Светлана Александровна Алексиевич

Ол 2015 жылғы әдебиет саласындағы Нобель сыйлығымен «полифониялық шығармалары, біздің заманымыздағы азап пен батылдық ескерткіші» үшін марапатталды. Ол Беларуссиядан сыйлық алған алғашқы жазушы.

Светлана Александровна Алексиевич
белор. Святлана Аляксандраўна Алексіевіч
Туған күні	31 мамыр 1948 (1948-05-31) (75 жас)
Туған жері	Станислав, Украин КСР, КСРО
Азаматтығы	КСРО → Белорусь
Мансабы	прозаик, журналистка
Бағыты	нон-фикшн
Жанры	повесть
Шығармалардың тілі	орыс тілі
Марапаттары	Әдебиет бойынша Нобель сыйлығы (2015)
Қолтаңбасы
alexievich.info

Батыс Украинаның Станислав қаласында дүниеге, беларус әкесі мен украин анасы отбасында (1962 жылдан бастап Ивано-Франковск) Светлана Алексиевич Беларусьта өсті. Мектепті бітіргеннен кейін ол Беларусь мемлекеттік университетін бітіргенге дейін (1972) және Минскідегі «Ниоман» әдеби журналының корреспонденті болғанға дейін бірнеше жергілікті газеттерде тілші болып жұмыс істеді (1976).

Журналистік мансабында Алексеевич куәгерлердің айғақтарына негізделген әңгімелер шығарумен айналысады. Процесс барысында ол Кеңес тарихындағы бірнеше драмалық оқиғалардың ауызша тарихын жазды: Екінші дүниежүзілік соғыс, Ауған соғысы, Кеңес Одағының құлауы, және Чернобыль апаты. Ол 2000 жылы Беларусьтен кетті және келесі онжылдықта ол Парижде, Гетеборгта және Берлинде өмір сүрді. 2011 жылы Алексиевич Минскке қайтып оралды.

Алексиевичтің кітаптары кеңестік және посткеңестік кеңестік кезеңнің эмоционалды тарихын мұқият құрастырылған сұхбаттардың коллаждары арқылы баяндайды. Орыс жазушысы және сыншысы Дмитрий Быковтың айтуынша, оның кітаптары Беларуссиялық жазушы Алес Адамовичтің идеяларымен өте маңызды, ол ХХ ғасырдың қасіретін суреттеу үшін ең жақсы әдіс көркем әдебиет жасау арқылы емес, куәгерлердің айғақтарын жазу арқылы деп білді. Беларусь ақыны Уладзимир Някляев Адамовичті «оның әдеби атам» деп атады. Ол сондай-ақ мен «Отты ауылданмын» деректі романын атады (белар. Я з вогненнай вёскі) Алес Адамович, бойынша Янка Брыль және Владимир Калесник, неміс әскерлерінің Беларусь басқыншылығы кезінде ауылдарды өртегені туралы басты бір кітап ретінде әдебиетке Алексиевич көзқарасын әсер етті. Алексиевич Адамовичтің және беларусь жазушысы Васил Быкачтың, басқалардың арасында ықпалын растады. Ол Варлам Шаламовты ХХ ғасырдың ең жақсы жазушысы деп санайды.

Оның ағылшын тіліндегі аудармашылығындағы ең көрнекті шығармаларына Ауғанстандағы соғыс туралы алғашқы жазбалар жинағы (Мырыш ұлдар: ұмытылған соғыстан шыққан кеңестік дауыстар) және Чернобыль апатының ауызша тарихы (Чернобыль дұғасы / Чернобылдан шыққан дауыстар) кіреді. Алексиевич өз шығармаларының тақырыбын осылай сипаттайды:

Оның алғашқы кітабы - «Соғыстың әйел емес беті» 1985 жылы шыққан. Ол бірнеше рет басылып, екі миллионнан астам данадан сатылды. Кітап 1983 жылы (қысқа редакцияда) бітіп, 1984 жылғы ақпанда Октябрьде, совет айлық әдеби журналында жарияланды, 1985 жылы кітапты бірнеше баспалар шығарды, ал кейінгі бес жылда баспа даналарының саны 2 000 000-ға жетті. Бұл роман соғыс кезіндегі әйелдердің монологтарынан құралған, Екінші дүниежүзілік соғыстың бұрын ешқашан болып көрмеген аспектілері туралы. Тағы бір кітап - «Соңғы куәгерлер: оқшауланбаған оқиғалар кітабы», соғыс кезіндегі балалардың жеке естеліктерін сипаттайды. Әйелдер мен балалардың көзімен көрген соғыс сезімдердің жаңа әлемін ашты. 1993 жылы, ол Өліммен сиқырланғандар атты Кеңес Одағының күйреуіне байланысты суицид жасауға тырысқан және аяқтағандар туралы кітабы жарияланды. Көптеген адамдар коммунистік идеологиядан бөлінбейтін сезінді және жаңа тәртіпті және жаңадан түсіндірілген тарихты қабылдай алмады.

