзервирање, така што конзервираниот ананас треба да се користи со желатин. Овој ензим може да биде опасен за луѓето кои страдаат од недостаток на белковини или нарушувања како што е синдромот Елерс-Данлос. Свеж ананас, исто така, не треба да го јадат луѓето кои страдаат од хемофилија, како и оние со заболувања на бубрезите или црниот дроб, бидејќи може да го намали времето потребно за коагулација на крвта. Ананасот е значаен извор на манган, а содржи и големи количини на витамин Ц и витамин Б1.

 

Свежиот ананас е прилично скап бидејќи, како и повеќето тропски овошја, тој е чувствителен на условите за транспорт. Ананасот зрее по берењето, но му треба одредена температура. Како и бананите, тој е чувствителен на студ и не треба да се чува во фрижидер. По пет до осум дена чување на собна температура, целосно зеленото овошје добива златно-кафеава боја, пријатен мирис и станува малку помек, а потоа е готов за јадење.

Ананасот се чува на температура од околу 7 °C, за да се спречи зреење. Ова е направено затоа што на одредени овошја им треба двојно повеќе време за да созреат од другите, па некои може да се незрели, додека други се веќе презрели, што е неприфатливо во комерцијална смисла, особено ако се земе предвид релативно високата откупна цена на ова овошје. Поради оваа причина, ананасот надвор од тропскиот појас се најдостапни во конзервирана форма.

 

Претколонијално одгледување

Дивото растение потекнува од реката Парана - Парагвај помеѓу јужен Бразил и Парагвај. Малку се знае за неговото припитомување, но тоа почнало да се одвива низ Јужна Америка. Археолошките докази за употреба се пронајдени уште во 1200-800 година п.н.е (пред 3200-2800 години) во Перу и 200 п.н.е. -700 (пред 2200-1300 години) во Мексико, каде што го одгледувале Маите и Ацтеките. До крајот на 1400-тите, ананасот бил широко распространета и основна храна на Индијанците. Првиот Европеец кој наишол на ананас бил Колумбо во Гвадалупе на 4 ноември 1493 година години. Португалците го зеле овошјето од Бразил и го донесле во Индија до 1550 година. Црвениот шпански ананас, исто така, бил воведен од Шпанците од Латинска Америка на Филипините, и се одгледувал за текстилна употреба уште од 17 век.

Колумбо го донесол растението во Шпанија и го нарекол pina de Indes, што значи „Бор на Индијанците“. Ананасот е документиран во Децениите на новиот свет на Петар Маченик (1516) и Приказот на Антонио Пигафета за првото патување околу светот (1524-1525), а првата позната илустрација е во Општата историја на Индија на Овиедо (1535).