Сьвятлана Алексіевіч: беларуская пісьменьніца, публіцыстка

Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Алексіевіч.

31 траўня 1948 году; цяпер Івана-Франкоўск, Украіна) — расейскамоўная пісьменьніца Беларусі. У 2015 годзе стала першай ляўрэаткай ад Беларусі Нобэлеўскай прэміі ў галіне літаратуры «за яе поліфанічную творчасьць — помнік пакутам і мужнасьці ў наш час».

Сьвятлана Алексіевіч
Нямеччына, 2013 г.
Асабістыя зьвесткі
Нарадзілася	31 траўня 1948(1948-05-31)[…] (75 гадоў) Івана-Франкоўск, УССР, СССР
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	журналістка
Гады творчасьці	1975 — наш час
Кірунак	рэалізм
Жанр	аповесьць
Мова	расейская мова і беларуская мова
Узнагароды	прэмія Гердэра[d] (1999) прэмія міру нямецкіх кнігагандляроў[d] (2013) прэмія „Ангелус“[d] (3 сьнежня 2011) Літаратурная ўзнагарода Саюзу пісьменьнікаў СССР імя Мікалая Астроўскага[d] (1984) Літаратурная ўзнагарода Саюзу пісьменьнікаў СССР імя Канстанціна Федзіна[d] (1985) прэмія Тухольскага[d] (1996) прэмія Андрэя Сіняўскага „За шляхетнасьць у літаратуры“[d] Трыюмф[d] Ляйпцыская кніжная прэмія за эўрапейскае паразуменьне[d] (1998) Палітычная кніга[d] прэмія Oxfam Novib/ПЭН[d] (2007) прэмія Рышарда Капусьцінскага за літаратурны рэпартаж[d] (13 траўня 2011, 14 траўня 2015) прэмія Мэдычы за найлепшае эсэ[d] (2013) ганаровы доктар Брусэльскага вольнага ўнівэрсытэту[d] (3 траўня 2021) прэмія імя Ганны Паліткоўскай[d] (2018) ганаровы доктар Жэнэўскага ўнівэрсытэту[d] (2017) ганаровы доктар Мадрыдзкага ўнівэрсытэту Камплютэнсэ[d] (2022)
Подпіс
Творы на сайце Knihi.com
Сьвятлана Алексіевіч у Вікісховішчы
alexievich.info

Нарадзілася 31 траўня 1948 году ў Станіслававе (УССР, цяпер Украіна). Бацька — беларус, вайсковец-лётчык, маці — украінка. У 1961 годзе сям’я пераехала ў Петрыкаўскі раён (Гомельская вобласьць, Беларуская ССР; цяпер Беларусь). Бацька стаў дырэктарам Капаткевіцкай сярэдняй школы і настаўнікам гісторыі, маці працавала настаўніцай нямецкай мовы. У 1965 годзе скончыла Капаткевіцкую сярэднюю школу Петрыкаўскага раёну, працавала выхавальніцай Асавецкай школы-інтэрнату, затым настаўніцай гісторыі й нямецкай мовы Белажэвіцкай сямігадовай школы Мазырскага раёну. У 1966 годзе працавала ў раённай газэце «Прыпяцкая праўда» (Нароўля). У 1967 годзе паступіла на аддзяленьне журналістыкі Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту, якое скончыла ў 1972 годзе. Пазьней накіраваная ў раённую газэту «Маяк камунізму» (Бяроза). У 1973—1976 гадах працавала ў рэспубліканскай «Сельской газете», у 1976—1984 — загадчык аддзелу нарысу й публіцыстыкі часопісу «Нёман». Сябра Беларускага ПЭН-цэнтру (з 1989). Сябра СП СССР (з 1983). З пачатку 2000-х гадоў у эміграцыі, жыла ў Італіі, затым у Францыі й Нямеччыне. З 2013 году жыве ў Менску.

Дэбютавала ў 1975 годзе. У пэрыядычным друку выступае з нарысамі. Аўтар дакумэнтальных кніг «У вайны не жаночае аблічча» («У войны — не женское лицо», 1985), «Апошнія сьведкі» («Последние свидетели», 1985), «Цынкавыя хлопчыкі» («Цинковые мальчики», часопіс «Дружба народов», 1990). Паводле кнігі «У войны — не женское лицо» напісала п’есу (пастаўленая ў многіх тэатрах Беларусі й за мяжой) і сцэнары аднайменнага цыклу дакумэнтальных фільмаў (1983, адзначаны Дзяржаўнай прэміяй СССР у 1985 г. і «Срэбным голубам» на міжнародным кінафэстывалі ў Ляйпцыгу), дакумэнтальных стужак «Бацькоўскі дом», «Партрэт зь вяргіняй», «Гэтыя незразумелыя старыя людзі» і іншых. Аўтар п’есы «Марутка» (пастаўленая ў 1988).

У 1993 годзе выйшла кніга «Зачараваныя сьмерцю» — аповед пра самазабойцаў, тых, хто скончыў з сабой ці спрабаваў скончыць з сабой, ня вытрымаўшы зьнікненьня сацыялістычных ідэяў, сацыялістычнага мацерыка. У 1997 годзе С. Алексіевіч апублікавала дакумэнтальную аповесьць «Чарнобыльская малітва» пра сьвет пасьля Чарнобыльскай катастрофы.

