សំទុះ

នៅក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ យើងអាចចាប់អារម្មណ៍ជាចលនាទាក់ទិននឹងសំទុះ៣ប្រភេទ៖

• ពេលយើងបង្កើនល្បឿន៖ សំទុះមានតំលៃវិជ្ជមាន មានន័យថាវាមានទិសដៅដូចនឹងវ៉ិចទ័រល្បឿន។
• ពេលយើងបន្ថយល្បឿន៖ សំទុះមានតំលៃអវិជ្ជមាន មានន័យថាវាមានទិសដៅផ្ទុយនឹងវ៉ិចទ័រល្បឿន។
• ពេលយើងប្ដូរទិសដៅចលនា(បត់)៖ សំទុំបំបែកជា២កុំប៉ូសង់គឺ សំទុះប៉ះ និង សំទុះកែង។ បើសិនជាយើងបត់ដោយមិនប្រែប្រួលល្បឿន នោះមានតែកុំប៉ូសង់កែងទេ។

• សំទុះមធ្យម៖ ជាទំហំស្កាលែរ។ សំទុះមធ្យម ${\displaystyle a\;}$  នៅលើចន្លោះពេល ${\displaystyle \Delta t\;}$  កំនត់ដោយរូបមន្ត៖

${\displaystyle a={\frac {v_{2}-v_{1}}{t_{2}-t_{1}}}={\frac {\Delta v}{\Delta t}}}$ 

ដែល${\displaystyle v_{1}\;}$  និង ${\displaystyle v_{2}\;}$  ជាល្បឿនរៀងគ្នានៅខណៈ ${\displaystyle t_{1}\;}$  និង ${\displaystyle t_{2}\;}$ 

• សំទុះខណៈ៖ ជាទំហំវ៉ិចទ័រ។ សំទុះខណៈ ${\displaystyle {\vec {a}}}$  ជាដេរីវេនៃវ៉ិចទ័រល្បឿន ${\displaystyle {\vec {v}}}$ ៖

${\displaystyle {\vec {a}}=\lim _{\Delta t\to 0}{\frac {\overrightarrow {\Delta v}}{\Delta t}}={\frac {d{\vec {v}}}{dt}}}$ 

ខ្នាតអន្តរជាតិរបស់សំទុះគឺ ម៉ែត្រក្នុងមួយវិនាទីការ៉េ m.s^-2 ។

នៅក្នុងចលនាកោង សំទុះខណៈមានរូបមន្ត៖

${\displaystyle {\vec {a}}={\vec {a_{t}}}+{\vec {a_{n}}}=a_{t}{\vec {u_{t}}}+a_{n}{\vec {u_{n}}}={\frac {dv}{dt}}{\vec {u_{t}}}+{\frac {v^{2}}{R}}{\vec {u_{n}}}}$ 

ដែល

• ${\displaystyle {\vec {a_{t}}}}$  និង ${\displaystyle {\vec {a_{n}}}}$  ជាសំទុះប៉ះនិងសំទុះកែង
• ${\displaystyle {\vec {u_{t}}}}$  និង ${\displaystyle {\vec {u_{n}}}}$  ជាវ៉ិចទ័រឯកតារបស់កុំប៉ូសង់ប៉ះនិងកែងនឹងគន្លង
• ${\displaystyle v\;}$  ជាតំលៃល្បឿនខណៈ
• ${\displaystyle R\;}$  ជាកាំកំនោង

នៅក្នុងឌីណាមិច សំទុះ​របស់អង្គធាតុក្រោមអំពើនៃកំលាំង កំនត់ដោយច្បាប់ញូតុន៖

${\displaystyle {\vec {a}}={\frac {1}{m}}\,{\vec {F}}}$ 

ដែល${\displaystyle m\;}$ ជាម៉ាស់របស់អង្គធាតុ។ រូបមន្តនេះបញ្ជាក់ថា អោយតែមានកំលាំងមានអំពើទៅលើអង្គធាតុមួយ តែងតែមានសំទុះកើតឡើង។

Jerk ជាទំហំបញ្ជាក់ពីបំរែបំរួលសំទុះ ចំនែកJounce ជាទំហំបញ្ជាក់ពីបំរែបំរួល Jerk។ គេសរសេរ៖

${\displaystyle {\vec {s}}={\frac {d{\vec {j}}}{dt}}={\frac {d^{2}{\vec {a}}}{dt^{2}}}={\frac {d^{3}{\vec {v}}}{dt^{3}}}={\frac {d^{4}{\vec {r}}}{dt^{4}}}}$ 

ដែល

• ${\displaystyle {\vec {s}}}$  ជា Jounce
• ${\displaystyle {\vec {j}}}$  ជា Jerk
• ${\displaystyle {\vec {a}}}$  ជា សំទុះ
• ${\displaystyle {\vec {v}}}$  ជា ល្បឿន
• ${\displaystyle {\vec {r}}}$  ជា បំលាស់ទី
• ${\displaystyle t\;}$  ជា ពេល

• សំទុះមុំ
• សំទុះចូលផ្ចិត
• សំទុះចាកផ្ចិត
• សំទុះទំនាញដី
• សំទុះហ្វែរមី
• ស៊ីនេម៉ាទិច
• ចលនាត្រង់ប្រែប្រួលស្មើ