2021 Բողոքի Ցույցեր Մյանմայում Ռազմական Հեղաշրջման Դեմ

Փետրվար

 

2021 թվականի փետրվարի 2-ին Յանգոնում մի քանի մարդ տեղային ժամանակով ժամը 20:00-ին բողոքի կարճ 15-րոպեանոց ակցիա են կազմակերպել՝ կոչ անելով տապալել բռնապետությունը և ազատել Աուն Սան Սու Չժիին։

Փետրվարի 4-ին մոտ 20 մարդ մասնակցել է Մանդալայ քաղաքի բժշկական համալսարանի մոտ տեղի ունեցած ռազմական հեղաշրջման դեմ բողոքի ակցիային։

Փետրվարի 5-ին Մյանմայի ոստիկանությունը Մանդալայ քաղաքում ձերբակալել է 4 ցուցարարների։ Պետական վարչական խորհրդի դեմ գործադուլ են սկսել նաև Սիկայն շրջանի Չհիսինթաունի պղնձի հանքավայրերում 300 աշխատողներ։

Փետրվարի 6-ին Յանգոն քաղաքում 3000 ցուցարարների մասնակցությամբ անցկացվել է բողոքի ակցիա ռազմական հեղաշրջման դեմ։ Յանգոնի փողոցներում տեղակայվել էին Մյանմայի ոստիկանության մարտիկները, ջրցան մեքենաներն ու փշալարերով բամբուկյա բարիկադները։ Պետական վարչական խորհուրդն ի պատասխան Մյանմայում ինտերնետի մասնակի անջատում է մտցրել, որպեսզի կանխի սոցցանցերի օգտագործումը Մյանմայի քաղաքներում անկարգություններ 7 բողոքներ հրահրելու համար։

Փետրվարի 7-ին Մյանմայի ոստիկանությունը Մյավադի քաղաքում տեղի ունեցած բողոքի ակցիայի ժամանակ ռեզինե գնդակներով մի քանի կրակոց է արձակել օդ։ Մանդալայ քաղաքում բողոքի ակցիա է անցկացվել Մյանմայում ռազմական հեղաշրջման դեմ՝ մի քանի հազար մարդու, 300 մոտոցիկլետների և 50 ավտոմեքենաների մասնակցությամբ։ Յանգոն քաղաքում ռազմական հեղաշրջման դեմ բողոքի ցույցի է դուրս եկել 60 հազար մարդ։ Ավելի քան 500 ցուցարարներ, որոնց թվում կան բազմաթիվ էթնիկ չինացիներ, բողոքի ցույցի են դուրս եկել Մյանմայի հյուսիսում գտնվող Լաշո քաղաքում։

Փետրվարի 8-ին Նայպիդոյում ավելի քան 5000 մարդու մասնակցությամբ սկսվել են բողոքի նոր ակցիաներ, Մյանմայի ոստիկանությունը ջրցան մեքենա է կիրառել հանուն ժողովրդավարության ազգային լիգայի կողմնակիցների դեմ։ Յանգոն քաղաքում ռազմական հեղաշրջման դեմ բողոքի ցույցի են դուրս եկել, որոշ տվյալներով, մի քանի հարյուր հազար մարդ։ Մանդալայ քաղաքի որոշ շրջաններում Պետական վարչական խորհրդի դեմ բողոքի ակցիաների պատճառով սահմանվել է ռազմական դրություն և պարետային ժամ 20:00-ից մինչև 4:00-ն։ Մյանմայում զանգվածային բողոքի ակցիաների ֆոնին Պետական վարչական խորհրդի նախագահ Մին Աուն Հլայնը հանդես է եկել ազգին ուղղված ուղերձով, որում խոստացել է Մյանմայում ազատ ընտրություններ անցկացնել։

 

Փետրվարի 9-ին Մյանմայի ոստիկանությունը ձերբակալել է առնվազն 27 մարդու՝ Մանդալայ և Նայպիդո քաղաքներում բողոքի բազմահազարանոց ցույցերին մասնակցելու համար։ Ոստիկանները նաև կիրառել են ռետինե փամփուշտներ Նայպիդոյում բազմահազարանոց հանրահավաքը ցրելու համար, ինչի հետևանքով 4 ցուցարարներ վիրավորվել են։ Ի պատասխան «Հանուն ժողովրդավարության ազգային ժողովրդավարությանը» կողմնակիցները Մյանմայի ոստիկանների խմբի մեջ շշեր, ձողիկներ և քարեր են նետել, իսկ ոստիկանությունը կրկին ջրցան մեքենաներ է կիրառել։ Մյանմայի ոստիկանության կողմից Նայպիդոյում բողոքի ակցիաները ցրելու ընթացքում ընդհանուր առմամբ տուժել է 16 ցուցարար։ Յանգոնում անկարգությունները կանխելու համար տեղակայվել են Մյանմայի զինված ուժերի զինծառայողներ։ Երկրի զինված ուժերի ԶԼՄ-ները հայտարարել են, որ Մանդալայ քաղաքում անկարգությունների ժամանակ տուժել է 4 ոստիկան, Մյանմայի ոստիկանության մի քանի ավտոմեքենաներ վնասվել են ցուցարարների կողմից։

Փետրվարի 10-ին Նայպիդոյում վերսկսվել են ռազմական հեղաշրջման դեմ բողոքի ակցիաները։ Ոստիկանությունը ազատ է արձակել 80 մարդու, որոնք ձերբակալվել են մեկ օր առաջ Մանդալայ քաղաքում տեղի ունեցած բողոքի ակցիաների ժամանակ։

Փետրվարի 11-ին ռազմական հեղաշրջման դեմ բողոքի ակցիաները շարունակվել են Նայպիդոյում և Յանգոնում։

Փետրվարի 12-ին ոստիկանությունը ռետինե փամփուշտներ է կիրառել Մյանմայի հարավ-արևելքում գտնվող Մավլամայն քաղաքում հանրահավաքը ցրելու համար, ինչի հետևանքով 3 մարդ վիրավորվել է։

Փետրվարի 13-ին Յանգոնում տեղի են ունեցել ռազմական հեղաշրջման դեմ բողոքի ակցիաներ։

Փետրվարի 14-ին, ի պատասխան չդադարող բողոքների, երկրի ռազմական ղեկավարությունը դադարեցրել Է Մյանմայի անվտանգության ուժերի լիազորությունները սահմանափակող օրենքի գործողությունը։ Յանգոնի փողոցներում հայտնվել էին Մյանմայի բանակի զրահամեքենաներ։ Կաչինի Էլեկտրակայանի շրջանում՝ Մյիչինա քաղաքից ոչ հեռու, էլեկտրակայանի անվտանգության ծառայությունը կրակ է բացել ցուցարարների ամբոխի ուղղությամբ։ Հրաձգության մասին հաղորդագրություններից հետո Մյանմայի ինտերնետի կապը ընկել է 86 տոկոսով։

Փետրվարի 15-ին ոստիկանությունն ու բանակը Մանդալայ քաղաքում մարտական զենքից կրակ են բացել։ Frontier Myanmar պարբերականը հայտնել է, որ ուժայինները կրակում են առանց վերլուծության, որպեսզի ցրեն Մանդալայում տեղի ունեցած բողոքի ակցիաները 26-րդ և 82-րդ փողոցներում։ Զինվորականներն ու ոստիկանները կրակում են տների վրա, Զոհերի թիվը հայտնի չէ։ Որոշ տվյալներով՝ Մանդալայում ուսանողական ցույցի դեմ ռեզինե գնդակների կիրառման հետևանքով տուժել է 6 ցուցարար։ Մոտ 100 հազար ցուցարարներ, որոնք ներկայացնում են հինդուականների, մուսուլմանների, նավթագործների և պետական ծառայողների կոալիցիան, հավաքվել են բողոքելու ռազմական հեղաշրջման և ընտրված քաղաքացիական քաղաքական գործիչների բանտարկության դեմ։

 

Փետրվարի 16-ին Մյանմայի զինված ուժերի պաշտոնական ներկայացուցիչ բրիգադի գեներալ Զո Մին Թունը դատապարտել է երկրում զանգվածային բողոքի ցույցերն ու փողոցային անկարգությունները՝ հիշեցնելով զինվորականների՝ արտակարգ դրության ռեժիմի վերացումից հետո բազմակուսակցական նոր ընտրություններ անցկացնելու մտադրության մասին։

Փետրվարի 17-ին տեղեկություն էր հայտնվել այն մասին, որ փետրվարի 15-ին Մանդալայում 100-ից ավելի ցուցարարներ են տուժել այն պատճառով, որ ոստիկանությունը փողոցային ակցիաները ցրելու համար կիրառել է պնևմատտիկ զենքեր և ռեզինե մահակներ։

Փետրվարի 17-ին Մանդալայա երկաթուղային կայարանում ցուցարարների և ոստիկանության միջև տեղի է ունեցել բախում։ Ռեզինե փամփուշտների և արցունքաբեր գազի կիրառման հետևանքով տուժել է 9 ցուցարար։

Փետրվարի 19-ին մահացել է 20-ամյա Միա Թհվե Քհինը, որը փետրվարի 9-ին Նայպիդոյում բողոքի ակցիաների ժամանակ հրազենային վնասվածք էր ստացել գլխի հատվածում։

