ច្បាប់ចលនារបស់ញូតុន

ច្បាប់ចលនារបស់ញូតុន​និយាយពីសំទុះរបស់អង្គធាតុមួយដែលមានម៉ាស់។ ច្បាប់ទាំង៣នោះចែងដូចតទៅ៖

ច្បាប់ទី១ ៖ ច្បាប់និចលភាព
គេអាចរកបានជានិច្ចនូវ តំរុយមួយដែលគេអោយឈ្មោះថាតំរុយនិចលភាព ដែលនៅក្នុងនោះអង្គធាតុមួយធ្វើចលនាដោយល្បឿនថេរ បើសិនជាគ្មានកំលាំងក្រៅណាមួយមានអំពើលើវាឬផលបូកកំលាំងក្រៅ​សរុបស្មើសូន្យ។ ច្បាប់នេះត្រូវបានគេពោលដោយខ្លី បើសិនអង្គធាតុមួយមិនរងអំពើនៃកំលាំងក្រៅណាមួយទេ បើសិនជាវានៅនឹងថ្កល់ វានៅនឹងថ្កល់ដដែល បើវាមានចលនា ចលនានោះជាចលនាត្រង់ស្មើ។

 

ច្បាប់ទី២ ៖ ច្បាប់គ្រឹះឌីណាមិច
កំលាំងក្រៅដែលមានអំពើលើអង្គធាតុមួយ ជាដេរីវេនៃបរិមាណចលនារបស់វា។ គេសរសេរ ${\displaystyle {\vec {F}}={\dfrac {d{\vec {p}}}{dt}}={\dfrac {d(m{\vec {v}})}{dt}}=m{\dfrac {d{\vec {v}}}{dt}}}$ 
ដោយសារ ${\displaystyle {\dfrac {d{\vec {v}}}{dt}}={\vec {a}}}$  នោះ ${\displaystyle {\vec {F}}=m{\vec {a}}}$ ។

ច្បាប់ទី២ញូតុងចែងដោយងាយថា៖ កំលាំងក្រៅដែលមានអំពើលើអង្គធាតុមួយស្មើនឹងផលគុណម៉ាស់​អង្គធាតុជាមួយសំទុះរបស់វា។

កំនត់សំគាល់
• ${\displaystyle {\vec {F}}}$  : ផលបូកកំលាំងក្រៅសរុបដែលមានអំពើលើអង្គធាតុ
• ${\displaystyle {\vec {p}}}$  : បរិមាណចលនារបស់អង្គធាតុ
• ${\displaystyle {\vec {v}}}$  : ល្បឿនរបស់អង្គធាតុ
• ${\displaystyle {\vec {a}}}$  : សំទុះរបស់អង្គធាតុ
• ${\displaystyle m}$  : ម៉ាស់របស់អង្គធាតុ

 

ច្បាប់ទី៣ ៖ ច្បាប់កំលាំងអន្តរកម្ម
កាលណាអង្គធាតុ A មួយមានអំពើលើអង្គធាតុ B មួយដោយកំលាំង ${\displaystyle {\vec {F}}}$  ពេលនោះអង្គធាតុ A រងអំពើពីអង្គធាតុ B ដោយកំលាំងដែលមានអាំងតង់ស៊ីតេដូចគ្នាតែមានទិសដោផ្ទុយគ្នា ${\displaystyle -{\vec {F}}}$ ។ គេអាចពោលដោយងាយថា៖ គ្រប់កំលាំងសកម្មទាំងអស់សុទ្ឋតែមានកំលាំងប្រតិកម្មដែលមានអាំងតង់ស៊ីតេដូចគ្នា​និងមានទិសដៅផ្ទុយគ្នា។

• ច្បាប់ទំនាញសកល
• ច្បាប់ចលនាភពរបស់កេព្លែរ