Оның кітаптарын 1993 жылдан кейін Беларуссияның мемлекеттік баспалары шығарған жоқ, ал Беларуссиядағы жеке баспагерлер оның тек екі кітабын ғана шығарды: 1999 жылы Чернобыль дұғасы және 2013 жылы Екінші рет шыққан уақыт, екеуі де беларус тіліне аударылған. Нәтижесінде, Алексиевич Беларуссияға қарағанда әлемнің бәрінде жақсы танымал болды.

Ол әдебиет саласындағы Нобель сыйлығын алған алғашқы журналист ретінде сипатталды. Ол өзі журналист деген ұғымды жоққа шығарады, ал шын мәнінде Алексевичтің таңдаған жанрын кейде «деректі әдебиет» деп атайды: нақты оқиғаларды көркем түрде көрсету, дәрежесі бар поэтикалық лицензия.Өз сөзімен айтқанда:

2019 жылғы 26 қазанда Алексиевич Беларусьтің ПЕН орталығының төрағасы болып сайланды.

Алексиевич көптеген марапаттарға ие болды, оның ішінде:

• Құрмет белгісі ордені (КСРО, 1984)
• Әулие Эфросиненің Полоцк медалі (Медаль имени Святой Евфросиньи Полоцкой)
• Николай Островский Кеңес жазушылар одағы сыйлығы (1984)
• Октябрь журналы сыйлығы (1984)
• Кеңес жазушылар одағы Константин Федин атындағы әдеби сыйлық (1985)
• Ленин комсомолы сыйлығы (1986) - «У войны не женское лицо» кітабы үшін
• «Литературная газета» сыйлығы (1987)
• Новая Газетаның Андрей Синявский атындағы сыйлық - «Әдебиеттегі еңбегі және тектілігі үшін» (1997)
• the Peoples Magazine Достық жүлдесі (1997)
• Триумф (жүлде) (Ресей, 1997)
• 1996 Тухолский-Преис (Швеция ПЕН)
• 1997 Андрей Синявский сыйлығы
• 1998 Еуропалық түсінудің Лейпцигер кітап сыйлығы
• 1998 Фридрих-Эберт-Стифтунг-Прейс
• 1999 Хердер сыйлығы
• 2005 Кітап сыншылары үйірмесі, Чернобыль дауыстары
• 2007 Oxfam Novib/PEN марапаты
• 2011 Ришард Капучицкий Әдеби репортаж үшін марапаты (Польша)
• 2011 Ангелус сыйлығы (Польша)
• 2013 Неміс кітап саудасы Бейбітшілік сыйлығы
• 2013 Prix Médicis essai, La Fin de l'homme rouge ou le temps du désenchantement (Время секонд хэнд)
• 2014 Өнер және әріптер орденінің қызметкері (Франция)
• 2015 әдебиет саласындағы Нобель сыйлығы
• 2017 Артур Росс кітабы сыйлығы «Екінші рет» кітабы үшін Халықаралық қатынастар жөніндегі кеңестің қола медалі
• 2017 Американдық жетістік академиясы алтын тақтайшасы.

Алексиевич - Леттр Улиссес сыйлығының консультативтік комитетінің мүшесі. Ол 2019 жылдың 9 қазанында Британ кітапханасында Анна Политковскаяға арналған еске алу дәрісіне қатысады. Дәріс - соғыс және қақтығыс аймақтарында жұмыс істейтін журналистер мен құқық қорғаушылардың дауыстарын күшейтуге арналған халықаралық алаң.