Փետրվարի 20-ին ոստիկանությունը հրազեն է կիրառել Մանդալայում ցույցը ցրելու համար, ինչի հետևանքով երկու ցուցարարներ զոհվել են, ևս 40-ը վիրավորվել։

Փետրվարի 21-ին ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Անտոնիու Գուտեռեշը դատապարտել է Մյանմայում խաղաղ ցույցը ցրելու ժամանակ տեղի ունեցած պարտությունը, որի հետևանքով մի քանի մարդ Է զոհվել, ինչպես նաև կոչ է արել իշխանություններին անհապաղ վերադարձնել իշխանությունը քաղաքացիական կառավարությանը։

Փետրվարի 22-ին համընդհանուր գործադուլի մեկնարկի հետ միաժամանակ հարյուր հազարավոր ցուցարարներ փողոց են դուրս եկել երկրի բազմաթիվ քաղաքներում։ Frontier Myanmar պարբերականը դա համարել է հեղաշրջումից հետո բողոքի խոշորագույն ակցիան։ Համացանցի օգտատերերը սոցիալական ցանցերում կիսվել են բողոքի ակցիաների լուսանկարներով՝ որոնք անվանել են «22222 ապստամբություն»։

Փետրվարի 25-ին Յանգոնում Պետական վարչական խորհրդի քաղաքացիական կողմնակիցները բախման մեջ են մտել ցուցարարների հետ, տուժել է 10 մարդ։

Փետրվարի 26-ին ոստիկանությունը հրազեն է կիրառել Յանգոնում բողոքի ակցիաները ցրելու համար։ Ոստիկանության կողմից ռեզինե փամփուշտներ և լուսաձայնային նռնակներ են կիրառվել նաև Յանգոնում և Մանդալայում։ Բազմաթիվ երթին միացել են բուդդայական վանականները։ Մինչդեռ, չի կայացել ՄԱԿ-ի հատուկ դեսպանորդ Քրիստին Շրաներ Բուրգեների այցը Մյաուն՝ զինվորականների խոչընդոտման պատճառով։ Ի պատասխան դիվանագետը հայտարարել է, որ ռազմական երկրները չեն ցանկանում, որ իրենց խանգարեն հետագա ռեպրեսիաների անցկացմանը և հավելել է, որ միջազգային հանրությունը պետք է միջամտի Մյանմայում տեղի ունեցող իրադարձություններին, որտեղ նոր իշխանությունները կարող են հեռու գնալ իրենց գործողություններում։

 

Փետրվարի 28-ին ամբողջ երկրում կրկին բողոքի զանգվածային ակցիաներ են տեղի ունեցել։ Սակայն այս անգամ նրանք դաժան ցրման են հանդիպել զինվորականների և ոստիկանության կողմից, որոնք մարտական փամփուշտներով կրակ են բացել Յանգոնում, Թավոյում, Մանդալայում, Միյեյայում, Պեգայում և Պակհոուկում քաղաքացիների վրա։ Արդյունքում զոհվել է առնվազն 18 մարդ, ևս տասնյակ մարդիկ վիրավորվել են։

Մարտ

Մարտի 3-ին բողոքի ակցիաների ընթացքում ոստիկանությունը կիրառել է ատրճանակ-գնդացիրներ ցրելու համար։ Արդյունքում զոհվել է 38 մարդ, վիրավորների թիվը հայտնի չէ։ Մարտական զենքը կիրառվել է խաղաղ ցուցարարների և բուժաշխատողների դեմ, իսկ ՄԱԿ-ի հատուկ դեսպանորդ Քրիստին Շրաներ Բուրգեները այդ օրը ամենասարսափելին է համարել հեղաշրջման պահից ի վեր։

Մարտի 8-ին Հյուսիսային Մյիչինա քաղաքում բողոքի ակցիաների ընթացքում ոստիկանության աշխատակիցները գնդակահարել են երկու ցուցարարների, ևս մեկ ցուցարար սպանվել է Ֆիար Պոն քաղաքում իրավապահ մարմինների աշխատակիցների կողմից։ ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Անտոնիու Գուտերեշը զինվորականներին կոչ է արել ազատ արձակել մի քանի հարյուր ցուցարարների, որոնց նրանք արգելափակել էին Յանգոնի բնակելի թաղամասերից մեկում։ Մայրաքաղաքում երիտասարդական ցույցի շուրջ 200 մասնակիցներ մի քանի ժամ շարունակում են մնալ բնակելի շենքերից մեկում՝ շրջապատված զինվորականներով և ոստիկաններով։

Մարտի 11-ին զինվորականներն ու ոստիկանությունը կրկին մարտական զենք են կիրառել ցուցարարների դեմ ողջ Յանգոնում։ Բացի այդ, ոստիկանությունը շրջայցեր է կազմակերպել բնակարաններով՝ ձերբակալելով հարյուրավոր մարդկանց։ Խուզարկություններ կատրվել է երկաթուղային կայարանի աշխատակիցների մոտ, որոնք միացել են գործադուլին։ Ձերբակալվածներին բեռնատարներով տարել են անհայտ ուղղությամբ՝ առանց տարբերանշանների։ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդն ընդունել է կազմակերպության գլխավոր քարտուղար Անտոնիու Գուտերիշի հայտարարությունը՝ վճռականորեն դատապարտելով բողոքի ակցիաների մասնակիցների դեմ Մյանմայի ռազմական ռեժիմի բռնությունը։ Անվտանգության խորհուրդը նաև հայտարարել է երկրում իշխանության ժողովրդավարական անցման անհրաժեշտության մասին՝ կոչ անելով հարգել մարդու իրավունքները և ապահովել օրենքի գերակայությունը։

 

Մարտի 13-ին ոստիկանությունը կրակ է բացել Յանգոնում, Մանդալայում և Պյայայում ցուցարարների վրա։ Զոհվել է 12 մարդ, ևս տասնյակ ցուցարարներ վիրավորվել են։ Ռուսաստանի նախագահի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը մտահոգություն է հայտնել բողոքի ակցիաները ցրելու ընթացքում զոհերի աճի կապակցությամբ և հայտարարել Է, որ Մյանմայի հետ ռազմատեխնիկական համագործակցությունը շարունակելու տեսանկյունից իրավիճակի վերլուծությունը շարունակվում է։

Մարտի 14-ին ամբողջ երկիրը ընդգրկած բողոքի ակցիաների ընթացքում ոստիկանությունը կրկին կրակ է բացել ցուցարարների վրա մարտական փամփուշտներով։ Առնվազն 74 ցուցարարներ սպանվել են ոստիկանության ուժերի կողմից, որոնց մեծ մասը մայրաքաղաքում են։ Մոտ 80 մարդ վիրավորվել է, իսկ սպանվածների թվում է եղցել նաև մեկ ոստիկան։

Մարտի 27-ին, երկրի զինված ուժերի օրը ամբողջ երկրում կրկին բողոքի ակցիաներ են սկսվել։ 40 քաղաքներում զինվորականները ցուցարարներին ցրել են մարտական զենքի օգնությամբ, ինչի հետևանքով զոհվել է առնվազն 114 բողոքող, այդ թվում՝ երեխաներ։ ՄԱԿ-ի առաքելությունը Մյանմայում արտահայտել է իր խորը ցնցում ռազմական իշխանությունների կողմից իրականացված տասնյակ մարդկանց անիմաստ մահվան կապակցությամբ։ Կազմակերպությունը կոչ է արել անհապաղ դադարեցնել բռնությունը և մեղավորներին պատասխանատվության ենթարկել։ Նույն օրը Մյանմայի ռազմաօդային ուժերը ավիահարվածներ են հասցրել «Կարենի ազգային միության» էթնիկ բանակի կողմից վերահսկվող գյուղին, որն ավելի վաղ բանակային դիրք էր գրավել Մյանմայի և Թաիլանդի սահմանից ոչ հեռու։ Արդյունքում սպանվել է 10 զինվոր, այդ թվում՝ փոխգնդապետ։ Շանի պետական վերակառուցման խորհրդի, նահանգային բանակի գեներալ Յավդ Սերքը հարցազրույցի ժամանակ ասել է, որ «Մյանմայի զինված ուժերի օրը երկրի զինված ուժերի օրը չէ, դա ավելի շատ նման է այն օրվան, երբ նրանք սպանում են մարդկանց։ Եթե նրանք շարունակում են կրակել ցուցարարների վրա և ահաբեկել մարդկանց, ես կարծում եմ, որ բոլոր էթնիկ խմբերը պարզապես կողքի չեն կանգնելու և ոչինչ չեն անելու»։

