Սոցիալական փոփոխություն, փոփոխություն, որը որոշակի ժամանակամիջոցում տեղի է ունենում հասարակական համակարգերի ներսում կամ դրանց միջև եղած փոխհարաբերություններում, ինչպես նաև՝ ամբողջ հասարակության ներսում։
Սոցիալական փոփոխությունները կարող են վերաբերել սոցիալական առաջընթացի կամ սոցիալ-մշակութային էվոլյուցիայի հասկացությանը, փիլիսոփայական գաղափարին. այն, որ հասարակությունը առաջ է ընթանում դիալեկտիկական կամ էվոլյուցիոն միջոցներով։ Դա կարող է վերաբերել սոցիալ-տնտեսական կառուցվածքի պարադիգմատիկ փոփոխությանը, օրինակ` անցում ֆեոդալիզմից դեպի կապիտալիզմ։ Հետևաբար, այն կարող է վերաբերել նաև սոցիալական հեղափոխությանը, ինչպես օրինակ, մարքսիզմի մեջ ներկայացված սոցիալիստական հեղափոխությունը կամ այլ հասարակական շարժումներին, ինչպիսիք են Կանանց ընտրական իրավունքը կամ Քաղաքացիական իրավունքների շարժումը։ Սոցիալական փոփոխությունները կարող են առաջանալ մշակութային, կրոնական, տնտեսական, գիտական կամ տեխնոլոգիական ոլորտներում։ Զարգացման հոգեբանությունը կարող է դեր կատարել սոցիալական փոփոխության մեջ։ Սոցիալական փոփոխությունները գալիս են շոշափելի, ոչ նյութական ռեսուրսների ներդրումների հետ` որպես սոցիալական ներդրում։
Սոցիալական փոփոխությունները առաջանում են նյութական և ոչ նյութական ռեսուրսների միջոցով։ Այս պրոցեսը համարվում է սոցիալական ներդրում։
Փոփոխությունը գալիս է երկու աղբյուրներից։ Առաջին աղբյուրը պատահական գործոններն են, ինչպիսիք են` կլիմա, եղանակ, կամ մարդկանց կոնկրետ խմբերի առկայությունը։ Մեկ այլ աղբյուրն էլ սիստեմատիկ գործոններն են։ Օրինակ, հաջող զարգացումը, որի ամենակարևոր ընդհանուր պահանջներն են՝ կայուն և ճկուն կառավարություն, բավարար ազատ և մատչելի ռեսուրսներ և տարբեր հասարակական կազմակերպություններ։ Ընդհանուր առմամբ, սոցիալական փոփոխությունը, սովորաբար, սիստեմատիկ և պատահական գործոնների համադրությունն է։
Գոյություն ունեն սոցիալական փոփոխությունների շատ տեսություններ։ Ընդհանրապես, փոփոխության տեսությունը պետք է ներառի այնպիսի տարրեր, ինչպիսիք են փոփոխության կառուցվածքային ասպեկտները (օրինակ՝ բնակչության փոփոխություն), սոցիալական փոփոխությունների գործընթացները և մեխանիզմները, փոփոխության ուղղությունները։
Ներկա պահին աշխարհի բնակչության բաշխման մեջ տեղի է ունենում ամենաակնհայտ փոփոխություններից մեկը։ Վերջին տասնամյակում զարգացող երկրները համաշխարհային բնակչության մեջ ավելի մեծ տոկոս են կազմում։ 1950 թվականի տվյալներով զարգացող երկրները կազմում էին աշխարհի բնակչության 68 տոկոսը, մինչդեռ 2010թվականի տվյալներով՝ 82 տոկոսը, իսկ զարգացած երկրները 32 տոկոսից իջել են մինչև 18 տոկոս։ Չինաստանն ու Հնդկաստանը շարունակում են լինել առաջատարը բնակչության քանակով, երրորդ տեղում ԱՄՆ-ն է։ Զարգացած երկրների բնակչության աճը շարունակ նվազում է՝ սկսած 1950 թվականիցից, այս պահին կազմում է տարեկան 0.3 տոկոս։ Զարգացող երկրների աճը նույնպես նվազում է 1960թվականիցից սկսած և հիմա կազմում է 1.3 տոկոս։ Ամենաքիչ զարգացած երկրների բնակչության աճը աննկատ իջել է և հիմա կազմում է 2.7 տոկոս աճ։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սոցիալական փոփոխություն» հոդվածին։ |
This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Սոցիալական փոփոխություն, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.