Балтиин Тэнгис

Балтиин тэнгис
Балтиин тэнгис
	; Балтиин тэнгисэй газарай зураг
Location	Европо
Координатууд	58°N 20°E / 58°N 20°E 20°E / 58°N 20°E
Маяг	Тэнгис
Шудхан юумэн	Даугава, Неман, Неман, Одер, Вистула
Урдан гаралга	Даниин хоолойнууд
Сүнхэрэгэй һаба	1641650 км2
Һабын оронууд	Эрьедэхи: Дани, Эстон, Финланд, Германи, Латви, Литва, Польш, Ород, Швед
Эгээн утань	1600 км
Эгээн үргэниинь	193 км
Гадаргуугай дэбисхэр	377000 км2
Дунда гүнзэгэнь	55 м
Эгээн гүнзэгэнь	459 м
Уһанай багтаса	21700 км3
Хубиханай байлганай саг	25 он
Эрьеын утань1	8000 км
Һууринууд	Копенһаген, Гданьск, Хельсинки, Калининград, Киль, Клайпеда, Любек, Рига, Росток, Санкт-Петербург, Стокхольм, Таллин, Турку
	1 Эрьеын утань багсааһан байна.

Уг тэнгисиинь Скандинавиин хахад арал, Европо, Даниин аралуудаар хүрээлэгдэнэ. Балтиин тэнгисиинь Сагаан тэнгистэй Сагаан тэнгисэй беломорканал һубагаар, Хойто тэнгистэй Килиин һубагаар тус тус холбогдоно.

Газар зүй

Балтиин тэнгисиинь харисангуй бага дабһажалтатай (brackish), эхэ газар дундын тэнгис юм. Уг тэнгисэй һаба газарынь мүльһэлигээр үүдэһэн байна.

Хэмжээ

Балтиин тэнгисиинь 1600 км үргэн, дундажаар 193 км үргэн, 55 метр дундажа гүнтэй болоно. Хамагай гүниинь 459 метр хүрэнэ. Гадаргуугай талбайнь 377,000 км², эзэлхүүниинь 21,000 км куб. Эргын утань 8000 км оршом.

Мүльһэн

Балтиин тэнгисэй гадаргуугай 45%-нь ехэнхи үбэл хүлдэнэ. 11-р һараһаа эхилэн хойто эрэг оршомиинь хүлдэжэ эхилхэ ба 3, 4-р һарада мүльһэнэй хэмжээ хамагай ехэ болоно. Зузааниинь хойто хэһэгээрээ 70 см хүрхэ болобош урагшалха тусмаа багадана.

Харисангуй дулаан үбэл зүбхэн Дани, Шведиин эрэг оршом хүлдэхэ ба хобор тохёолдолд, жэшээлбэл 1942 ондо тэнгис бүтэн, 1987 ондо 96%-нь хүлдэһэн болоно.

Дабһажалта

Балтиин тэнгисэй уһанай дабһажалтань далайн уһанайхаһаа бага дабһажалтатай (далайн уһанай дабһажалта дундажаар 3,5 % гү, али 35 ‰) байдагань эхэ газарһаа ехэхэн хэмжээнэй сэнгэг уһан шудхадагтай холбоотой юм. Жэлдэ эхэ газарһаа, Балтиин тэнгисэй уһанай эзэлхүүнэй хориной нэгэтэй тэнцэхэ хэмжээнэй гү, али 500 км куб уһан шудхана. Тэнгисэй түб хэһэгтэ уһанай дабһажалта 6 — 8 ‰, харин гүн рүүгээ дабһажалтань нэмэгдэжэ, 40-70 м гүндэ 10-15 ‰ болоно.

Биологи

Үндэр дабһажалтатай уһан тэнгисэй ёроолдо хуримталгададаг ушар Балтиин тэнгисэй ёроолой 100,000 км² оршом талбайнь (ниитэ талбайн дүрбэнэй нэгэ) үндэр дабһажалтатай, хүшэлтүрэгшын агуулга багатай, амидаралгүй байна. Уг бүһэдэ ехэбшэлэн анаэробик бактери үржэхэ ба хүхэртэ уһантүрэгшэ үүдэнэ.

Тэнгисэй бусад хэһэгтэ дабһажалта багатай тула, Атлантик далайһаа арай өөр түрэлэй экосистемэтэй, өөрөөр хэлэбэл сэнгэг уһаныхтай элүү түһэтэй амитан, ургамал тархаһан байдаг.

Зүүлтэ

Холбооһон

Энэ хуудаһан Балтиин тэнгис гэһэн Викимедиа сангай ангилал холбооһотой.
Protect the Baltic Sea while it’s still not too late.
The Baltic Sea Portal Архивировалһан 28 долоо һара 2012 оной. — a site maintained by the Finnish Institute of Marine Research Архивировалһан 14 хоёр һара 2008 оной. (FIMR) (in English, Finnish, Swedish and Estonian)
Encyclopedia of Baltic History
1493 H. Schedel Map with Mare Germanicum
Old shipwrecks in the Baltic
How the Baltic Sea was changing Архивировалһан 12 арбан хоёр һара 2007 оной. — Prehistory of the Baltic from the Polish Geological Institute
Late Weichselian and Holocene shore displacement history of the Baltic Sea in Finland — more prehistory of the Baltic from the Department of Geography of the University of Helsinki
Baltic Environmental Atlas: Interactive map of the Baltic Sea region Архивировалһан 3 зургаа һара 2004 оной.
Baltic Sea Photos
Ostholstein Архивировалһан 28 дүрбэ һара 2006 оной. Information about the culture and landscape of Ostholstein (German)
List of all ferry lines in the Baltic Sea Архивировалһан 3 юһэ һара 2006 оной.
The Helsinki Commission (HELCOM) HELCOM is the governing body of the «Convention on the Protection of the Marine Environment of the Baltic Sea Area»
Baltice.org is a single access point to reliable and up to date information related to winter navigation in the Baltic Sea area

«Балтиин тэнгис» үгүүлэл хадаа Википедидэ заатагүй байха 1000 эгээн шухала үгүүлэлнүүдэй нэгэн юм. Энэниие дэлгэрэнгы болгожо туһалалсажа хайрлыт!

This article uses material from the Wikipedia Буряад article Балтиин тэнгис, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Хэрбэеэ ондоо юумэнэй заагдаагүй һаа, CC BY-SA 4.0 зүбшөөрэлөөр удхыень хаража болохоор. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Буряад (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.