Ապրիլ

Ապրիլի 3-ին տեղի է ունեցել մոմերով երթ, ինչպես նաև «Զատկական բողոք»։ Ցուցարարները փողոց են դուրս եկել զատկի ձվերով, որոնց վրա հակապատերազմական գրառումներ են եղել։ Բողոքի ակցիան հետաքրքիր է նրանով, որ Զատիկը չի նշվում առավելապես բուդդայական Մյանմայում։ Ձվերի վրա եղել են հաղորդագրություններ՝ «Գարնանային հեղափոխություն», «Մենք պետք է հաղթենք» և «Հեռացիր, ՄԱՀ» (նկատի ունի խունտայի առաջնորդ Մին Աուն Հլայնին)։ Զատիկին «Մյանմայի քաղաքական բանտարկյալներին օգնության ասոցիացիան» հայտնել է, որ բողոքի ցույցը ցրելու հետևանքով զոհվածների թիվը հասել է 557-ի։ Նայպիդոյում երկու տղամարդ է սպանվել, երբ ոստիկանությունը կրակ է բացել մոտոցիկլետներով ցուցարարների վրա, իսկ ևս մեկ տղամարդ սպանվել է ավելի վաղ հյուսիսային Բանմո քաղաքում։ Բացի այդ, երկրում տեղի է ունեցել «Ծաղկային գործադուլ», որի ընթացքում մարդիկ ծաղիկներ են դրել հասարակական վայրերում՝ ի հիշատակ ցույցերի ժամանակ զոհվածների, ինչպես նաև «Հանգիստ գործադուլ», որի ընթացքում ամբողջ երկրում մարդիկ փողոցները լրիվ ամայի են թողել։

Ապրիլի 5-ին բողոքի խաղաղ ցույցերը շարունակվեցին երկրի տարբեր հատվածներում։ Տեղական ժամանակով ժամը 17-ին (Գրինվիչի ժամանակով 10:30-ին) մարդիկ ակցիա են սկսել, որի ընթացքում հինգ րոպե փողոցներում ծափահարել են, որպեսզի հարգեն խունտեին դիմակայող էթնիկ փոքրամասնությունների զինված խմբերի զոհված անդամների հիշատակը և հարգանքի տուրք մատուցեն Z սերնդի բողոքող երիտասարդներին, «որոնք մասնակցում են հեղափոխության պաշտպանությանը մեր (նկատի ունի ավելի ավագ սերունդը) անունից»։ Մինչդեռ Մանդալայում Աուն Սան Սու Չժիի պատկերով մարդիկ փողոց են դուրս եկել միջազգային միջամտության խնդրագիր ներկայացնելու համար։ Ի պատասխան՝ խունտան անջատել է անլար լայնաշերտ կապի ծառայությունները և բջջային տվյալների փոխանցման ծառայությունները։ Յանգոնում ցուցարարները այրել են չինական դրոշը՝ ի պատասխան ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում Չինաստանի դիրքորոշման, որն արտահայտվել է դրանից մեկ շաբաթ առաջ կայացած նիստում։

Ապրիլի 7-ին զորքերը կրակ են բացել Կալեում ցուցարարների վրա՝ սպանելով հինգ խաղաղ բնակիչների։ Myanmar Now պարբերականի տվյալներով՝ մյուս երկու ցուցարարները սպանվել են Պեգայում՝ Յանգոնից ոչ հեռու։ Բացի այդ, Յանգոնում բռնկվել է Չինաստանին պատկանող գործարան, որը ենթադրաբար հրկիզվել է ցուցարարների կողմից, որոնք նույնպես այրել են չինական դրոշը, երկրում բազմաթիվ հակաչինական հրկիզումների ընթացքում։ Երկրում օտարերկրյա պաշտոնյաները հայտնել են նաև, որ խունտան «կորցնում է վերահսկողությունը» իրավիճակի նկատմամբ, իսկ զինվորականները ցուցարարներին մեղադրել են հիվանդանոցներում, դպրոցներում, ճանապարհներին, գրասենյակներում և գործարաններում աշխատանքի դադարեցման մեջ։ Օրվա վերջին մեկ օրում զոհվածների թիվը հասել է 13-ի, իսկ Յանգոնում լսվել են մի քանի փոքր պայթյուններ, այդ թվում՝ կառավարական շենքերում, զինվորական հոսպիտալում և առևտրի կենտրոնում։

Ապրիլի 10-ին Շան նահանգի Նոնմոն քաղաքում ոստիկանական տեղամասը գրոհել են դաշինքի աշխարհազորայինները, որոնց մեջ մտնում են Արականի բանակը, թաանների Ազգային-ազատագրական բանակը և Մյանմայի Ազգային ժողովրդավարական դաշինքի բանակը։ Սպանվել է 10-14 ոստիկան։

Մայիս

Մայիսի 2-ին բողոքի ակցիաները կրկին բռնկվեցին, ամբողջ երկրում հազարավոր մարդիկ դուրս եկան փողոց և կոչ արեցին «գարնանային հեղափոխության»։ Սպանվել է 8 մարդ,, այրվել են ավտոմեքենաներ։

Քաղաքացիական անհնազանդություն և գործադուլներ

2021 թվականի փետրվարի 2-ին բուժաշխատողները և քաղաքացիական ծառայողները ամբողջ երկրում, այդ թվում, երկրի մայրաքաղաքում, Նայպիդոյում, սկսել էին Ազգային քաղաքացիական անհնազանդության շարժում (အာဏာ ဖီ ဆန် ရေး လှုပ်ရှားမှု), որն ուղղված էր ռազմական հեղաշրջման դեմ։ Facebook-ում արշավի խումբը, որը ստացել է «Քաղաքացիական անհնազանդության շարժում» անվանումը, 2021 թվականի փետրվարի 2-ին դրա սկզբնական գործարկման պահից ի վեր ներգրավել է ավելի քան 200 հազար հետևորդների։

Տասնյակ պետական հիվանդանոցների և հաստատությունների բուժաշխատողներ գործադուլ են հայտարարել 2021 թվականի փետրվարի 3-ից։ 2021 թվականի փետրվարի 3-ի դրությամբ շարժմանը մասնակցել են 110-ից ավելի հիվանդանոցների և առողջապահության հիմնարկների բուժաշխատողներ։ Մանդալայ քաղաքի զարգացման կոմիտեի 13 անդամներից 6-ը, ներառյալ փոխքաղաքապետ Ե Մոնը, հրաժարական են տվել փետրվարի 3-ին՝ ի նշան ռազմական հեղաշրջման դեմ բողոքի։ Գործադուլի մասնակիցները բախվել են ղեկավարության սպառնալիքներին։

 

Աշխատողների գործադուլները արագորեն տարածվեցին այլ ոլորտներում։ Յոթ ուսուցիչների կազմակերպություններ, այդ թվում՝ Մյանմայի ուսուցիչների ֆեդերացիան, որն ունի 100 հազար մարդ, պարտավորվել են միանալ աշխատողների գործադուլին։ Գործադուլին միացել են նաև Արտաքին գործերի նախարարության աշխատակիցները, որն ավելի վաղ գլխավորում էր Աուն Սան Սու Չժին։ Փետրվարի 4-ին Նայպիդոյում գյուղատնտեսության, անասնաբուծության և ոռոգման նախարարությունում աշխատող պետական ծառայողները բողոքի ակցիա են կազմակերպել։ Փետրվարի 5-ին գործադուլին միացել են Չհինսինթաքունի պղնձամոլիբդենային հանքերի 300 հանքագործներ։ Հանքափոր Սիտհու Թունը հայտարարել է, որ գործադուլը կշարունակվի այնքան ժամանակ, քանի դեռ «ընտրված առաջնորդները չստանան իրենց իշխանությունը»։

Փետրվարի 5-ին պետական ծառայողների գործադուլին մասնակցել են վարչական, բժշկական և կրթական ոլորտների աշխատակիցներ, ինչպես նաև 91 պետական հիվանդանոցի, 18 համալսարանների և քոլեջների, ինչպես նաև 79 բնակավայրերի 12 պետական գերատեսչությունների ուսանողներ։ Յանգոնի համալսարանի հոգեբանության ֆակուլտետի աշխատակից Նան Նվեն ասել է. «Երբ մենք սովորեցնում ենք ուսանողներին հարցեր տալ և հասկանալ արդարությունը, մենք չենք կարող համակերպվել այդ անարդարության հետ։ Մեր դիրքորոշումը քաղաքական չէ։ Մենք միայն արդարության կողմնակից ենք»։ Լաշոյի ընդհանուր հիվանդանոցի վիրաբույժ Լին Լեյան հայտարարել է, որ բժիշկների և բուժքույրերի մեծ մասը հայտարարել են գործադուլ փետրվարի 3-ից։ Myanmar National Airlines ավիաընկերության անձնակազմը նույնպես միացել է քաղաքացիական անհնազանդության արշավին։

Մին Կո Նաինը, 8888 ապստամբության առաջնորդը, կոչ է արել հանրությանը դիրքորոշում ունենալ ռազմական կառավարության նկատմամբ «չճանաչելու և չմասնակցելու» վերաբերյալ։

Փետրվարի 8-ին հաղորդումներ են հայտնվել այն մասին, որ Kyemon և Global New Light of Myanmar պետական թերթերը մտադիր են դադարեցնել հրապարակումները՝ ի նշան հեղաշրջման դեմ բողոքի։ Փետրվարի 8-ին Kanbawza Bank-ը ժամանակավորապես փակել է իր բաժանմունքները՝ քաղաքացիական անհնազանդության արշավին բանկի աշխատակիցների մասնակցության արդյունքում անձնակազմի պակասի պատճառով։ Այլ բանկերի վրա ազդել է նաև անձնակազմի մասնակցությունը ընթացիկ արշավին։

