ಜೀಜಾಬಾಯಿ

ಇವರು ಮರಾಠ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಸ್ಥಾಪಕ ಶಿವಾಜಿಯ ತಾಯಿ ಮತ್ತು ಸಿಂಧಖೇಡ್ ರಾಜಾ ಲಖುಜಿರಾವ್ ಜಾಧವ್ ಅವರ ಮಗಳು.

ರಾಜಮಾತಾ ಜೀಜಾಬಾಯಿ
ಶಿವನೇರಿ ಕೋಟೆಯ ಮೇಲೆ ಜೀಜಾಬಾಯಿ ಮತ್ತು ಯುವ ಶಿವಾಜಿಯ ಪ್ರತಿಮೆ.
ಮರಾಠಾ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಮಾತೆ
ಆಳ್ವಿಕೆ	೧೬೪೫-೧೬೭೪
ಗಂಡ/ಹೆಂಡತಿ	ಶಹಾಜಿ
ಸಂತಾನ
ಸಂಭಾಜಿ ಶಹಾಜಿ ಭೋಸಲೆ ಶಿವಾಜಿ ಶಿವಾಜಿ ಭೋಸಲೆ
ಮನೆತನ	ಜಾಧವ್ (ಹುಟ್ಟಿನಿಂದ) ಭೋಂಸ್ಲೆ (ಮದುವೆಯಿಂದ)
ತಂದೆ	ಲಖುಜಿ ಜಾಧವ್
ತಾಯಿ	ಮಹಾಲಾಸಬಾಯಿ ಜಾಧವ
ಜನನ	(೧೫೯೮-೦೧-೧೨)೧೨ ಜನವರಿ ೧೫೯೮ ಜಿಜೌ ಮಹಲ್, ಸಿಂಧಖೇಡ್ ರಾಜಾ, ಅಹ್ಮದ್‌ನಗರ ಸುಲ್ತಾನರು (ಇಂದಿನ ಬುಲ್ಧಾನ ಜಿಲ್ಲೆ, ಮಹರಾಷ್ಟ್ರ, ಭಾರತ)
ಮರಣ	12 ಜೂನ್ 1674(1674-06-12) ಪಚಾಡ್, ಮರಾಠಾ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ (ಇಂದಿನ ರಾಯಗಡ ಜಿಲ್ಲೆ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಭಾರತ)
ಧರ್ಮ	ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ

ಜೀಜಾಬಾಯಿ ೧೫೯೮ ರ ಜನವರಿ ೧೨ ರಂದು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಇಂದಿನ ಬುಲ್ಧಾನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸಿಂಧಖೇಡ್ ಬಳಿಯ ದೇಲ್ಗಾಂವ್‌ನ ಮಹಾಲಾಸಬಾಯಿ ಜಾಧವ್ ಮತ್ತು ಲಖುಜಿ ಜಾಧವ್‌ಗೆ ಮಗಳಾಗಿ ಜನಿಸಿದರು. ಲಖೋಜಿರಾಜೆ ಜಾಧವ್ ಒಬ್ಬ ಮರಾಠ ಕುಲೀನ. ಜೀಜಾಬಾಯಿ ತಮ್ಮ ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೇ ನಿಜಾಮ್ ಶಾಹಿ ಸುಲ್ತಾನರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಮಿಲಿಟರಿ ಕಮಾಂಡರ್ ವೆರುಲ್ ಗ್ರಾಮದ ಮಾಲೋಜಿ ಭೋಸ್ಲೆಯವರ ಮಗ ಶಾಹಾಜಿ ಭೋಸ್ಲೆ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ತನ್ನ ಮಗನಾದ ಶಿವಾಜಿಗೆ ಸ್ವರಾಜ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಕಲಿಸಿದಳು ಹಾಗೆಯೇ ಅವನನ್ನು ಯೋಧನನ್ನಾಗಿ ಬೆಳೆಸಿದಳು. ಕೊನೆಗೆ ಜೀಜಾಬಾಯಿ ೧೭ ಜೂನ್ ೧೬೭೪ ರಂದು ನಿಧನರಾದರು. ಜೀಜಾಬಾಯಿ (ಮರಾಠಾ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಶಿವಾಜಿಯ ತಾಯಿ) ಸಿಂಧಖೇಡ್ ರಾಜನ ಜಾಧವರ ಕುಲಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರು, ಅವರು ಯಾದವರ ಮೂಲದವರು ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಂಡರು.

