Լյուբլին

Լյուբլին
Բնակավայր
	Լյուբլին
	լեհ.՝ Lublin
Դրոշ	Զինանշան
Երկիր	Լեհաստան
Ներքին բաժանում	Lublin Old Town?, Abramowice?, Bronowice (Lublin)?, Felin (Lublin)?, Głusk?, Rury?, Szerokie?, Sławin?, Sławinek?, Tatary?, Wieniawa?, Wrotków?, Za Cukrownią?, Zemborzyce?, Śródmieście?, Dziesiąta?, Kalinowszczyzna?, Kośminek?, Ponikwoda?, Konstantynów (Lublin)?, Hajdów-Zadębie?, Czuby Północne?, Czuby Południowe?, Węglin Południowy?, Węglin Północny?, Czechów Północny? և Czechów Południowy?
Հիմնադրված է	1317 թ.
Մակերես	147,5 կմ²
ԲԾՄ	163±1 մետր
Բնակչություն	▼334 681 մարդ (մարտի 31, 2021)
Ժամային գոտի	կենտրոնաեվրոպական ամառային ժամ, UTC+1 և UTC+2
Հեռախոսային կոդ	81
Փոստային դասիչ	20-001–20-999
Ավտոմոբիլային կոդ	LU
Պաշտոնական կայք	lublin.eu(լեհ.)
	Լյուբլին (Լեհաստան)
	Լյուբլին (Լեհաստան)
	Լյուբլին Վիքիպահեստում

Պատմություն

Առաջին կառույցը Լյուբլինում հայտնվել է VI դարում Չվարտեկ բլրի վրա։ X դարում կառուցվել են փայտե պաշտպանական շինություններ, իսկ ավելի ուշ՝ քարե։ Առաջին գրավոր հիշատակությունը քաղաքի մասին եղել է 1198 թվականին։

1205 թվականին գալիցիական իշխան Ռոմանը մեկ ամիս պաշարել է քաղաքը, սակայն ի վերջո ստիպված է եղել նահանջել։

1241 թվականին մոնղոլները ավերեցին Լյուբլինը, իսկ երեք տարի անց այն կրկին ենթարկվեց ավերածությունների լիտվացիների կողմից, ովքեր գործում էին պրուսացիների և յատվյագների հետ։ Նույն թվականին իշխան Դանիել Գալիցկին, գրավելով քաղաքը, հիմնավորապես ամրացրել է այն։ 1260 թվականին դոմինիկյանների կողմից այստեղ կառուցվել է առաջին կաթոլիկ եկեղեցին, որը կրում էր Միքայել Հրեշտակապետի անունը։

1317 թվականին իշխան Վլադիսլավ Լոկետեկի օրոք քաղաքը ստացել է քաղաքային օրենք՝ մագդեբուրգյան իրավունքի տեսքով։ 1341 թվականին Կազիմիր Մեծը Լյուբլինի մերձակայքում հաղթանակ է տարել թաթարների նկատմամբ։

1474 թվականին Կազիմիր Յագելլոնը քաղաքը դարձրել է նորաստեղծ Լյուբլինյան վոևոդության մայրաքաղաքը։ XV— XVI դարերում Լյուբլինը բուռն ծաղկում է ապրել շնորհիվ այն բանի, որ այնտեղով էր անցնում Սև ծովից մինչև Արևմտյան Եվրոպա առևտրային ճանապարհը։ 1569 թվականին Լյուբլինում Լեհական թագավորությաև և Լիտվայի մեծ իշխանության միջև համաձայնագիր է կնքվել, որը պատմության մեջ մտել է «Լյուբլինյան ունիա» անվանումով։ Ըստ այդ համաձայնագրի՝ երկու տերություններն ստեղծել են Ռեչ Պոսպոլիտա անվանումով համադաշնային պետությունը։

XVII դարում քաղաքում տարածում գտած համաճարակը խլել է ավելի քան 5000 մարդու կյանք։ Քաղաքն ավերվել է նախ՝ Պյոտր Պոտյորմկինի գլխավորած ռուս-կազակական զորքերի, այնուհետև՝ շվեդների կողմից։ Հետագայում քաղաքի իրավիճակը չի բարելավվել հիմնականում Հյուսիսային մեծ պատերազմի պատճառով։ Դադարել են անցկացվել լյուբլինյան տոնավաճառները, եվրոպացի առևտրականները լքել են քաղաքը։

1703 թվականին Օգոստոս II- ը քաղաքին արտոնություններ է տվել, իրավունքներով հավասարեցրել Կրակով քաղաքի հետ։ Հյուսիսային մեծ պատերազմից հետո մի որոշ ժամանակահատված շինարարություն է ընթացել, հիմնականում վերականգնվել են առևտրական շինություններն ու եկեղեցիները։

1792 թվականին ռուսական զորքերը գրավել են քաղաքը։ Ռեչ Պոսպոլիտայի երրորդ բաժանումից հետո քաղաքը հայտնվել է Ավստրիայի տիրապետության տակ։ 1809 թվականին քաղաքը մտել է Վարշավայի իշխանության, 1815 թվականին՝ Լեհական թագավորության մեջ՝ ռուսական կայսրության կազմում։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Գերմանիան և Ավստրո-Հունգարիան գրավել են Լյուբլինը։ 1918 թվականին Լյուբլինում հիմնադրվել է Կաթոլիկ համալսարան։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ քաղաքը գրավվել է վերմախտի զորքերի կողմից։ 1944 թվականի հուլիսին խորհրդային զորքերը ազատագրել են Լյուբլինը, որը մինչև 1945 թվականի հունվարի 17-ը եղել է Լեհաստանի ժամանակավոր մայրաքաղաքը։ 1944 թվականի հոկտեմբերի 23- ին Լյուբլինում հիմնադրվել է Մարիա Կյուրի-Սկլադովսկայայի անվան համալսարանը։