Փետրվարի 9-ին «Քաղաքացիական անհնազանդության շարժման» գործունեության պատճառով առողջապահության և սպորտի նախարարությունը «New Light of Myanmar» պետական թերթում հրապարակել է բժշկական աշխատողներին աշխատանքի վերադառնալու հրապարակային կոչ։ Փետրվարի 10-ին երկրի խոշորագույն արհմիությունը ՝ «Մյանմայի արհմիությունների կոնֆեդերացիան», հայտարարել է այն աշխատատեղերում պաշտոնատար անձանց հետապնդման պլանների մասին, որոնք վրեժ են լուծում «Քաղաքացիական անհնազանդության շարժման» մեջ մտնող աշխատակիցներից։ Փետրվարի 11-ին Մին Աուն Հլայնը կոչ է արել պետական ծառայողներին մի կողմ դնել իրենց անձնական զգացմունքները և վերադառնալ աշխատանքի։ Փետրվարի 16-ին տեղեկատվության նախարարության ներկայացուցիչը նախազգուշացրել է գործադուլին մասնակցող պետական ծառայողներին, որ իշխանությունները երկար չեն սպասի իրենց աշխատանքին վերադառնալուն։

Հեղաշրջումից հետո մի շարք լոբբիստական խմբեր, այդ թվում՝ Մյանմայի բջջային ինդուստրիայի ասոցիացիան և Մյանմայի կոսմետիկ ասոցիացիան, դադարեցրել են համագործակցությունը պետական հաստատությունների հետ։

Ապրիլի 10-ի դրությամբ 24 նախարարություններից 2169 պետական ծառայություն միացել է «Քաղաքացիական անհնազանդության շարժմանը»՝ ամբողջությամբ դադարեցնելով աշխատանքը։

Փետրվարի 22-ին Մյանմայում համընդհանուր գործադուլ է սկսվել, որին միացել են միլիոնավոր քաղաքացիներ։ Երկրի մի շարք քաղաքներում փակվել են ձեռնարկություններ, բանկեր, խոշոր առևտրի կենտրոններ և փոքր խանութներ, ընդհատվել է երկաթուղային և ավտոբուսային երթևեկությունը։ Փետրվարի 25-ից բեռնատարների վարորդները նույնպես գործադուլ են սկսել հեղաշրջման դեմ՝ հրաժարվելով ապրանքներ տեղափոխել Յանգոնի չորս հիմնական նավահանգիստներից։ Մյանմայի կոնտեյներային բեռնափոխադրումների ասոցիացիայի համատեղ քարտուղարն ասել է, որ, իր գնահատականներով, քաղաքի 4000 վարորդների մոտ 90 տոկոսը գործադուլ են անում և խոստացել գործարանների համար հասցնել միայն հիմնական սննդամթերքը, դեղերն ու հյուսվածքները։

Մարտի 8-ին, չնայած իշխանությունների սպառնալիքներին, որոնք հայտարարել են, որ այդ օրը աշխատանքի չգնացած բոլոր անձինք կազատվեն աշխատանքից, համընդհանուր գործադուլը շարունակվել է նոր ուժով։ Ինը արհմիություններ, որոնք ընդգրկում են այդ թվում շինարարության, գյուղատնտեսության և վերամշակող արդյունաբերության ոլորտները, Մյանմայի ողջ ժողովրդին կոչ են արել դադարեցնել աշխատանքը։ Արդյունքում Յանգոնում բացվել է միայն մի քանի փոքր սրճարան։ Բոլոր առևտրի կենտրոնները փակվել են, իսկ խոշոր ձեռնարկությունները դադարեցրել են աշխատանքը։

Ռազմական արտադրանքի բոյկոտ

2021 թվականի փետրվարի 3-ին ներքին բոյկոտի շարժում է առաջացել՝ «Դադարեցնել գնել խունտայի բիզնեսը» անվանումով, որը կոչ է անում բոյկոտել Մյանմայի զինված ուժերի հետ կապված ապրանքներն ու ծառայությունները։ Բիրմայական զինված ուժերի զգալի բիզնես պորտֆելում նպատակային ապրանքների և ծառայությունների թվում են կապի ազգային օպերատոր Mytel-ը, Myanmar Beer, Mandalay Beer և Dagon Beer բրենդերը, սուրճի և թեյի մի քանի բրենդներ, 7th Sense Creation-ը, որի համահիմնադիրն է Մին Աուն Հլայնի դուստրը։

Ի պատասխան Սագաին տարածաշրջանում Mytel-ում աշխատող 71 ինժեները բոյկոտի, հրաժարական են տվել։ Որոշ առևտրային կետեր սկսել են վաճառքից հանել Մյանմայի գարեջուրը։

Փետրվարի 5-ին Kirin Company-ն փակել է ռազմական Myanma Economic Holdings Limited (MEHL) ընկերության հետ համատեղ ձեռնարկությունը։ Myanmar Brewery համատեղ ձեռնարկությունը արտադրում է գարեջրի մի քանի ապրանքանիշեր, այդ թվում՝ Myanmar Beer, և զբաղեցնում է երկրի շուկայի 80%-ը։ Kirin-ի մասնաբաժինը գնահատվել է 1,7 մլրդ ԱՄՆ դոլար։ Փետրվարի 8-ին Լիմ Քալինգ, Razer Inc.-ի համահիմնադիրը՝ հայտարարել է, որ նա վաճառում է իր բաժնեմասը սինգապուրյան ծխախոտի ընկերության հետ համատեղ ձեռնարկությունում, որին պատկանում է տեղական ծխախոտի արտադրողի Virginia Tobacco-ի բաժնետոմսերի 49 %-ը, որի բաժնետոմսերի վերահսկիչ փաթեթը պատկանում է MEHL-ին։ Virginia Tobacco-ն արտադրում է տեղական 2 հանրահայտ ապրանքանիշ՝ Red Ruby և Premium Gold։

Դատարկ կաթսաների երթ

 

Ռազմական հեղաշրջման սկսվելուց հետո որոշ քաղաքային կենտրոնների բնակիչները, օրինակ, Յանգոնը, ամեն երեկո կազմակերպել էին կացերոլազո, հարվածելով կաթսաներին և տապակներին, որպես չարիքի արտաքսման խորհրդանշական ակտ, և որպես ռազմական հեղաշրջմանը հակազդելու միջոց։ 2021 թվականի փետրվարի 5-ին Մանդալայում 30 մարդ մեղադրանք է առաջադրվել ոստիկանության մասին օրենքի 47-րդ բաժնին համապատասխան՝ կաթսաններ և սպասք հարվածելու համար։

Ընտրությունների արդյունքների ճանաչում

Խորհրդարանականները, որոնք ընտրվել են 2020 թվականի նոյեմբերին կայացած ընտրություններում, պաշտոնապես չեն ճանաչել ռազմական հեղաշրջման լեգիտիմությունը։ 2021 թվականի փետրվարի 4-ին «Հանուն ժողովրդավարության ազգային լիգայի» մոտ 70 ընտրված պատգամավորներ երդվել են Նայպիդոյում՝ խոստանալով պահպանել ժողովրդի մանդատը և հաջորդ հինգ տարվա ընթացքում կատարել օրենսդիրների գործառույթները։ Հաջորդ օրը 300 ընտրված օրենսդիրներ կազմավորեցին խորհրդարանական գործեր վարելու մարմին՝ միության վեհաժողովի ներկայացուցչական կոմիտեն։ Կոմիտեն անցկացրեց Zoom-ի առաջին նիստը։

Փետրվարի 6-ին մի քանի քաղաքական կուսակցություններ, այդ թվում՝ «Շան ազգությունների լիգան հանուն ժողովրդավարության», «Դեմոկրատական կուսակցությունը հանուն նոր հասարակության», «Կարեն ազգային կուսակցությունը» և «Աշո Չին ազգային կուսակցությունը», հայտարարել են, որ մերժել են Պետական վարչական խորհրդին մասնակցելու զինվորականների առաջարկը։ «Կարեննիի ազգային առաջադիմական կուսակցությունը» հրապարակայնորեն դատապարտել է ռազմական հեղաշրջումը և դրա կործանարար ազդեցությունը COVID-19 համավարակի վերահսկողության վրա, ինչպես նաև կոչ է արել NLD-ին և զինված ուժերին փոխզիջման գնալ քաղաքական փակուղուց դուրս գալու համար։

Փետրվարի 7-ին ՄՎՆԿ-ն ռազմական հեղաշրջումը դատապարտեց որպես «հանցավոր արարք» և մերժեց Մին Աուն Հլայնի ռազմական կաբինետի նշանակումը որպես անօրինական։ Կոմիտեն վկայակոչել է այն փաստը, որ զինվորականները խախտել են Մյանմայի քրեական օրենսգրքի 6-րդ գլուխը քաղաքացիական կառավարության տապալման ժամանակ։ Կոմիտեն նաև ՄԱԿ-ի դիվանագետներին և միջազգային հանրությանը խորհուրդ է տվել կապվել կոմիտեի հետ՝ պետական պաշտոնական գործերը քննարկելու համար։