 

ಶಿವಾಜಿಗೆ ೧೪ ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಾಗಿದ್ದಾಗ, ಶಹಾಜಿ ರಾಜೆ ಅವರಿಗೆ ಪುಣೆಯ ಜಾಗೀರ್ ಅನ್ನು ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಿದರು. ಸಹಜವಾಗಿಯೇ ಜಾಗೀರ್ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಜೀಜಾಬಾಯಿಯ ಮೇಲೆ ಬಿತ್ತು. ಜೀಜಾಬಾಯಿ ಮತ್ತು ಶಿವಾಜಿ ನುರಿತ ಅಧಿಕಾರಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಪುಣೆಗೆ ಬಂದರು. ನಿಜಾಮಶಾ, ಆದಿಲ್‌ಶಾ ಮತ್ತು ಮೊಘಲರ ನಿರಂತರ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳಿಂದಾಗಿ ಪುಣೆಯ ಸ್ಥಿತಿ ತುಂಬಾ ಕೆಟ್ಟದಾಗಿತ್ತು. ಅಂತಹ ಪ್ರತಿಕೂಲ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ, ಅವರು ಪುಣೆ ನಗರವನ್ನು ಪುನರಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಮಾಡಿದರು. ಕೃಷಿ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಚಿನ್ನದ ನೇಗಿಲಿನಿಂದ ಉಳುಮೆ ಮಾಡಿದಳು. ಸ್ಥಳೀಯರಿಗೆ ಅಭಯ ನೀಡಿದಳು. ರಾಜರ ಶಿಕ್ಷಣದ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಅವಳು ಹೊಂದಿದ್ದಳು. ಜೀಜಾಬಾಯಿ ಶಿವಾಜಿಗೆ ರಾಮಾಯಣ, ಮಹಾಭಾರತದ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಹೇಳಿದರು, ಇದು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು ಮತ್ತು ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು. ಸೀತೆಯನ್ನು ಕಸಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ ರಾವಣನನ್ನು ಕೊಂದ ರಾಮ ಎಷ್ಟು ಪರಾಕ್ರಮಶಾಲಿ, ಬಕಾಸುರನನ್ನು ಕೊಂದು ದುರ್ಬಲರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿದ ಭೀಮ ಎಷ್ಟು ಪರಾಕ್ರಮಶಾಲಿ, ಇತ್ಯಾದಿಯಾಗಿ ಮಗನನ್ನು ಹುರಿದುಂಬಿಸುತ್ತಿದ್ದಳು. ಜೀಜಾಬಾಯಿ ನೀಡಿದ ಈ ವಿಧಿಗಳಿಂದ ಶಿವಾಜಿ ರಾಜೇ ಸಂಭವಿಸಿದರು. ಜೀಜಾಬಾಯಿ ಕಥೆ ಹೇಳುವುದಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ ಕುರ್ಚಿಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಕೂತು ರಾಜಕೀಯದ ಮೊದಲ ಪಾಠವನ್ನೂ ನೀಡಿದರು.

ಅವಳು ನುರಿತ ಕುದುರೆ ಸವಾರಿಯೂ ಆಗಿದ್ದಳು. ಹಾಗೆಯೇ ಬಹಳ ಕೌಶಲ್ಯದಿಂದ ಕತ್ತಿ ಹಿಡಿಯಬಲ್ಲಳು. ಪುಣೆಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಗಂಡನ ಜಾಗೀರ್ ಅನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿ ಅದನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದಳು. ಹಾಗೆಯೇ ಕಸ್ಬಾ ಗಣಪತಿ ಮಂದಿರವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದಳು. ಅವರು ಕೇವರೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ತಂಬಾಡಿ ಜೋಗೇಶ್ವರಿ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ನವೀಕರಿಸಿದರು.

ಅವಳು ೧೬೭೪ ರ ಜೂನ್ ೧೭ ರಂದು ರಾಯಗಡ ಕೋಟೆಯ ಬಳಿಯ ಪಚಾಡ್ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. ಆಗ ಶಿವಾಜಿಯ ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕವಾಗಿ ಕೇವಲ ಹನ್ನೆರಡು ದಿನವಾಗಿತ್ತು.

