Իրավական նորմ, իրավունքի սկզբնական միավոր։ Այն սահմանում է մարդկային վարքագծի համապատասխան կանոններ, տվյալ նորմով սահմանված իրավաբանական փաստերի առկայության դեպքում։ Իրավական նորմը այլ նորմերից տարբերվում է նրանով որ այն սանկցիավորվում է (դրա կիրառությունը ապահովում է) պետական հարկադրանքի ապարատի միջոցով։ Այն իր ամրագրումը ստանում է պետական պաշտոնական ակտերում՝ սահմանադրություն, օրենսգրքեր, օրենքներ, նախագահի որոշումներ և այլն։
Իրավունքը մարդու և հասարակության բնույթով պայմանավորված, անհատի ազատությունն արտահայտող, պետության կողմից սահմանված և պետական հարկադրանքով երաշխավորված իրավական նորմերի համակցություն է, որոնցով կարգավորվում են հասարակական հարաբերությունները։ Իրավունքի նորմը իրավունքի սկզբնական բջիջն է, որն ամրագրվում է պետության կողմից։ Այն սահմանում է մարդկանց վարքի հնարավոր կամ պարտավոր սահմանները, կոնկրետ փոխհարաբերություններում նրանց ազատության չափը։ Իրավունքի նորմը սահմանվում կամ սանկցիավորվում է պետության կողմից, ունի վերապահող պարտադրող բնույթ՝ մի կողմից վերապահում է գործողությունների ազատությունը ուղղված սուբյեկտների օրինական իրավունքների բացահայտմանը, մյուս կողմից իրավունքի նորմը պարտադրում է կատարել կամ չկատարել որոշակի գործողություններ՝ սահմանափակելով որոշ մարդկանց ազատությունը։ Իրավական նորմի կենսագործումը անհրաժեշտության դեպքում ապահովվում է հարկադրանքի միջոցով։ Իրավունքի նորմերը հանդես են գալիս որպես հասարակական հարաբերությունների տիպային կարգավորիչներ, որում էլ կայանում է նրանց սոցիալական բնույթը։
Իրավունքի նորմը ունի յուրահատուկ կառուցվածք։ Նրա կառուցվածքային տարրերն են՝
Իրավական նորմերը բաժանվում են որոշակի տեսակների՝ ըստ տարբեր հիմքերի։ Ըստ իրավունքի ճյուղերի առանձնացվում են պետական, վարչական, քրեական և իրավունքի այլ ճյուղեր։ Ըստ իրավունքի նորմերի կատարած ֆունկցիաների առանձնացվում են կարգավորիչ և պաշտպանիչ նորմեր։ Ըստ իրավունքի նորմում պարունակվող վարքի կանոնների բնույթի առանձնացվում են. պարտավորեցնող նորմեր, որոնք սահմանում են որոշակի պարտականություններ, արգելող և լիազորող, որոնք հասարակական հարաբերությունների մասնակիցներին տալիս է որոշակի գործողությունների իրականացման իրավունք։
Իրավունքի նորմերը կարող են դասակարգվել նաև այլ հիմունքներով՝ բոլոր դեպքերում էլ կարգավորելով հասարակական հարաբերությունները։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 455)։ |
This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Իրավական նորմ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.