Փետրվարի 14-ին «Կարեն ազգային կուսակցություն»-ը հանդես է եկել հայտարարությամբ, որում հայտարարել է շարունակվող բողոքի ցույցերին իր հասարակական աջակցության մասին և զինվորականների կողմից իշխանության բռնազավթումը որակել որպես ռազմական բռնապետության քայլ, որը հակասում է ազգային հաշտեցման տեսլականին։

Փետրվարի 15-ին «Շան ազգությունների լիգան հանուն ժողովրդավարության», Շան նահանգի էթնիկ զինված խմբերի և քաղաքական կուսակցությունների կոալիցիան, որի մեջ մտնում են «Շան պետության վերականգնման խորհուրդը», «Շան պետության առաջընթացի կուսակցությունը», «Շանի ազգային լիգան հանուն ժողովրդավարության» և «Շան ազգությունների դեմոկրատական կուսակցությունը» և «Սին Չհո աշխարհազորը» հրապարակայնորեն հանդես են եկել հեղաշրջման դեմ՝ իրենց աջակցությունը հայտնելով շարունակվող բողոքներին և կոչ անելով վերացնել 2008 թվականի սահմանադրությունը և վերականգնել քաղաքացիական անձանց ղեկավարած կառավարությունը։

Կարմիր ժապավեն

2021 թվականի փետրվարի 3-ին Մյանմայի բուժաշխատողները հայտարարել են «Կարմիր ժապավեն» (ဖဲကြိုး နီ လှုပ်ရှားမှု) արշավը։ Կարմիր գույնը կապված է "Հանուն ժողովրդավարության ազգային լիգայի" հետ, որը գործող քաղաքական կուսակցություն է, և հաղթել է 2020 թվականի ընտրություններում։ Հայտնի բիրմանցի երգչուհի և բժշկական ինստիտուտի շրջանավարտ Նի Նի Խին Զաուն հրապարակայնորեն աջակցել է արշավին։ Մյանմայի ողջ տարածքում պետական ծառայողներն ու աշխատողները, ներառյալ արհմիությունների մակարդակով նախարարությունները, կարմիր ժապավենն ընդունել որպես ռազմական կառավարության ընդդիմության խորհրդանիշ։ Փետրվարի 5-ին Չհիսինթաունի հանքավայրերում պղնձի հանքագործները, որոնք չկարողացան միանալ գործադուլին, միացել են «Կարմիր ժապավեն» արշավին։ Փետրվարի 6-ին Տակետա արդյունաբերական գոտում հագուստի արտադրության գործարանի աշխատողները նույնպես միացել են քարոզարշավին։

Մեդիա

 

Մյանմայի հայտնի մարդիկ, այդ թվում՝ մոդել Պաինգ Տակհոնը (ձերբակալվել էր ապրիլի 8-ին) և դերասան Դաունը, հրապարակայնորեն աջակցել են քաղաքացիական դիմադրության ջանքերին՝ սոցցանցերում ողջույնի երեք մատներով հանդես գալով։ Սոցիալական լրատվամիջոցների այլ հայտնի և ազդեցիկ մարդիկ, ինչպիսիք են Սայն Սայն Խան Հլայնը և Նե Չհի Ուն, ովքեր լռում են կամ չեն շտապում աջակցել շարունակվող ժողովրդական բողոքի ցույցերին, Ինտերնետում կորցրել են զգալի թվով բաժանորդներ։ Փետրվարի 7-ին Մյանմայի նախկին բռնապետ Տան Շվեի փեսան՝ Նայ Սո Մաունը Facebook-ում լուսանկար է հրապարակել, ցույց տալով աջակցություն ցույցերին։

Մյանմայի համացանցի օգտատերերը հանրահռչակել են այնպիսի հեշթեգեր, ինչպիսիք են #SayNototheCoup («Ասա ոչ հեղաշրջմանը»), #RespectOurVotes («Հարգեք մեր ձայները»), #HearTheVoiceofMyanmar («Լսեք Մյանմայի ձայնը»), #SaveMyanmar («Փրկեք Մյանման») և #CivilDisobedience («Քաղաքացիական անհնազանդություն») հեշթեգերը։ Հեղաշրջումից հետո մեկ օրվա ընթացքում #SaveMyanmar հեշթեգն օգտագործել են Facebook-ի ավելի քան 325 000 օգտատերեր։ Սոցիալական ցանցից օգտվողները նաև փոխել են իրենց պրոֆիլի պատկերները սև, ցույց տալով իրենց տխրությունը, կամ կարմիր, ի պաշտպանություն ԺԱԼ-ի, հաճախ Աուն Սան Սու Չժիի դիմանկարով։ Համացանցի օգտատերերը նաև սկսել են ծաղրել Մին Աուն Հեինի ցածր հասկաը։

Ապրիլի կեսերին հարյուրավոր դերասաններ, ռեժիսորներ, լրագրողներ և այլ հայտնիներ ձերբակալվել էին ռազմական հեղաշրջման դեմ բողոքի ակցիաներին աջակցելու համար։ Բացի այդ, մի շարք տարածաշրջանների իշխանությունները հայտարարել են, որ արբանյակային հեռուստատեսության օգտագործումն այսուհետ անօրինական է համարվում, իսկ արբանյակային բոլոր ափսեները պետք է հանձնել ոստիկանական բաժանմունք։

Կոտրված մեքենաների շարժում

2021 թվականի փետրվարի 17-ին շատ ավտոմեքենաներ հանելուկային կերպով իբր շարքից դուրս են եկել Յանգոնի բանուկ փողոցներում բեմադրված ցույցի ընթացքում, անվտանգության ուժերի և ոստիկանության համար երթևեկությունը արգելափակելու փորձի, ինչպես նաև կառավարական ծառայողներին աշխատանքի դուրս գալու խանգարելու համար։ Երթևեկությունը շարունակվել է փետրվարի 18-ին, և շատ «կոտրված» ավտոմեքենաներ սկսել են ճանապարհներով շարժվել շատ ցածր արագությամբ՝ երթևեկությունը արգելափակելու համար։

Ինտերնետի անջատում

2021 թվականի փետրվարի 4-ին կապի օպերատորներին և ինտերնետ ծառայություններ մատակարարողներին Մյանմայում կարգադրել են արգելափակել Facebook-ը մինչև 2021 թվականի փետրվարի 7-ը, որպեսզի ապահովեն «երկրի կայունությունը»։ Myanma Post and Telecommunications (MPT) պետական ընկերությունը նաև արգելափակել է Facebook Messenger, Instagram և WhatsApp ծառայությունները, մինչդեռ Telenor Myanmar-ն արգելափակել է միայն Facebook-ը։ Facebook-ն օգտագործվել է քաղաքացիական անհնազանդության արշավի և բոյկոտի սկսվող շարժման շրջանակներում գործադուլներ կազմակերպելու համար։ Այս սոցիալական ցանցից օգտվում է Մյանմայի բնակչության կեսը։ Facebook-ի արգելափակումից հետո բիրմանցի օգտատերերը սկսել են հավաքվել Twitter-ում։ Հաջորդ օրը կառավարությունն ընդլայնել է սոցիալական ցանցերի հասանելիության արգելքը՝ դրանում ներառելով Instagram-ը և Twitter-ը։

2021 թվականի փետրվարի 6-ի առավոտյան ռազմական իշխանությունները նախաձեռնել են ինտերնետի անջատում ամբողջ երկրում։ Նույն օրը Facebook-ը կոչ է արել իշխանություններին արգելաբացել սոցիալական ցանցերը։ Բացի այդ, սոցիալական ցանցը երկրի կառավարությանը զրկել է բովանդակության հեռացման հարցում ուղարկելու հնարավորությունից։ Հաջորդ օրը համացանցը մասամբ վերականգնվել է, թեև սոցիալական ցանցերի հարթակները մնացել են արգելափակված։ Փետրվարի 14-ին Telenor-ը հայտարարել է, որ իրեն այլևս չի թույլատրվում հրապարակայնորեն հրապարակել այն հրահանգները, որոնք ռազմական իշխանություններից ստացել են ինտերնետի խափանումների վերաբերյալ։ Փետրվարի 15-ից սկսած՝ ռազմական իշխանությունները կրկին նախաձեռնել են երկրի ողջ տարածքում ինտերնետի անջատում՝ օրական 1:00-ից մինչև 9:00-ն՝ առանց պատճառաբանության։

Փետրվարի 4-ին՝ Facebook-ի արգելքից հետո, երկրում կտրուկ աճել է VPN ծառայությունների պահանջարկը։ Ըստ բրիտանական հետազոտական խմբի թվային գաղտնիության և անվտանգության, VPN-ի պահանջարկը աճել է ավելի քան 7000%-ով։ Ամենահանրաճանաչ գործիքներից մեկը Psiphon-ն է, որի օգտատերերի թիվը փետրվարի 4-ից ավելացել է 5 000 օրական օգտատերերից մինչև ավելի քան 1,6 մլն օգտատեր, որոնց միջին թիվը փետրվարի 4-ից 14 մլն օրական միացումներ է ունեցել։