• У войны не женское лицо (U voyny ne zhenskoe litso, War Does Not Have a Woman's Face), Minsk: Mastatskaya litaratura, 1985.
  • (Ағылшынша) The Unwomanly Face of War, (extracts), from Always a Woman: Stories by Soviet Women Writers, Raduga Publishers, 1987.
  • (Ағылшынша) War’s Unwomanly Face, Moscow : Progress Publishers, 1988.
  • (Ағылшынша) The Unwomanly Face of War: An Oral History of Women in World War II, Random House, 2017
  • (Немісше) Der Krieg hat kein weibliches Gesicht. Henschel, Berlin 1987.
  • (Немісше) New, expanded edition; übersetzt von Ganna-Maria Braungardt. Hanser Berlin, München 2013.
  • (Португалша) A Guerra não Tem Rosto de Mulher. Elsinore, 2016. ISBN 9789898843579
  • (Грузинше) ომს არ აქვს ქალის სახე. თბილისი: ინტელექტი, 2017. ISBN 9789941470356
  • (Түрікше) Kadın Yok Savaşın Yüzünde. Kafka Yayınevi, 2016. Аударған Гунай Четао Қызарылмақ. ISBN 978-605-4820-39-9.
• Последние свидетели: сто недетских колыбельных (Poslednie svideteli: sto nedetskikh kolybelnykh, The Last Witnesses: A Hundred of Unchildlike Lullabys), Moscow: Molodaya Gvardiya, 1985
  • (Орысша) Последние свидетели: сто недетских колыбельных. Moscow, Palmira, 2004
  • (Ағылшынша) Last Witnesses: An Oral History of the Children of World War II. Random House, 2019, аударған Ричард Певеар мен Лариса Волохонский.
  • (Немісше) Die letzten Zeugen. Kinder im Zweiten Weltkrieg. Neues Leben, Berlin 1989; neu: Aufbau, Berlin 2005. (Originaltitel: Poslednyje swedeteli). Neubearbeitung und Aktualisierung 2008. Aus dem Russischen von Ganna-Maria Braungardt. Berlin: Hanser-Berlin 2014
  • (Португалша) As Últimas Testemunhas: Cem histórias sem infância. Elsinore, 2017. ISBN 9789898864178
  • (Түрікше) Son tanıklar - Çocukluğa Aykırı Yüz Öykü. Kafka Yayınevi, 2019. Аслы Таканай аударған. ISBN 978-605-4820-81-8.
  • (Грузинше) უკანასკნელი მოწმეები. თბილისი: არტანუჯი, 2018. ISBN 978-9941-478-19-2
• Цинковые мальчики (Tsinkovye malchiki, Boys in Zinc), Moscow: Molodaya Gvardiya, 1991.
  • (Ағылшын, АҚШ) Zinky Boys: Soviet Voices from the Afghanistan War. W W Norton 1992, аударған Джулия мен Робин Уитби.
  • (Ағылшын, БК) Boys in Zinc. Penguin Modern Classics 2016, аударған Эндрю Бромфилд.
  • (Немісше) Zinkjungen. Afghanistan und die Folgen. Fischer, Frankfurt am Main 1992.
  • (Немісше) New, expanded edition; Hanser Berlin, München 2014. Зачарованные смертью (Zacharovannye smertyu, Enchanted with Death), Moscow: Slovo, 1994. ISBN 5-85050-357-9
  • (Португалша) Rapazes de Zinco: A geração soviética caída na guerra do Afeganistão. Elsinore, 2017. ISBN 9789898864000
  • (Түрікше) Çinko Çocuklar. Kafka Yayınevi, 2018. Аударған Сердар Арықан және Фатма Арықан. ISBN 978-605-4820-64-1.
• Зачарованные смертью (Zacharovannye Smertyu, Enchanted with Death) (Беларусьше: 1993, Орысша: 1994)
  • (Немісше) Im Banne des Todes. Geschichten russischer Selbstmörder. Fischer, Frankfurt am Main, 1994).
  • (Немісше) Seht mal, wie ihr lebt. Russische Schicksale nach dem Umbruch. Berlin (Aufbau, Berlin 1999.
  • (Грузинше) ცინკის ბიჭები. თბილისი: არტანუჯი, 2017. ISBN 978-9941-463-58-7
• Чернобыльская молитва (Chernobylskaya molitva, Chernobyl Prayer), Moscow: Ostozhye, 1997. ISBN 5-86095-088-8
  • (Ағылшын, АҚШ) Voices from Chernobyl: The Oral History of a Nuclear Disaster. Dalkey Archive Press 2005, аударған Кит Гессен.
  • (Ағылшын, БК) Chernobyl Prayer: A Chronicle of the Future. Penguin Modern Classics 2016, Анна Гунин мен Арч Тайт аударған. New translation of the revised edition published in 2013.
  • (Немісше) Tschernobyl. Eine Chronik der Zukunft. Aufbau, Berlin 2006.
  • (Португалша). Vozes de Chernobyl: Histórias de um desastre nuclear., Elsinore, 2016. ISBN 9789898831828
  • (Түрікше) Çernobil Duası - Geleceğin Tarihi. Kafka Yayınevi, 2017. Аслы Таканай аударған. ISBN 978-605-4820-52-8.
  • (Грузинше) ჩერნობილის ლოცვა. თბილისი: არტანუჯი, 2015. ISBN 978-9941-445-34-7
• Время секонд хэнд (Vremya sekond khend, Second-hand Time), Moscow: Vremia, 2013. ISBN 978-5-9691-1129-5
  • (Беларусьше) Час сэканд-хэнд (Канец чырвонага чалавека) / Святлана Алексіевіч. Перакл. з руск. Ц. Чарнякевіч, В. Стралко. — Мн.: Логвінаў, 2014. — 384 с. — (Бібліятэка Саюза беларускіх пісьменнікаў «Кнігарня пісьменніка»; выпуск 46).
  • (Немісше) Secondhand-Zeit. Leben auf den Trümmern des Sozialismus. Hanser Berlin, München 2013; als Taschenbuch: Suhrkamp, Berlin 2015.
  • (Ағылшын, АҚШ) Secondhand Time: The Last of the Soviets. Random House 2016, аударған Бела Шайевич.
  • (Португалша) O Fim do Homem Soviético. Elsinore, 2017
  • (Базилиялық Португалша) O Fim do Homem Soviético. Companhia das Letras, 2016
  • (Полякше) Czasy secondhand. Koniec czerwonego człowieka. Czarne 2014, аударған Ежи Чех
  • (Түрікше) İkinci El Zaman - Kızıl İnsanın Sonu. Kafka Yayınevi, 2016. Аударған Сабри Гүрсес. ISBN 978-605-4820-38-2.
  • (Грузинше) სექენდ ჰენდის დრო. თბილისი: არტანუჯი, 2017.ISBN 978-9941-463-47-1