• ಲೆಜೆಂಡರಿ ನಟಿ, ಸುಲೋಚನಾ ಲಾಟ್ಕರ್ ಮರಾಠಿ ಚಿತ್ರ ಮರಾಠಾ ಟಿಟುಕಾ ಮೆಲ್ವವಾದಲ್ಲಿ ಜೀಜಾಬಾಯಿ ಪಾತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ.
• ೧೯೭೪ ರ ರಾಜ ಶಿವ ಛತ್ರಪತಿ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಸುಮತಿ ಗುಪ್ತೆ ಜೀಜಾಬಾಯಿ ಪಾತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು.
• ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಟಾರ್ ಪ್ರವಾಹದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಾರವಾದ ಜನಪ್ರಿಯ ಟಿವಿ ಸರಣಿ ರಾಜಾ ಶಿವಛತ್ರಪತಿಯಲ್ಲಿ ಮೃಣಾಲ್ ಕುಲಕರ್ಣಿಯವರು ಜೀಜಾಬಾಯಿಯನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಿದ್ದಾರೆ.
• ಮೃಣಾಲ್ ಕುಲಕರ್ಣಿ ಭಾರತೀಯ ಮರಾಠಿ ಭಾಷೆಯ ಮಹಾಕಾವ್ಯ, ಐತಿಹಾಸಿಕ ನಾಟಕ ಚಲನಚಿತ್ರವಾದ ಫರ್ಜಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಜೀಜಾಬಾಯಿ ಪಾತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು.
• ಮೃಣಾಲ್ ಕುಲಕರ್ಣಿ ೨೦೧೯ ರ ಮರಾಠಿ ಭಾಷೆಯ ಐತಿಹಾಸಿಕ ನಾಟಕ ಚಲನಚಿತ್ರ ಫತ್ತೇಶಿಕಾಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಜೀಜಾಬಾಯಿ ಪಾತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು .
• ಶಿಲ್ಪಾ ತುಲಾಸ್ಕರ್ ಅವರು ೨೦೧೧ ರ ವೀರ ಶಿವಾಜಿ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ ಜೀಜಾಬಾಯಿಯನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಿದ್ದಾರೆ
• ಮದನ್ ಪಾಟೀಲ್ ಅವರ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕಾದಂಬರಿ ಜೀಜಾಸಾಹೇಬ್ ಆಧಾರಿತ ಜೀಜಾಬಾಯಿ ಅವರ ಜೀವನವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ೨೦೧೧ ರ ಮರಾಠಿ ಭಾಷೆಯ ರಾಜಮಾತಾ ಜಿಜೌ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಸ್ಮಿತಾ ದೇಶಮುಖ್ ಅವರು ಜೀಜಾಬಾಯಿಯಾಗಿ ನಟಿಸಿದ್ದಾರೆ.
• ಸಂಭಾಜಿಯವರ ಜೀವನವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ಭಾರತೀಯ ಐತಿಹಾಸಿಕ ನಾಟಕವಾದ ಸ್ವರಾಜ್ಯರಕ್ಷಕ ಸಂಭಾಜಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತೀಕ್ಷಾ ಲೋಂಕರ್ ಜೀಜಾಬಾಯಿ ಪಾತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು.
• ಪದ್ಮಾವತಿ ರಾವ್ ೨೦೨೦ ರ ಭಾರತೀಯ ಹಿಂದಿ ಭಾಷೆಯ ಜೀವನಚರಿತ್ರೆಯ ಅವಧಿಯ ಆಕ್ಷನ್ ಚಿತ್ರ ತನ್ಹಾಜಿಯಲ್ಲಿ ಜೀಜಾಬಾಯಿ ಪಾತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ .
• ನಿಷ್ಠಾ ವೈದ್ಯ, ಅಮೃತಾ ಪವಾರ್, ಭಾರ್ಗವಿ ಚಿರ್ಮುಲೆ, ನೀನಾ ಕುಲಕರ್ಣಿ ಅವರು ರಾಜಮಾತಾ ಜೀಜಾಬಾಯಿಯವರ ಜೀವನವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ಸ್ವರಾಜ್ಯ ಜನನಿ ಜೀಜಾಮಾತಾದಲ್ಲಿ ಜೀಜಾಬಾಯಿಯನ್ನು ಅವರ ಜೀವನದ ವಿವಿಧ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಿದ್ದಾರೆ.^{[ಸಾಕ್ಷ್ಯಾಧಾರ ಬೇಕಾಗಿದೆ][ ಉಲ್ಲೇಖದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ ]}
• ೨೦೧೧ ರ ಚಲನಚಿತ್ರ ರಾಜಮಾತಾ ಜಿಜಾವು ಜೀಜಾಬಾಯಿ ಅವರ ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆಯಾಗಿದೆ.
• ಸಿ.ವಿ.ವೈದ್ಯ ಅವರು ತಮ್ಮ ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಭಾರತ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಯಾದವರು "ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ಶುದ್ಧ ಮರಾಠ ಕ್ಷತ್ರಿಯರು" ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. . . . [ ಜೀಜಾಬಾಯಿ (ಮರಾಠಾ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಶಿವಾಜಿಯ ತಾಯಿ) ಸಿಂಧಖೇಡ್ ರಾಜನ ಜಾಧವರ ಕುಲಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವಳು, ಅವರು ಯಾದವರ ಮೂಲದವರು ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಂಡರು.

• ಮರಾಠ ರಾಜವಂಶಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಗಳ ಪಟ್ಟಿ
• ಮರಾಠ ವಂಶದ ವ್ಯವಸ್ಥೆ
• ಭೋಸಲೆ
• ಮರಾಠ ಕ್ರಾಂತಿ ಮೋರ್ಚಾ