Ինդիում: քիմիական միացություն
Ինդիում (լատին․՝ Indium), քիմիական տարր է, որի նշանն է In, պարբերական համակարգի 5-րդ պարբերության 3-րդ խմբի քիմիական տարր։ Կարգահամարը 49 է, ատոմական զանգվածը՝ 114,82, ատոմի արտաքին էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ 5s25p1: Պատկանում է փափուկ մետաղների խմբին։ Քիմիական հատկություններով նման է ալյումինին և գալիումին, արտաքին տեսքով՝ ցինկին։
| |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Շատ փափուկ արծաթափայլ մետաղ | |||||
| Ատոմի հատկություններ | |||||
| Անվանում, սիմվոլ, կարգաթիվ | Ինդիում/ Indium (In), In, 49 | ||||
| Ատոմային զանգված (մոլային զանգված) | 114,818(1) զ. ա. մ. (գ/մոլ) | ||||
| Էլեկտրոնային կոնֆիգուրացիա | [Kr] 4d10 5s2 5p1 | ||||
| Ատոմի շառավիղ | 166 պմ | ||||
| Քիմիական հատկություններ | |||||
| Կովալենտ շառավիղ | 144 պմ | ||||
| Իոնի շառավիղ | (+3e) 81 պմ | ||||
| Էլեկտրաբացասականություն | 1,78 (Պոլինգի սանդղակ) | ||||
| Էլեկտրոդային պոտենցիալ | −0,34 В | ||||
| Օքսիդացման աստիճաններ | +1, +3 | ||||
| Իոնացման էներգիա (առաջին էլեկտրոն) | 558,0 (5,78) կՋ/մոլ (էՎ) | ||||
| Պարզ նյութի թերմոդինամիկական հատկություններ | |||||
| Հալման ջերմաստիճան | 429.32 Կ | ||||
| Եռման ջերմաստիճան | 2353 Կ | ||||
| Մոլյար ջերմունակություն | 26,7 Ջ/(Կ·մոլ) | ||||
| Մոլային ծավալ | 15,7 սմ³/մոլ | ||||
| Պարզ նյութի բյուրեղային ցանց | |||||
| Բյուրեղացանցի կառուցվածք | տետրագոնալ | ||||
| Բյուրեղացանցի տվյալներ | a=3,252 c=4,946 | ||||
| Դեբայի ջերմաստիճան | 129 Կ | ||||
| Այլ հատկություններ | |||||
| Ջերմահաղորդականություն | (300 Կ) 81,8 Վտ/(մ·Կ) | ||||
| CAS համար | CAS գրանցման համար? | ||||
| 49 | Ինդիում |
114,818 | |
| 4d105s25p1 | |
Պատմություն
Հայտնաբերել են գերմանացի գիտնականներ Ֆ. Ռայխը և Տ. Ռիխտերը (Theodore Richter), 1863 թվականին, ցինկի խաբուսահանքի սպեկտրային ուսումնասիրության ժամանակ։
Անվանում
Անվանումը ստացել է շնորհիվ սպեկտրում եղած բնորոշ վառ-կապույա (ինդիգոյի գույնի) գծերի։
Ֆիզիկական հատկություններ
Իրիիումը սպիտակ-արծաթափայլ, փափուկ մետաղ է, հալման ջերմաստիճանը՝ 156,2 °C, եռմանը՝ 2075 °C, խտությունը՝ 7362 կգ/մ3։ Միացություններում եռարժեք է, հազվադեպ՝ միարժեք և երկարժեք։ Օդում, հոծ վիճակում կայուն է, բարձր ջերմաստիճաններում օքսիդանում է, իսկ 800 °C-ից բարձր այրվում է կապտամանուշակագույն բոցով՝ առաջացնելով Iո2O3 օքսիդը։
- Գերհաղորդականության կրիտիկական ջերմաստիճանը (մթնոլորտային ճնշում) 3,405 К
- Խտություն՝ 7,362 (20 °C, գ/սմ³)
- 7,023 (157 °C, գ/սմ³)
- 5,763 (2109 °C, գ/սմ³)
Գոլորշիացման ճնշումը (մմ սնդիկի սյուն).
- 0,01 (912 °C)
- 0,1 (1042 °C)
- 1 (1205 °C)
- 10 (1414 °C)
- 100 (1688 °C)
Տեսակարար ջերմնունակություն՝ (0-150 °C). 0,238 Ջ/գ·K
Թերմոդինամիկական պարամետրեր
- Ստանդարտ ձևավորման էնթալպիա ΔH (298 К). 0 կՋ/մոլ (տ)
- Գիբսի ստանդարտ ձևավորման էներգիա ΔG (298 К). 0 կՋ/մոլ (տ)
- Ստանդարտ էնտրոպիոն ձևավորման S (298 К). 57,82 կՋ/մոլ (տ)
- Ստանդարտ մոլային ջերմունակություն (298 К). 26,74 կՋ/մոլ (տ)
- Հալման էնթալպիա ΔHհալ. 3,26 կՋ/մոլ
- Եռման էնթալպիա ΔHեռ. 227,6 կՋ/մոլ
Կադմիումի համաձուլվածքը ունի կանաչադեղնավում գունավորում։ Հայտնի է «կանաչ ոսկի»՝ 75 % ոսկի 20 % արծաթ և 5 % ինիդիում։
Քիմիական հատկություններ
- Տաքացնելիս ինդիումը միանում է հալոգեններին, ծծմբին, ֆոսֆորին, ազոտին և այլ տարրերին։ Ստացվում է ցինկի, կապարի և անագի արտադրական թափոնների և միջանկյալ նյութերի մշակումից։
- Էլեկտրաբացասականությունը՝ 1,78:
- Ալկալիական լուծույթներում, նույնիսկ տաքացման պայմաններում ռեակցիայի մեջ չի մտնում։
- Ռեակցիայի մեջ է մտնում քլորի և բրոմի հետ։
- Տաքացնելիս փոխազդում է յոդի, ծծմբի (620 °C-ից բարձր), սելենի, տելուրի հետ։
- Օքսիդացման աստիճան՝ +1 մինչև +3
Կիրառություն
Իրիդիումը և նրա միացությունները (օրինակ, նիտրիդը՝ InN, ֆոսֆիդը՝ InP և այլն) կիրառվում են կիսահաղորդչային տեխնիկայում, հակակոռոզային ծածկույթների պատրաստման համար, դյուրահալ համաձուլվածքների արտադրությունում, ատամնաբուժության մեջ, ինչպես նաև միջուկային ֆիզիկայում (նրբաթիթեղների ձեով) նեյտրոնների և դրանց էներգիայի քանակությունը որոշելու համար։
Տես նաև
Ծանոթագրություններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 335)։  |
This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Ինդիում, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.