Արտասահմանյան կապեր

Լյուբլինը Եվրոպայի խորհրդի և Եվրամիության «Միջմշակութային քաղաքներ» նախագծի պիլոտային քաղաքներից մեկն է։

Քույր քաղաքներ

Panevėžys City Municipality?, Լիտվա (սեպտեմբերի 11, 1999)
Ալկալա դե Էնարես, Իսպանիա (հուլիսի 14, 2001)
Անապոլիս, Բրազիլիա
Բարի, Իտալիա (հոկտեմբերի 6, 2020)
Գրանադա, Իսպանիա (սեպտեմբերի 10, 2012)
Գրաց, Ավստրիա (մարտի 21, 2019)
Դեբրեցեն, Հունգարիա (հունիսի 2, 1995)^[…]
Դելմենհորսթ, Գերմանիա (մայիսի 11, 1992)^[…]
Դնեպր, Ուկրաինա (մայիսի 20, 2017)
Էրի (քաղաք), ԱՄՆ (ապրիլի 26, 1999)
Թբիլիսի, Վրաստան (հոկտեմբերի 18, 2014)
Թիլբուրխ, Նիդերլանդներ (հունիսի 29, 1996)
Ժիտոմիր, Ուկրաինա (դեկտեմբերի 28, 2023)
Իվանո-Ֆրանկովսկ, Ուկրաինա (մայիսի 7, 2009)
Լանկաստեր, Միացյալ Թագավորություն (մայիսի 11, 1994)
/ Լուգանսկ, Ուկրաինա / Ռուսաստան (մարտի 14, 1996)
Լուցկ, Ուկրաինա (մարտի 4, 1996)^[…]
Լվով, Ուկրաինա (հունվարի 15, 2004)^[…]
Խարկով, Ուկրաինա (մայիսի 21, 2022)
Կամենեց-Պոդոլսկի, Ուկրաինա (օգոստոսի 23, 2016)
Կրիվոյ Ռոգ, Ուկրաինա (փետրվարի 22, 2023)
Հաքքյարի, Թուրքիա
Հյորինգ, Դանիա (մարտի 13, 2017)
Մարիբոր, Սլովենիա (հոկտեմբերի 10, 2017)
Մյունստեր, Գերմանիա (հունիսի 30, 1991)^[…]
Նանսի, Ֆրանսիա (փետրվարի 26, 1988)^[…]
Նիլյուֆեր, Թուրքիա (ապրիլի 5, 2014)
Նիկշիչ, Չեռնոգորիա (մարտի 24, 2015)
Նիկոլաև, Ուկրաինա
Նյուկյոբինգ, Դանիա (1992)
Նովի Սադ, Սերբիա (հունվարի 31, 2013)
Ուինսոր, Կանադա (հունիսի 26, 2000)^[…]
Պանևեժիս, Լիտվա (սեպտեմբերի 11, 1999)
Պեռնիկ, Բուլղարիա (հունիսի 21, 2001)
Ռամալա, Պաղեստին (հոկտեմբերի 6, 2010)
Ռիշոն Լե Ցիոն, Իսրայել (1992)
Ռովնո, Ուկրաինա (հունվարի 10, 2013)
Սյանյան, Չինաստան (մարտի 18, 2015)
Սումի, Ուկրաինա (հունվարի 10, 2013)
Ստարի Գրադ, Սերբիա (հունիսի 3, 2017)
Ստարոբելսկ, Ուկրաինա (մարտի 15, 1996)
Վանաձոր, Հայաստան (օգոստոսի 15, 2017)
Վիզեու, Պորտուգալիա (նոյեմբերի 24, 1998)^[…]
Վիլնյուս, Լիտվա (փետրվարի 4, 2019)
Վիննիցա, Ուկրաինա (հոկտեմբերի 8, 2013)
Տիմիշոարա, Ռումինիա (ապրիլի 20, 2016)
Տիրանա, Ալբանիա (նոյեմբերի 4, 2019)
Ցզյադին, Չինաստան (փետրվարի 16, 2012)
Ցզյացզո, Չինաստան (ապրիլի 29, 2010)

Պատկերասրահ

Լյուբլինյան ամրոց ( XIV դար)
Արքայական դղյակը
Յուլիուշ Օստերվայի անվան թատրոնը
Տաճարը
Տաճարի ներսը
Դոմինիկյան աբբայության բակը
UMCS բուսաբանական այգին
14-րդ դարի Սբ. Երրորդության մատուռը
Մատուռի որմնանկարներից
Քաղաքային դարպասը
Փողոցային տոնավաճառ Հին քաղաքում
Լյուբլինյան միության 440-ամյակի տոնակատարության տեսարան
Մարզադաշտը
Zemborzyce լիճը
Պատմության հուշարձան համարվող շենքեր
Քաղաքի շրջանաձև ավտոմայրուղու մի հատվածը
Նոր քաղաքապետարանը
Ռադիոհեռուստատեսային աշտարակը
Տեսարան քաղաքի կենտրոնից
Օդանավակայանը

Ծանոթագրություններ

Գրականություն

«Люблин». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լյուբլին» հոդվածին։

Վիքիճամփորդն ունի Լյուբլինին առնչվող զբոսաշրջային տեղեկատվություն։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 642)։

This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Լյուբլին, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.