• Светлана Алексиевичтің сайты Мұрағатталған 25 наурыздың 2016 жылы. - Өмірбаяны, библиографиясы және үзінділері бар.
• Берлин халықаралық әдеби фестиваліндегі өмірбаян Мұрағатталған 22 ақпанның 2017 жылы.
• Светлана Алексиевич Жоғалған соғыс бойынша Нобель Дәрісі 7 желтоқсан 2015 жыл

Сұхбаттар

• «The Guardian, өмір..»., Люд Хардингтің сұхбаты, сәуір, 2016 жыл
• «Светлана Алексиевичпен әңгіме» Мұрағатталған 23 қыркүйектің 2015 жылы., Далки Мұрағатталған 23 қыркүйектің 2015 жылы. архиві
• Жеке және жеке арасындағы: Светлана Алексиевич Алес Адамовичпен канадалық славяндық құжаттар/ Канада славянлық шолу

Үзінділер

• The Paris Review-да Чернобыльдан шыққан дауыстардың таңдауы, 2015 ж

Светлана Алексеевич туралы мақалалар

• «Көптеген дауыстардағы шындық» Тимоти Снайдер, NYRB, қазан, 2015 жыл
• «Есте сақтаушы» Маша Гессен, Нью-Йорккер, қазан 2015 ж.
• «Ресейден махаббатпен» Кітаптар форумы, тамыз, 2016 жыл.
• Надандық пен мойынсұнушылық туралы қастандық, The Telegraph, 2015 ж
• Светлана Алексиевич: Беларуссия тілі - ауыл және әдеби емес Мұрағатталған 1 шілденің 2013 жылы., Беларусь дайджесті, маусым 2013 жыл
• Белоруссиялық Нобель сыйлығының лауреаты Свиатлана Алексиэксичевич Мұрағатталған 14 қазанның 2019 жылы. Беларусь Digest-ті жалған науқанға ұшыратты Мұрағатталған 14 қазанның 2019 жылы., шілде 2017

Светлана Алексеевичтің еңбектері туралы академиялық мақалалар

• Аналар, әке(лер), қызы: Светлана Алексиевич және соғыстың әйелсіз бет- бейнесі Ангела Бринтлингер
• «Басқа дәлел жоқ»: Светлана Алексиевич, кеңес соғысы дәстүріндегі Даниел Буш
• Аналар, жезөкшелер және КСРО-ның ыдырауы: Светлана Алексиевичтің «Зинки ұлдарындағы» Джеффри В. Джонстағы әйелдердің бейнесі.
• Светлана Алексиевичтің Чернобыльдан шыққан дауыстары: ауызша тарих пен қайтыс болған Анна Карпушеваның арасында
• Светлана Алексиевичтің утопиядан шыққан дауыстарындағы полифониялық орындау Йоханна Линдбладх
• Жаңа әдеби жанр. Светлана Алексиевичтің Чернобыльский молитва-сындағы жарақаты және жеке көзқарасы Ирина Марчесини
• Светлана Алексиевичтің «Зинки Бойс»-тағы Кеңес-Ауған соғысы туралы әңгімесі Холли Майерс

Басқа

• Лукашенконың Алексиевич туралы пікірі (1''12 бейне, орыс тілінде, субтитр жоқ)
• Светлана Алексеевич Goodreads-те
• Светлана Алексиевич Rugusavay.com Мұрағатталған 6 наурыздың 2016 жылы.-дағы суреттермен дәйексөздер Мұрағатталған 6 наурыздың 2016 жылы.