Йоһаннес Кеплер
Йоһаннес Кеплер (Герман: Johannes Kepler, 1571 оной 12 һарын 27 - 1630 оной 11 һарын 15), Германиин математик, астроном, зурхайшан ба XVII зуунай одон орон шудалалай хубисхалда гол хүн юм.
Тэрэнэй нэрээр нэрлэгдэһэн гарагуудай хүдэлөөнэй хууляар алдаршалжа, һүүлшын астрономнор тэрэнэй бэшэһэн «Шэнэ астрономи», «Замбуулингай эб», «Копернигэй астрономиин тобшолол» гэһэн номуудай һуури дээрэ эдэ хуулинуудые дүримлэбэ. Тэрэнэй гадна эдэ номууд Исаак Ньютоной Бүхы юртэмсын таталсалай хуулиие байгуулхадаа нүлөө үзэбэ.
| Йоһаннес Кеплер | |
| Johannes Kepler | |
 | |
| Ажал үйлэ: | |
|---|---|
| Түрэһэн үдэр: | 1571 оной 12 һарын 27[2] |
| Түрэһэн газар: | Вайль-дер-Штадт эзэнтэ гүрэнэй сүлөөтэ хото, Арюун Римэй эзэнтэ гүрэн |
| Эрхэтэнэй харьяалал: |
|
| Наһа бараһан үдэр: | 1630 оной 11 һарын 15[3][2][4][5][6][7][9][11][12][13][14][15][16] (58 наһатай) |
| Наһа бараһан газар: | Регенсбург, Бавари һунгагша гүнтэ улас, Арюун Римэй эзэнтэ гүрэн |
| Гарай үзэг: |
|
.svg){kind=small}
Кеплер Австриин Грац семинариин математикын багша, Тихо Браге астрономой туһалагша, II Рудольф, Матиас, II Фердинанд Арюун Римэй эзэнтэ гүрэнэй гурбан эзэн хаашуулай ордоной математик, Австриин Линцтэ математикын багша, Валленштайн жанжанай зурхайшан гэхэ мэтэ янза бүриин хүдэлмэри хэбэ. Мүн тэрэ оптико шэнжэлгын һуури табяад, рефрактор телескобые хубилган зохёон байгуулаад шанарые һайжаруулба (Кеплерэй телескоп). Нэгэ үеын хүн байһан Галилео Галилейн телескобые хэрэглэһэн нээлтэ албан ёһоор хүлеэн зүбшөөрхэдэ хуби нэмэрые оруулба.
Кеплерэй үедэ астрономи зурхай хоорондо хизгаарынь тодорхой бэшэ байгаашье һаа, астрономи (сүлөөтэ уралигай хүреэн соо математикын нэгэ һалаа) болон физикын (байгаалиин философиин нэгэ һалаа) хоорондо тогтоборитой хизгаар байгаа. Тэрэнэй ажалынь бурхан «оюуной байгаалиин гэрэлээр» дамжуулан мэдэгдэжэ болодог оюуто түлэблэлые дахажа юртэмсые бии болгоһон гэдэг теологи дүүрэн байгаад, иимэ шажанай теологиин үндэһэн дээрэ өөрын бэшэг соо шажанай арсалдаан эрдэм ухаанай тамааглалые ниилэбэ. Кеплер астрономиин юрэнхы математик физикын һалбаряар мэдэрһэнээр эртын физикын космологиин уламжалалые хубилгаад, өөрын шэнэ астрономиие «юрэдын физикэ», «Аристотелиин «Метафизикэдэ» аян», «Аристотелиин «Бүхэ юумэн тухайда» нэмэлтэ» гээд нэрлэбэ.
