Наменклату́ра неаргані́чных злучэ́нняў — сістэма правілаў пабудовы рацыянальных назваў для неарганічных злучэнняў.
Асновай Н.н.з. ёсць назвы хімічных элементаў (гл. Хімічны знак). Назва злучэння звычайна складаецца з двух словаў, адно з якіх пазначае прыналежнасць да пэўнага роду (напрыклад, кіслата) ці тыпу (сульфат, то бо’ соль сернай кіслаты) злучэнняў, другое — да пэўнага іх віду. Напрыклад, выраз «сульфат натрыю» тлумачыць, што гэта натрыевая соль сернай кіслаты.
Для ўтварэння назваў тыпаў злучэнняў у Н.н.з. ужываюцца карані лацінскіх назваў элементаў і розныя суфіксы. За аснову для назвы звычайна бярэцца элемент з найвышэйшай ступенню акіслення.
і да т.п.
Гэтак, назвы радыкалаў утвараюцца з дапамогай суфікса «-іл» (ад грэчаскага hýlē — рэчыва) — напрыклад карбаніл. Захоўваюцца і гістарычныя назвы: гідраксіл, аммоній, цыян, радан, амід.
Злучэнні неметалаў з вадародам, якія маюць кіслы характар, называюць складаным словам з назвы неметалу і слова «вадарод» (напрыклад, HCl — хлоравадарод, H2S — серавадарод). Іншыя бінарныя злучэнні неметалаў з вадародам захоўваюць трывіяльныя назвы: вада H2O, амміяк NH3, фасфін PH3, арсін AsH3, метан CH4, сілан SiH4, баран BH3. Злучэнні вадароду з металамі называюць гідрыдамі. Аднак захавалася назва вуглевадароды, хаця яны не маюць кіслага характару.
Назвы кіслародных кіслотаў складаюцца з назвы кіслотаўтвараючага элемента і суфіксаў, якія перадаюць ступень акіслення яго ў гэтым злучэнні, пры гэтым для найвышэйшай магчымай ступені акіслення зарэзерваваны суфікс -н-. Напрыклад HClO4 — хлорная кіслата, HClO3 — хларнаватая кіслата, HClO2 — хлорыстая кіслата, HOCl — хларнавацістая кіслата. Кіслоты, утвораныя элементам у аднолькавай ступені акіслення, але з рознымі суадносінамі вадароду і кіслотаўтвараючага элемента адрозніваюць з дапамогай прыставак: арта- для кіслаты з найбольшым адносным утрыманнем вадароду і мета- — з найменшым (напрыклад, H3PO4 — артафосфарная кіслата; HPO3 — метафосфарная кіслата).
Назвы соляў утвараюцца з назваў аніёна і назвы катыёна ў родным склоне. Назвы аніёнаў кіслародных кіслотаў утвараюцца ад назвы кіслотаўтвараючага элемента з дапамогай суфіксаў, якія перадаюць ступень акіслення кіслотаўтваральніка па тым жа прынцыпе, што і назвы кіслотаў. Рымскія лічбы ў дужках паказваюць валентнасць (ступень акіслення) катыёна метала. Напрыклад, SO2-4 — сульфат-іон, K2SO4 сульфат калію; SO2-3 — сульфіт-іон, Na2SO3 — сульфіт натрыю, Fe2(SO4)3 — сульфат жалеза (III), PO3-4 — артафасфат-іон і г.д. Шырока ўжываюцца нерэкамендаваныя назвы для распаўсюджаных соляў: NaHCO3 — бікарбанат (трэба «гідракарбанат») натрыю, K2S2O7 — біхрамат (трэба «дыхрамат») калію, а таксама гістарычныя трывіяльныя назвы: квасцы, купарвасы, селітра.
Падрабязней глядзі радыкал, бінарныя злучэнні, аксід, ангідрыд, кіслата, аснова, соль, гідраксід.
This article uses material from the Wikipedia Беларуская article Наменклатура неарганічных злучэнняў, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Матэрыял даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначана іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.