У 2013 годзе выдадзеная кніга «Час second-hand (Канец чырвонага чалавека)». Кніга закранае значныя гістарычныя тэмы: Вялікую Айчынную вайну, Аўганскую вайну Чарнобыльскую катастрофу, час «перабудовы» і развал СССР. У кнізе дасьледуюцца фэномэн мысьленьня савецкага чалавека, фэномэн сацыялізму, і выкладаецца аўтарская канцэпцыя найноўшага часу, які пісьменьніца называе «часам сэканд-гэнд».

26 красавіка 2016 году ў нямецкай «Штодзённай газэце»(de) (Бэрлін) выйшла інтэрвію з Алексіевіч, у якім тая зрабіла беларусафобнае выказваньне: «Беларусы маюць рабскі мэнталітэт».

• «У вайны не жаночае аблічча» (1985, беларускамоўнае выданьне ў 1991)
• «Апошнія сьведкі. Кніга недзіцячых расказаў» (1985, беларускамоўнае выданьне ў 1985)
• «Цынкавыя хлопчыкі» (1991, беларускамоўнае выданьне ў 1991)
• «Зачараваныя сьмерцю» (1993, расейскамоўнае выданьне ў 1994)
• «Чарнобыльская малітва» (1997, беларускамоўнае выданьне ў 1999)
• «Час second-hand» (2013, беларускамоўнае і расейскамоўнае выданьні)

• Апошнія сведкі / Святлана Алексіевіч: кніга недзіцячых расказаў. — Мінск: Юнацтва, 1985. — 188, [1] с.
• У вайны не жаночае аблічча: дак. аповесць / Святлана Алексіевіч. — Мн.: Маст. літ., 1991. — 272 с.
• Зачараваныя смерцю: Пер. з рус. М. С. Гіля / Святлана Алексіевіч. — Мн.: Беларусь, 1993. — 128 с.
• Чарнобыльская малітва: Хроніка прышласці: Дак. аповесць / Святлана Алексіевіч. — Мн.: Рэсп. грамад. аб’яднанне «Літ.-маст. фонд „Гронка“», 1999. — 222, [1] с.
• Час сэканд-хэнд (Канец чырвонага чалавека) / Святлана Алексіевіч. Перакл. з руск. Ц. Чарнякевіч, В. Стралко. — Мн.: Логвінаў, 2014. — 384 с — (Бібліятэка Саюза беларускіх пісьменнікаў «Кнігарня пісьменніка»; выпуск 46). — ISBN 978-985-562-096-0.
• Дакументальна-мастацкая хроніка «Галасы ўтопіі» ў 5-ці кн. Пераклалі з руск. мовы Валянцін Акудовіч, Уладзімер Арлоў, Сяргей Дубавец, Барыс Пятровіч, Андрэй Хадановіч. Вільня: Логвінаў, 2018.
• У вайны не жаночы твар: пер. з рускай В. Акудовіча / Святлана Алексіевіч. — Мн.: Маст. літ., 2019.

• Літаратурная прэмія СП СССР імя М. Астроўскага (1984)
• Ордэн «Знак Пашаны» (1984)
• Літаратурная прэмія імя К. Федзіна (1985)
• Прэмія Ленінскага камсамолу (1986) — за кнігу «У вайны не жаночае аблічча»
• Прэмія Ленінскага камсамола (1986)
• Прэмія Курта Тухольскага «За мужнасьць і маральную выскароднасьць у літаратуры» (Швэцыя, Tucholskypriset, 1996)
• Прэмія Трыюмф (Расея, 1997)
• Прэмія імя Андрэя Сіняўскага рэдакцыі «Новай газэты» «За творчыя паводзіны і высакароднасьць у літаратуры» (1997)
• Галоўная Ляйпцыская кніжная прэмія за ўнёсак у эўрапейскае ўзаемаразуменьне (па-нямецку: Leipziger Buchpreis zur Europäischen Verständigung)
• Прэмія Гердэра «За найлепшую палітычную кнігу» (Нямеччына, 1999)
• Прэмія міру імя Рэмарка (2001)
• Нацыянальная прэмія крытыкі (ЗША, 2006)
• Прэмія Angelus (2010)
• Узнагарода імя Капусьцінскага (Польшча, 2011)
• Прэмія міру Нямецкага кнігагандлю (2013)
• Афіцэр ордэна мастацтваў і літаратуры (2014)
• Нобэлеўская прэмія ў галіне літаратуры (2015)

• Алексіевіч Святлана // Беларускія пісьменнікі (1917—1990): Даведнік; Склад. А. К. Гардзіцкі. Нав. рэд. А. Л. Верабей. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1994. — 653 с.: іл. ISBN 5-340-00709-X.
• Алексіевіч Святлана // Беларускія пісьменнікі: Біябібліяграфічны слоўнік. У 6 т. / пад рэд. А. І. Мальдзіса. Мн.: БелЭн, 1992—1995.

• Афіцыйная старонка (рас.)
• Творы на «Беларускай палічцы»
• Наша Ніва: Алексіевіч: «Мы не павінны быць закладнікамі калгаснага інтэлекту Лукашэнкі»