Павлешенци: село во Општина Свети Николе, Македонија

Името на селото можеби наведува на павлиќани, односно луѓе христијански еретици, но за што нема подетални објаснувања.

 

Ова село се наоѓа во областа Овче Поле, во крајниот северен дел на територијата на Општина Свети Николе, чиј атар нашироко се допира со подрачјето на Општина Куманово. Селото е ридско, на надморска височина од 400 метри. Од градот Свети Николе е оддалечено 17 километри.

Во минатото важело за едно од поголемите села во северниот дел на Овче Поле. Околни села се Стањевци на југ, Долно Ѓуѓанци на југоисток, Градиште на север и други. Во селото постојат две чешми (Стара и Долна) и неколку бунари. Источно од селото, покрај регионалниот пат Свети Николе-Куманово се наоѓа чешмата Усеиница. Сместено е во подножјето на Градишки Рид.

Месностите во атарот на селото ги носат следниве имиња: Кукле, Велетин, Талпан, Гравиште, Грбавица, Врх, Стара Корија, Арбанашко, Коњарник, Стари Лозја, Добрава, Кашанско Поле, Горни и Долни Чуки, Кампур, Длаги Рид, Вртелиште, Бисереќ Рид, Големи Чукар, Попова Воденица, Севдин Кладенец, Осојница, Алексова Страна, Селиште, Црквиште и Почивало.

Селото има збиен тип. Во него има седум маала, а во секое маало живее посебен род, па затоа тие се именувани по нив (Неделкоско, Милеско, Богданоско и други).

Павлешенци е поврзано со асфалтен пат до регионалниот пат Свети Николе-Куманово.

Месноста Селиште се наоѓа покрај денешното село на југоисток, оддалечено околу 400 метри. Таму сега се наоѓаат задружни згради и стопански објекти. Порано, на тоа место мештаните ископувале остатоци на ѕидови и наоѓале стари пари. На Селиште имало и црквиште. Од нејзе се познавала само дупка во насока исток-запад.

На Селиште се наоѓаат и денешните селски гробишта, каде има околу 500 надгробни споменици, градени од еден камен.

Денешното село влегува во старите села на областа. По народната традиција тоа некогаш имало само 7 македонски куќи. Тие куќи биле населени со староседелци и од нив се создале седум големи селски родови. Тоа се Неделковци, Прлевци, Милевци, Капчевци, Богдановци, Обардевци и Маџарци. Во селото само еден род е доселен, а тоа е Милисавци.

Турците и Арбанасите почнале да го напаѓаат селото откако селаните се вклучувале во комитски и четнички акции против нив.

Селото било подложно на терор за време на српската управа во рамки на Кралството Југославија, кога бројни селани биле претепувани, а некои од нив и до смрт.

 

Атарот зафаќа релативно голема површина на простор од 24 км². На него преовладува обработливото земјиште на површина од 1.051 хектар, на шумите отпаѓаат 647 хектари, а на пасиштата 598 хектари.

Селото, во основа, има мешовита земјоделска функција. Во минатото во него работела земјоделска задруга и имало услужни објекти.

До крајот на отоманската власт, во селото немало чифлици и селаните располагале со земјата.

Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во селото Павлешенци имало 584 жители, сите Македонци. Според егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“), во 1905 година во Павлешенци имало 760 жители, под врховенството на Бугарската егзархија.

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 700 Македонци.

Од Павлешенци се иселил значителен број од неговото население и селото преминало од средно во мало село. Така, во 1961 година селото броело 734 жители, од кои 730 биле Македонци и тројца жители Срби. Во 1994 година бројот се намалил на 112 жители, македонско население.

Според пописот од 2002 година, во селото Павлешенци живееле 77 жители, од кои 76 Македонци и 1 Србин.

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 26 жители, од кои 23 Македонци и 3 лица без податоци.

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.

Родови

Павлешенци е македонско село.

Според истражувањата на Јован Трифуноски во 1957/58 година родови во селото се:

• Староседелци: Неделковци (20 к.), Прлевци (20 к.), Милевци (15 к.), Капчевци (15 к.), Богдановци (15 к.), Обардевци (15 к.) и Маџарци (16 к.), сите потекнувале од некогашните седум куќи кои постоеле во селото. Меѓутоа некои за родот Обардевци сметаат дека се доселени од околината на Солун (Егејска Македонија).
• Доселеници: Милисавци (4 к.), потекнуваат од дете кое дошло со неговата мајка, после премажувањето на мајката. Доселени се од околината на Врање.

Иселеништво

Постари иселеници има во Џидимирци кај Велес (Павлешинчани), Стањевци (Кривановци и Тешекинци), Сопот (Арсови).

Позначајно иселување стапило после 1961 година.

• Поранешен дом на културата

Во XIX век, Павлешенци било село во Кумановската каза на Отоманското Царство.

Селото влегува во рамките на Општина Свети Николе, која била една од ретките општини кои не биле променети по новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото исто така се наоѓало во Општина Свети Николе.

Во периодот од 1965 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Свети Николе. Селото припаѓало на некогашната општина Орашац во периодот од 1955 до 1965 година.

Во периодот 1952-1955, селото било седиште на тогашната Општина Павлешенци, во која покрај селото Павлешенци, се наоѓале и селата Габреш, Градиште, Горно Ѓуѓанци, Долно Ѓуѓанци, Кокошиње, Кутли Бег, Кучкарево, К’шање, Пезово, Стањевци и Строиманци. Селото припаѓало на некогашната Општина Долно Ѓуѓанци во периодот 1950-1952, во која влегувале селата Горно Ѓуѓанци, Долно Ѓуѓанци, Кокошиње, Павлешенци, Строиманци и Стрњевец.

Избирачко место

Во селото постои избирачкото место бр. 1693 според Државната изборна комисија, сместено во просториите на основното училиште.

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 31 гласач.

На парламентарните избори во 2020 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 31 гласач.

 

Цркви

• Црква „Св. Никола“ — главна селска црква

Споменици

• Споменик на НОБ

Слави

• Света Троица — главна селска слава
• Илинден — селска слава

Родени во или по потекло од Павлешенци

• Нада Ицева-Салџиева (1934-2005) — падобранец и падобрански инструктор
• Арсен Арсенов (р. 1947) — (2020) универзитетски професор

Во Павлешенци во минатото работел фудбалскиот клуб „Которец“, создаден во 1979 година. Клубот има настапувано во Општинската лига.

•  
  Селските гробишта
•  
  Страничен поглед на задружниот дом
•  
  Сокак во селото
•  
  Разрушена куќа
•  
  Плочата на споменикот на НОБ
•  
  Поранешниот дом на културата
•  
  Споменикот на НОБ

• Овче Поле
• Општина Свети Николе
• Свети Николе

•   Павлешенци на Ризницата ^?