Էբենոսափայտ

Էբենոսի տեսակները ներառում են Diospyros ebenum (Ceylon ebony), որը գտնվում է Հարավային Հնդկատանում և Շրի Լանկայում, D. crassiflora (Gabon ebony), որը գտնվում է Արևմտյան Աֆրիկայում, D. humilis (Queensland ebony), որը գտնվում է Քուինսլենդում, Հյուսիսային տարածքում, Նոր Գվինեայում և Թիմորում և D. celebica (Sulawesi ebony), որը գտնվում է Ինդոնեզիայում և արժեքավոր է իր փարթամության և բազմերանգության համար։ Mauritius էբենոսափայտը, D. tessellaria, հիմնականում շահագործվել է հոլանդացիների կողմից 17-րդ դարում։ Որոշ տեսակներ ունեն նույն ֆիզիկական հատկությունները ինչ էբենոսը բայց ավելի գծավոր են քան սև D. ebenum:

 

Էբնոսափայտը օգտագործման երկար պատմություն ունի։ Հայտաբերվել են էբենոսափատի փորագրված կտորներ Հին Եգիպտոսի դամբարաններում։

Մինչև 16-րդ դարի վերջը Անտվերպենում էբենոսափայտից պատրաստում էին շքեղ պահարաններ և վաճառում։ Փայտի խիտ կարծրությունը նպաստում էր զտված ձուլվածքներին, որոնք առկա էին պահարանի վրա փորագրված պատկերների շուրջը։ Այդ պատկերները սովորաբար բազմաբնույթ թեմաներով կամ քրիստոնեական պատմությունից վերցված տեսարաններով էին։ Կարճ ժամանակ անց նման պահարաններ սկսեցին պատրաստել նաև Փարիզում, որտեղ պահարաններ պատրաստողները հայտնի էին որպես ébénistes:

Ժամանակակից օգտագործումը հիմնականում սահմանափակվում է փոքր իրերով, ինչպիսիք են՝ խաչեր, որոշ երաժշտական գործիքների հիմնական մասեր, կլառնետ, հոբոյ կամ պիկոլո, սև դաշնամուր, երգեհոն և կլավեսինի ստեղներ նաև կիթառի շատ տեսակներ պատրաստված են էբենոսափայտից։

 

Ավանդաբար շախմատի սև խաղաքարերը պատրաստվում էին էբենոսից, իսկ սպիտակ խաղաքարերի համար օգտագործվում էր փղոսկր։ Ժամանակակից արևելյան Midlands-ի ոճով էբենոսափայտից պատրաստվում են մասրաներ։ Որոշ թանկարժեք ատրճանակի բռնակներ, հրացանի առջևի ծայրեր և տարբեր հուշանվերներ նույնպես պատրաստում են էբենոսից։

Անկայուն օգտագործման արդյունքում Էբենոսի շատ տեսակներ ներկայումս համարվում են վտանգված։ Հատկապես Աֆրիկայում էբենոսի մեծ մասը հատել են ապօրինի։

Շրի Լանկայում էբենոսը պահպանման տակ է։ Հավաքումն ու վաճառքն անօրինական է և պատժվում է ազատազրկմամբ։ 2011 թվականին Gibson Guitar ընկերությունը պատժվել է US Fish and Wildlife ընկերության կողմից 1900 թվականի Lacey-ի օրենքը խախտելու համար, որն արգելում է վտանգված ծառերի փայտերի և այլ նյութերի անօրինական ներմուծումը։ Միսսուրիի բուսաբանական այգու էբենոսի և վարդափայտի մասնագետը Մադագասկարի փայտի առևտուրն անվանում է «Աֆրիկայի արյան ադամանդներին համարժեք»(equivalent of Africa's blood diamonds):

•  
  Էբենոսափայտից եւ փղոսկրից պատրաստված դաշնամուրի ստեղնաշար
•  
•  
  Ճապոնական հագուստե խոզանակ
•  
  Շախմատի հավաքածու
•  
  Kamagong (էբենոսափայտից աթոռ)
•  
  Փայտե տախտակներ, որը ներառում է գաբոնյան էբենոս
•  
  Ջութակի մատի հենակներ
•  
  Gibson Les Paul կիթառ՝ էբենոսագույն
•  
  Պարսկական թառի գլուխ պատրաստված էբենոսափայտից