Փետրվարի 19-ին NetBlocks փորձագիտական խումբը հայտնել էր, որ փետրվարի 18-ից երկրում արգելափակվել է «Վիքիպեդիայի» մուտքը բոլոր լեզուներով։

Կիբեռանվտանգության մասին օրենքի նախագիծ

Փետրվարի 9-ին կիբեռանվտանգության մասին օրենքի 36-էջանոց նախագիծը ուղարկվել էր Մյանմայի բջջային կապի օպերատորներին և հեռահաղորդակցային լիցենզիաների կրողներին՝ ճյուղից արձագանքներ ստանալու համար։ Օրինագիծը ինտերնետ-պրովայդերներին կպարտավորեցնի պատասխանատվություն կրել կոնտենտի հեռացման համար, որը «ատելություն է առաջացնում, ոչնչացնում է միասնությունն ու հանգստությունը»։ 150 պետական կազմակերպությունների կոալիցիան հրապարակայնորեն դատապարտել է օրինագիծը՝ թվային տարածքում խոսքի ազատության, տվյալների պաշտպանության, գաղտնիության և այլ ժողովրդավարական նորմերի հիմնական իրավունքների խախտման համար։ Նրանք նաև քննադատել են պետական մարմիններին անցանկալի բովանդակությունը արգելելու, ինտերնետ-պրովայդերներին սահմանափակելու և տվյալները որսալու հնարավորություն ընձեռելը։ Փետրվարի 15-ին Մյանմայի միության առևտրաարդյունաբերական պալատների ֆեդերացիան իշխանություններին կոչ է արել չշտապել օրենքի ընդունման հարցում՝ նշելով, որ օրենքը կարող է բացասաբար ազդել Մյանմայի թվային աճի վրա և խոչընդոտել օտարերկրյա ներդրումներին։

Փետրվարի 11-ին հարյուրավոր ցուցարարներ հավաքվել էին Յանգոնում Չինաստանի դեսպանատան մոտ՝ հիմնվելով այն լուրերի վրա, որ Չինաստանը վերջերս Մյանմա է տեղափոխել հեռահաղորդակցության սարքավորումներ և ԻՏ-մասնագետներ։ Չինաստանի դեսպանատունը փորձել է հերքել Facebook-ում շրջանառվող լուրերը՝ հրապարակելով Մյանմայում Չինաստանի ձեռնարկությունների առևտրի պալատի հայտարարությունը, որում ասվում էր, որ վերջին բեռնատար չվերթները տեղափոխում էին միայն ծովամթերքների նման ապրանքներ։ Հաղորդագրության մեջ հերքվել է համացանցում միջցանցային էկրան ստեղծելու Մյանմայի օգնության մեղադրանքը։

ԶԼՄ-ների գրաքննություն

Փետրվարի 1-ի հեղաշրջումից հետո իշխանություններն արգելափակել են հայտնի լրատվական ալիքները, այդ թվում՝ անվճար հեռուստաալիքները, ինչպիսիք են «Բիրմայի Ժողովրդավարական ձայնը» և «Միզզիմա TV»-ն, ինչպես նաև արտասահմանյան լրատվական ալիքները, այդ թվում՝ CNN-ը, NHK-ը և BBC-ն։ Փետրվարի 7-ին իշխանությունները արգելափակել են նաև New York Times-ը, Wall Street Journal-ը, The Economist-ը և երկու հեռագրային գործակալություններ, Associated Press-ը և Reuters-ը։ Մյանմայի մամուլի հարցերով խորհրդի ներկայացուցիչը մտահոգություն է հայտնել երկրում մամուլի ապագա ազատության, տեղեկատվության հասանելիության և Մյանմայի նոր լրատվական կազմակերպությունների ապագայի վերաբերյալ։ Մի քանի լրագրողներ և ռեպորտյորներ հարձակման են ենթարկվել Պրովոյի ավազակախմբերի կողմից, երբ լուսաբանում էին բողոքի ակցիաները։

Մարտի 8-ին խունտան որոշում է կայացրել հետ կանչել հինգ ԶԼՄ-ների Mizzima-ի, Myanmar Now-ի, 7 day TV-ի, DVB-Ի (Դի-վի-բի) և Khit Thit Media-ի լիցենզիաները։

Ձերբակալություններ և մեղադրանքներ

Իրավապահ մարմինները սկզբում օպերատիվ ճնշել են հեղաշրջմանը դիմադրելը։ 2021 թվականի փետրվարի 7-ի դրությամբ 152 մարդ գտնվում էր կալանքի տակ։

Ռազմական ռեժիմը սկսել է քրեական գործեր հարուցել ձերբակալվածների նկատմամբ։ 2021 թվականի փետրվարի 3-ին բուդիստ կուսակրոն Տհուբիտան դատապարտվել է 2 տարվա ազատազրկման՝ զինվորականների նկատմամբ զրպարտության համար հեռահաղորդակցության մասին օրենքի 66 (d) բաժնի համաձայն։ 2021 թվականի փետրվարի 4-ին համալսարանի երեք ուսանողների՝ Զու Զու Զանին, Աուն Մյո Կոյին և Թհու Խան Թհոյին Մանդալայում բողոքի ցույցերի համար մեղադրանք է առաջադրվել՝ համաձայն խաղաղ հավաքների և խաղաղ երթերի մասին օրենքի 19-րդ հոդվածի։ 2021 թվականի փետրվարի 5-ին «Միացյալ ազգությունների դեմոկրատական կուսակցության» նախագահ Մաուն Չժին ձերբակալվել, մեղադրվել և դատապարտվել է երկու տարվա ազատազրկման՝ Քրեական օրենսգրքի 505 (b) բաժնի համաձայն՝ Փհաանում բողոքի ակցիա կազմակերպելու համար։ Դպրոցներից մեկի տնօրեն Չո Յու Մոնը նույնպես կալանավորվել է և մեղադրվում է քրեական օրենսգրքի 505 (b) բաժնի համաձայն՝ Փխաանի իր դպրոցում «կարմիր ժապավենի» արշավին մասնակցելու համար։ ԺԱԼ-ի առաջնորդ Վին Տհեյնին մեղադրել են Մյանմայի օրենսգրքի 124 (a) բաժնով խռովություն հրահրելու մեջ։

Փետրվարի 6-ին ձերբակալվել է Շոն Թերնելը՝ կառավարության տնտեսական քաղաքականության հարցերով խորհրդական և Մակքուորիի համալսարանի պրոֆեսոր՝ դառնալով հեղաշրջման հետ կապված ձերբակալված առաջին օտարերկրյա քաղաքացին։

Փետրվարի 8-ին իշխանությունները կրկին ձերբակալել են Կարեն նահանգի գլխավոր նախարար Նան Կհին Տհվե Միինին և Սիկայն շրջանի գլխավոր նախարար Մյին Նաինին։ Նան Կհին Տհվե Միինը համացանցում հրապարակել է մեկնաբանություններ, որոնք կոչ են անում համերաշխություն ցուցաբերել զինվորների և ժողովրդի միջև, նշելով, որ բանակը ֆինանսավորվում է հարկերի և պետական միջոցների հաշվին, իսկ Մյին Նաինը հանդես է եկել ելույթով, որը կոչ է անում հանրությանը շարունակել բողոքի ակցիաները։ Փետրվարի 9-ին Մանդալայում ձերբակալվել են առնվազն 100 ցուցարարներ, այդ թվում՝ Ե Լվինի քաղաքապետը։

Փետրվարի 13-ին իշխանությունները մեղադրանքներ են ներկայացրել և կալանավորման օրդեր տվել՝ օրենքի 505 (b) հոդվածին համապատասխան, որը վերաբերում է յոթ բարձրաստիճան անձանց, մասնավորապես՝ Մին Կո Նաինին, Չժո Մին Յուին, Մաուն Մաուն էին, Pencilo, Լին Լինին, Ինսեյն Աուն Սոյին և Միո Յան Նաուն Թեյնին՝ պետության դեմ իբր զրպարտության և սոցիալական ցանցերում իրենց հաղորդագրությունների միջոցով «հասարակական հանդարտության» սպառնալիքի ստեղծման համար։

Փետրվարի 17-ին իշխանությունները տվել են մի քանի հայտնիների ձերբակալման օրդեր։ Դերասաններ Լու Մինը, Պիաու Թի ուը, Կո Պաուը, Նա Չժին, երգչուհի Անեգգան և ռեժիսոր Վայնը ձերբակալվել են քաղաքացիական ծառայողներին քաղաքացիական անհնազանդության շարունակական շարժմանը միանալու համար։ Մարտի 4-ի դրությամբ ձերբակալվել է ավելի քան 1700 մարդ։

Մարտի 3-ին «Ասսոշեյթեդ պրես»-ի լրագրող Թեյն Զաուն և ԶԼՄ-ների հինգ այլ աշխատակիցներ մեղադրվել են բողոքի ակցիաները լուսաբանելու մեջ։ Նրանց սպառնում է 3 տարվա ազատազրկում։

