Tales

624">K.a. 624 - c. K.a. 546), Antzinako Greziako filosofo presokratikoa izan zen. Matematiko eta astronomo izatearekin batera, natura zientziaren eta filosofia naturalaren αρχηγος (arkhegos) sortzailea izan zen, Aristotelesen arabera . Miletoko eskolako lehenengo ordezkaria da eta Anaximandro izan zuen kide eta jarraitzaile. Halaber, Zazpi Jakintsuetako bat izan zen, Zeure burua ezagutu ezazu lelopean.

Tales
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Mileto, K.a. 625
Bizilekua	Mileto
Heriotza	Mileto, K.a. 540(e)ko hamarkada (79/89 urte)
Heriotza modua	berezko heriotza: bero-kolpea
Familia
Aita	Examyas
Ama	Сleobulina
Hezkuntza
Hizkuntzak	antzinako greziera
Ikaslea(k)	ikusi Anaximandro Pitagoras
Jarduerak
Jarduerak	matematikaria, filosofoa, astronomoa, fisikaria, ingeniaria, idazlea, geometer (en) eta irakaslea
Lan nabarmenak	ikusi Talesen teorema
Mugimendua	Filosofo presokratikoak Miletoko eskola
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	monismoa

Talesen bizitzari buruzko iturri garrantzitsua Diogenes Laerzioren Filosofoen bizitzak bilduma da. Mileto hirian, familia ospetsu eta aberats baten baitan, jaio zen seguru asko, zalantzak badaude ere, dena den bertan bizi eta bere filosofia garatu zuela ziurra da.

Bizi zen garaia Talesek berak aurresan zuen K.a. 585eko maiatzaren 25ean gertatu zen eguzki eklipseari esker zehaztu daiteke. Sardes hiriko konkista K.a. 547. urtean ere bizi izan zuen zalantzarik gabe. Bizitzan zehar, Egiptora bidaiatu zuen non matematika, geometria eta fisika ikasi baitzituen.

Naturari buruz ezarri zituen hipotesiek ezagutza zientifikorako bidea zabaldu zuten, azalpenak jainkoen eraginetik askatuz eta ikuspegi mitologikoak alde batera utziz. Munduaren eta naturaren arkhe edo jatorriaren galdekizuna eta naturako aldakortasunaren azalpena Talesek abiarazten du. Horrela, monismo materialista bati bide emanez, Talesek gauza guztien sorburua eta helmuga ura dela pentsatzen zuen , seguru naturan bertan behaketaz eratutako hipotesiei esker, ura lurrun bihurtu eta izakien jaiotza eta hazkuntza hezetasun giro batean baitira, , jainkoen inongo parte hartzerik gabe.

Bestalde, izaki bizidunek, baina baita bizigabeek ere (imanak eta anbareak, kasu), erakusten zuten mugimendua azaltzeko, gauza guztiek arima bat dutela baieztatu zuen, unibertso osoari bizia ematen diona. Aldi berean Talesek «gauza guztiak jainkoez beteta daude» baieztatu ere egin omen zuen, hilozoismoaren hipotesia alegia, baina seguru esan daiteke ez zela greziar jainkoetaz ari, guztiaren jatorri den uraren oinarrizko izaeraz eta unibertsoa osoari bizia ematen dion arimaz baizik. Ildo horretatik, aditu gehienek bat datoz esatean arimari buruzko ideia horiek ez dutela zalantzan jartzen Talesen ikuspegi arrazionala eta erabateko materialismoa.

Geometrian ere aritu zen, Talesen teorema delakoak horren lekuko.

Talesi buruz dakigun guztia zeharkako erreferentziak dira. Antzinako filosofo greziarren testu batzuk hemen aurki daitezke:

• (Ingelesez) Readings in ancient Greek philosophy: from Thales to Aristotle; S. Marc Cohen, Patricia Curd, C. D. C. Reeve, books.google webgunean. 9-10. orrialdeak.
• (Frantsesez) Talesi buruzko jatorrizko iturriak, fr.wikibooks.org webgunean.

Wiki Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Tales

• (Ingelesez) Stanford Encyclopedia of Philosophy: Presocratic Philosophy
• (Ingelesez) Internet Encyclopedia of Philosophy: Thales of Miletus