Մի քանի կուսակցությունների աջակցություն

Ռազմական հեղաշրջումից հետո բանակը ստացել է մի քանի քաղաքական կուսակցությունների աջակցությունը։ 2021 թվականի փետրվարի 2-ին ձևավորվել է Պետական վարչական խորհուրդ՝ որպես Մյանմայի ժամանակավոր ղեկավար մարմին։ Խորհրդի կազմում ընդգրկվել են մի քանի քաղաքական գործիչներ, այդ թվում՝ Ման Նայն Մաունը, «Կարենի ազգային միության» նախկին անդամ Թեյն Նյուն ու Կհին Մաուն Շվեն, «Ազգային-ժողովրդավարական ուժերի» համահիմնադիրները, որոնք անջատվել են ԺԱԼ խմբից։ Փետրվարի 3-ին խորհրդին ավելացվեցին հինգ լրացուցիչ քաղաքացիական անդամներ, ներառյալ «Առաքանի ազգային կուսակցության» փոխնախագահ՝ Ե Նու Սեյնան։ Փետրվարի 6-ին «Մոն միասնության կուսակցությունը» հայտարարել է, որ ընդունել է խորհրդին միանալու զինվորականների առաջարկը։

Ապատեղեկատվության տարածում

Համացանցի անջատումը նպաստել է ապատեղեկատվության տարածմանը, այդ թվում Աուն Սան Սու Չժիի ազատ արձակման, ԺԱԼ կուսակցության հայտնի առաջնորդների մահվան և Մին Աուն Հլայնի ռեժիմի անկման մասին անհիմն լուրերին։ Աուն Սան Սու Չժիի ազատ արձակման մասին լուրերը, որոնք վերագրվում են Myawaddy TV ռազմական հեռուստաալիքին, փողոցային տոնակատարություններ և հրավառություն են հրահրել։

Բացի այդ, զինվորականները վարձել են Արի Բեն Մենաշե լոբբիստին, փորձելով իրականացնել ռազմական հեղաշրջման ռեբրենդինգը, հայտարարելով, որ «այն սկսվել է, որպեսզի քաղաքացիական անձանց գլխավորած կառավարությանը թույլ չտա հետագա դուրս գալ Չինաստանի ազդեցության ուղեծիր», ով նախկինում աշխատել է Ռոբերտ Մուգաբեի համար, ինչպես նաև այլ ռազմական ռեժիմներում և նախագահի թեկնածուներ այնպիսի երկրներում, ինչպիսիք են Վենեսուելան, Թունիսը և Ղրղզստանը։

Ապատեղեկատվության տարածմանը դիմակայելու համար փետրվարին Facebook-ը լիակատար արգելք է սահմանել Մյանմայի զինված ուժերին, ինչպես նար Մյանմայի ռադիոյի և հեռուստատեսության պետական ցանցին (MRTV) նվիրված բոլոր էջերի վրա։ Մարտի 5-ին YouTube-ը հայտարարել է, որ կհեռացնի զինվորականների կողմից կառավարվող հինգ ալիքներ և մի քանի տեսահոլովակներ՝ «համայնքի սկզբունքներին և գործող օրենսդրությանը համապատասխան»։ TikTok-ը հայտարարել է, որ հեռացրել է համազգեստով մարդականց կոնտենտը, որը սպառնում է վնաս հասցնել ցուցարարներին, և որը տասնյակ հազարավոր դիտումներ է ստացել։

Ռազմական դրության սահմանում

Փետրվարի 8-ին իշխանությունները սկսել են ռազմական դրություն մտցնել մի քանի մունիցիպալիտետներում մինչև հետագա իրազեկումը։ Ռազմական դրությունը փաստացի պարետային ժամ է սահմանում 20:00-ից մինչև 4:00-ն, ինչպես նաև արգելում է ավելի քան 5 հոգուց բաղկացած հավաքները, հրապարակային ելույթները, հանրահավաքներն ու բողոքները։ Այն համայնքները, որոնց վրա տարածվում է ռազմական դրությունը, ներառում են Մանդալայի և Իրավադի տարածաշրջանի 7 բնակավայրեր։ Այդ ժամանակից ի վեր ռազմական դրությունը տարածվել է Յանգոնում, Շվեբոյում, Մոնիվայում, Սագաինում, Կալայի շրջանում գտնվող Սագաինում, Պեգուում և Ֆարսոնում գտնվող մի քանի քաղաքային բնակավայրերի վրա, որտեղ զգալի բողոքներ են առաջացել,, իսկ հետագայում տարածվել է 30 քաղաքներում գտնվող 90 բնակավայրերի վրա, ներառյալ Յանգոն մտնող բոլոր բնակավայրերը։ Մարտի 15-ին Յանգոնի արևմուտքի երկու շրջաններում մտցվել է ռազմական դրություն։

Հիմնական իրավունքների և ազատության կասեցում

Փետրվարի 14-ին ռազմական ռեժիմը դադարեցրել է անվտանգության և մասնավոր կյանքի պաշտպանության միջոցների գործողությունը, որոնք ամրագրված են Մյանմայի սահմանադրությունում, մինչեւ արտակարգ դրության վերացումը։ Ընդունված օրենքը գլխավոր հրամանատարին թույլ է տալիս ժամանակավորապես սահմանափակել կամ կասեցնել քաղաքացիների հիմնական իրավունքները՝ ներառյալ ձերբակալության, ձերբակալությունների և խուզարկությունների իրականացումը՝ առանց դատարանի պատժամիջոցների։ Պետական վարչական խորհուրդը ընդունել է նաև 3/2021 օրենքը, որը պահանջում է, որ բոլոր բնակիչները գրանցեն իրենց պաշտոնական տնից դուրս գիշերակաց ժամանող հյուրերին համապատասխան բնակավայրի ադմինիստրատորներին։

Հակագրոհներ

Հեղաշրջման նախաշեմին տապալված ցուցարարները սկսել են համախմբվել՝ փորձելով ապալեգիտիմացնել 2020 թվականի ընտրությունների արդյունքները։ «Women's Peace Network»-ից Վե Վե Նուն նշել է իշխանամետ ցուցարարների վրա բռնի հարձակումների փաստեր։ Դեկտեմբերի 30-ին շուրջ 400 ցուցարարներ և ազգայնականներ ցույց են անցկացրել Յանգոնի քաղաքապետարանի առջև՝ խախտելով COVID-19 պանդեմիայի կանոնները։ Հունվարի 14-ին շուրջ հազար ցուցարարներ հավաքվել են Պյաուբվե քաղաքում՝ վիճարկելու ընտրությունների արդյունքները։

Հունվարի 28-ին զինված ցուցարարները բռնություններ էին հրահրում՝ աղյուսներ նետելով Յանգոնի ոստիկանական մեքենայի վրա։ Ցուցարարներից ոչ մեկը չի ձերբակալվել, այնուհետեւ նրանց տեղից տարել են 10 մեքենաներով՝ առանց տարբերանշանների։ Հունվարի 30-ի երեկոյան շուրջ 500 ցուցարարներ խռովություն են բարձրացրել Յանգոնում գտնվող Շվեդագոն մեհյանի մոտ։ Փետրվարի 2-ին՝ հեղաշրջման հաջորդ օրը, տապալված ցուցարարները և բիրմանցի ազգայնականները հավաքվել էին Յանգոնում, իսկ փետրվարի 8-ին մի խումբ զինված ցուցարարներ հավաքվել էին Սուլեի մեհյանի մոտ։

Փետրվարի 9-ին մի խումբ հրահրողներ 15 անհայտ համարանիշներով ավտոմեքենաներով ժամանել էին Յանգոնում բողոքի վայր՝ փորձելով բռնություն հրահրել։ Շատերը թափահարում էին մեծ փայտե մահակներով։

Փետրվարի 25-ին հեղաշրջման կողմնակիցները երթով անցել են Յանգոնի կենտրոնով։ Երբ նրանք ժամանեցին Սուլեի մեհյանի փողոց, որտեղ ոստիկանությունը սահմանեց շրջափակումը խաղաղ բողոքներից, անվտանգության ուժերը, այնուամենայնիվ, բաց թողեցին նրանց։ Դրանից հետո մի քանի զինված ցուցարարներ հավաքվել են Յանգոնի երկաթուղային կայարան և սկսել են երթը։ Ի պատասխան՝ խաղաղ բնակիչները հարվածոքւմ էին կաթսաներին ու թավաներին, ինչպես նաև խաչաձևում էին դաստակները՝ որպես դիմադրության խորհրդանիշ։ Լարվածությունն առաջացել է այն ժամանակ, երբ զինված կողմնակիցները բացեիբաց սկսել են հարձակվել անցորդների, բնակիչների և հեղաշրջման դեմ բողոքողների վրա՝ օգտագործելով սուր առարկաներ, դանակներ, ծանր ձողեր և ճեղապարսատիկ, ինչի հետեւանքով չորս մարդ գլխի լուրջ վնասվածքներ է ստացել, իսկ մյուս ութը՝ այլ վնասվածքներ։ Հարձակումներն ուղղված են եղել նաև մամուլի ներկայացուցիչների և երթևեկող ավտոմեքենաների դեմ։

Չափից ավելի ուժի կիրառում

Փետրվարի 8-ին ոստիկանությունը սկսել է օգտագործել ռեզինե փամփուշտներ, ջրցան մեքենաներ և արցունքաբեր գազ՝ ցուցարարներին ցրելու համար։ Ռազմական խունտայի առաջնորդ Մին Աուն Հլայնը հրամայել է ճնշել ցույցերը, երբ ամբողջ երկրում ցուցարարները գործադուլ էին սկսել։ Արդեն փետրվարի 9-ին Նայպիդոյում երկու ցուցարարներ ծայրահեղ ծանր վիճակում տեղափոխվել են տեղի հիվանդանոց՝ հրազենային վնասվածքներով։

Փետրվարի 20-ին Մանդալայում ոստիկանության և զինվորականների կողմից սպանվել են երկու ցուցարարներ, առնվազն ևս երկու տասնյակ վիրավորվել են բողոքի ակցիաների դաժան ճնշման հետևանքով։ Դրանք Մախա Աուն Մյայի բնակիչներն էին և հսկում էին պետական նավաշինարանի աշխատողներին, որոնք մասնակցում էին քաղաքացիական անհնազանդության շարժմանը։ Բացի մարտական փամփուշտներով կրակելուց, ոստիկանությունն ու զինծառայողները նաև քարեր են նետել, ձերբակալել մարդկանց և ջրցան մեքենաներ օգտագործել քաղաքացիական անձանց նկատմամբ՝ բացի այդ նրանցից շատերը դաժան ծեծի են ենթարկվել։ Չնայած այս միջադեպի միջազգային արձագանքին, խունտան ցուցարարներին զգուշացրել է, որ իրենք պատրաստ են շարունակել օգտագործել նման մահացու ուժ։ Չնայած այդ սպառնալիքներին՝ փետրվարի 22-ին քաղաքներում հավաքվել էին ցուցարարների հսկայական բազմություններ, ընդ որում նրանցից ոմանք հայտարարել են, որ վերջին սպանությունները ստիպել են իրենց ավելի վճռականորեն շարունակել բողոքի ակցիաները։

Փետրվարի 25-ին ոստիկանությունը կրակ է բացել և լուսաձայնային նռնակներ կիրառել Թամվե ավանի մի խումբ բնակիչների վրա, որոնք բողոքում էին բնակավայրի ղեկավարի նշանակման դեմ։

Իշխանությունների միջամտության ինտենսիվությունը կտրուկ աճել է մարտի սկզբին. փետրվարի 28-ին, ըստ իրավապաշտպան խմբերի հաշվետվությունների, գրանցվել է մոտ 18 մահ, իսկ մարտի 3-ին՝ ևս 38։ Հնարավոր հետագա պատժամիջոցների մասին համաշխարհային հանրակցությունից նախազգուշացումները խունտայի կողմից անտարբեր են ընդունվել։

Արտակարգ իրավիճակների ծառայությունների աշխատակիցների նկատմամբ բռնության կիրառման մեկ դեպք արձանագրվել է տեսահսկման համակարգի կողմից և հրապարակվել սոցիալական ցանցերում. շտապ օգնության մեքենան Հյուսիսային Օկակապա քաղաքում կանգնեցվել է զինված ոստիկանության կողմից, իսկ երեք բժիշկները ստիպված են եղել դուրս գալ ավտոմեքենաներից։ Ոստիկանները սկսել են հարվածել նրանց գլխին, որից հետո կրակել են շտապօգնության մեքենայի վրա։ Այնուհետև երեք բժիշկներ ձերբակալվել են և ուղարկվել Ինսեյն բանտ, որը հայտնի է իր անմարդկային պայմաններով։

2021 թվականի մայիսի 16-ին հայտնի է դարձել, որ Մյանմայի արևմուտքում Չին նահանգում դաժան մարտեր են ընթանում ռազմական խունտայի և դիմադրության շարժման զինված ներկայացուցիչների միջև։

Մյանմայի գեղեցկության թագուհի, «Միսս Մյանմա-2013» մրցույթի հաղթող 32-ամյա Հթար Հթեթ Հթեթը միացել է ռազմական խունտայի դեմ պարտիզանական շարժմանը։

 

«Մյանմայի քաղաքական բանտարկյալների օգնության ասոցիացիայի» տվյալներով՝ ապրիլի 16-ին բողոքի ակցիաներում զոհվել է 728 բողոքող։

Ըստ ԶԼՄ-ների, ապրիլի 10-ին սպանվել է առնվազն 435 մարդ․

• 2021 թվականի փետրվարի 9․ բողոքի ակցիայի ժամանակ 20-ամյա աղջիկը սպանվել է ոստիկանության կողմից։
• Փետրվարի 20․ երկու ցուցարարներ սպանվել են զինվորների կողմից, իսկ ոստիկանը սպանվել էր բախումների ժամանակ։
• Փետրվարի 28․ սպանվել են 18 խաղաղ ցուցարարներ։
• Մարտի 3․ 38 ցուցարարներ գնդակահարվել են միանգամից մի քանի քաղաքներում, որը բողոքի ակցիաների սկսվելուց ի վեր ամենամահաբեր օրերից մեկն է։
• Մարտի 8․ սպանվել են երեք ցուցարարներ, երկուսը մահացել են Կաչին նահանգի Մյիչինում գլխին ստացած հրազենային վնասվածքներից, իսկ մյուսը սպանվել է Իրավադի գետի դելտայի երկայնքի մոտ գտնվող Պյար Պոն քաղաքում տեղի ունեցած բողոքի ակցիայի ժամանակ։
• Մարտի 12․ սպանվել են տասներկու ցուցարարներ, որոնցից 8-ը՝ Միյաին կենտրոնական քաղաքում, երբ անվտանգության ուժերը կրակ են բացել բողոքի ակցիաների ժամանակ։
• Մարտի 13․ տասներկու մարդ սպանվել է այն բանից հետո, երբ զինվորները կրակ են բացել Մանդալայում, Յանգոնում և Պյայեում ցուցարարների վրա։
• Մարտի 14․ մի քանի քաղաքներում սպանվել է հեղաշրջման դեմ առնվազն 74 բողոքող, մեծամասնությունը Յանգոնում․ սպանվել է նաև ոստիկանը։
• Մարտի 15․ սպանվել են 20 ցուցարարներ Մանդալայում և Մյինչժանում։
• Մարտի 16․ սպանվել են հինգ ցուցարարներ, երբ զինվորները կրակ են բացել Յանգոնում և այլ քաղաքներում։
• Մարտի 17․ բողոքի ակցիաները ցրելու ժամանակ զոհվել է 9 ցուցարար, որոնցից չորսը Կալե քաղաքում։
• Մարտի 18․ սպանվել են երեք ցուցարարներ Յանգոնում, Մոնիվայում և Պեգայում։
• Մարտի 19․ սպանվել են տաս ցուցարարներ ոստիկանության կողմից, այդ թվում նրանցից ութը Աունպանում։
• Մարտի 20․ երկու ցուցարարներ սպանվել են Մոհոկում զինվորների կողմից։
• Մարտի 27․ մոտ 141 խաղաղ ցուցարար սպանվել է երկրի զինվորականների կողմից։
• Մարտի 29․ բողոքի ակցիաների ժամանակ Յանգոնում սպանվել են երեք ցուցարարներ, որտեղ անվտանգության ուժերը կրակ են բացել ցուցարարների վրա։
• Ապրիլի 10․ անվտանգության ուժերը Պեգու քաղաքում սպանել են առնվազն 82 ցուցարարի։

Ապրիլի 20-ին նշանակվել է Հարավ-Արևելյան Ասիայի պետությունների ասոցիացիայի արտակարգ գագաթաժողով՝ կապված Մյանմայի իրադրության հետ։

•  
  Ցուցարարները ավտոմեքենայում՝ հակապատերազմական կարգախոսներով
•  
  Խաղաղ ցուցարարների մի խումբ կենդանի շղթա է կազմել Յանգոնի Քամուտ ավանում
•  
  Մի խումբ ցուցարարներ դատապարտում են Մին Աուն Հլայնին և  ծածանում ԺԱԼ-ի դրոշով
•  
  Ցուցարարները 2021 թվականի փետրվարի 8-ին՝ Յանգոնում
•  
  Ցուցարարները կրում են հեշթեգերով պաստառներ մի քանի կարգախոսներով
•  
  Ցուցարարները կրում են հեշթեգերով պաստառներ մի քանի կարգախոսներով
•  
  Ցուցարարները Յանգոնում կոչ են անում ազատ արձակել Աուն Սան Սու Չժիին
•  
  Բողոքի ակցիա Քլեդանի կենտրոնում 2021 թվականին
•  
  Բողոքի ակցիա Խլեդան կամրջի տակ 2021 թվականին
•  
  Ցուցարարները երեք մատով ընդունում են ողջույնի կեցվածք
•  
  Բողոքի ակցիա Յանգոնի Խլեդան խաչմերուկում
•  
  Ցուցարարները Յանգոնում երթով շարժվում են դեպի Սուլեի մեհյան
•  
  Ցուցարարները Յանգոնում երթով շարժվում են դեպի Սուլեի մեհյան
•  
  Բողոքի ակցիա փետրվարի 8-ին՝ Փյայ Ռոուդում
•  
  Ցուցարարներ Յանգոնում
•  
  Ցուցարարները կոչ են անում ազատ արձակել Աուն Սան Սու Չժիին