Помнік гісторыі | |
Сабор Уваскрасеньня Хрыстова | |
Уваскрасенскі сабор | |
Краіна | Беларусь |
Места | Барысаў |
Каардынаты | 54°14′42″ пн. ш. 28°30′14″ у. д. / 54.245° пн. ш. 28.50389° у. д. 28°30′14″ у. д. / 54.245° пн. ш. 28.50389° у. д. |
Канфэсія | праваслаўе і Беларускі экзахат |
Эпархія | Барысаўская япархія[d] |
Архітэктурны стыль | псэўдарускі стыль[d] |
Аўтар праекту | Пётр Пятровіч Мяркулаў[d] і Віктар Іванавіч Струеў[d] |
Дата заснаваньня | 1874 |
Статус | Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь |
Сайт | borisov-spas.com |
Сабор Уваскрасеньня Хрыстова | |
Сабор Уваскрасеньня Хрыстова на Вікісховішчы |
Царква́ сабо́рная Ўваскрасе́ньня Хрысто́ва — помнік гісторыі другой паловы XIX ст. (мураўёўка) у Барысаве. Знаходзіцца ў Старым Месьце, на гістарычным Рынку. Дзейнічае, катэдральны сабор Барысаўскай япархіі. Твор архітэктуры расейскай эклектыкі. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.
Мураваную саборную царкву Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы) у Барысаве збудавалі на месцы драўлянай царквы Ўваскрасеньня Хрыстова (Сьвяты Пасад), якая згарэла ў 1865 або 1867 годзе. Праект саборнай царквы распрацаваў расейскі архітэктар П. Мяркулаў пры ўдзеле рэктара Акадэміі мастацтваў у Пецярбургу Л. Бенуа. Гэты праект зацьвердзілі з асабістага хадайніцтва менскага япіскапа Аляксандра (Дабрыніна). У верасьні 1871 году на Рынку адбылася закладка сьвятыні. 20 кастрычніка 1874 году япіскап Аляксандар асьвяціў новазбудаваны сабор.
Паводле зьвестак за 1901 год, у прыходзе налічвалася 2954 мужчыны і 2966 жанчын месьцічаў, а таксама жыхары 9 навакольных вёсак. У 1907 годзе перад саборам паводле праекту расейскага архітэктара В. Струева збудавалі мураваную званіцу.
У 1937 годзе савецкія ўлады зачынілі сабор. У Другую сусьветную вайну ён зноў пачаў дзейнічаць. У 1945 годзе савецкія ўлады перадалі сабор Маскоўскаму патрыярхату (пры гэтым зачынілі тутэйшы касьцёл).
Яскравы прыклад Маскоўска-Яраслаўскага кірунку эклектычнай царкоўнай архітэктуры Расейскай імпэрыі, у якім прысутнічаюць прыкметы стылізацыі формаў маскоўскага царкоўнага дойлідзтва XVII стагодзьдзя. Гэта крыжова-купальны храм з амаль квадратным у пляне цэнтральным аб'ёмам. Даўжыня будынка складае 27 мэтраў, шырыня — 23 мэтры, вышыня — 12 мэтраў. Кубападобны асноўны аб'ём завяршаецца 5-купальлем на 4-схільным даху, які мае ў цэнтры цыліндрычны сьветлавы барабан і вялікі купал-цыбуліну, а з кутоў — цыліндрычныя барабаны зь меншымі купаламі-цыбулінамі. Такія ж купалы прысутнічаюць над апсыдай і бакавымі прыбудовамі. Урачыстасьць вобразу будынка надае калярыстычны кантраст чырвоных цагляных муроў і белых элемэнтаў архітэктурнай плястыкі. Сярод дэкаратыўных элемэнтаў фасада — какошнікі, ліштвы з паўкруглымі і трыкутнымі франтонамі, прафіляваныя карнізы, кутнія руставаныя пілястры і філёнгі. Каб падкрэсьліць галоўны аркавы ўваход выкарыстоўваецца вялікі партал, які мае выгляд прафіляванай аркі на чатырох бочкападобных слупах.
Унутраная прастора асьвятляецца двума радамі аконных праёмаў і падзяляецца чатырма магутнымі слупамі на тры нэфы, перакрытыя крыжовымі скляпеньнямі. Тыя ж чатыры слупы пры дапамозе ветразяў падтрымліваюць сьветлавы барабан з купалам над сяродкрыжжам. Сьцены падзяляюцца пры дапамозе профіляў і лапатак. У апсыдзе знаходзіцца фрэскавая выява Бога Саваофа, на крыжовых скляпеньнях на падпружных арках — арнамэнтальная размалёўка. Над уваходам знаходзяцца хоры, адкрытыя аркавым праёмам. На хоры вядуць сходы з тамбура. Галоўны прастол у імя Уваскрасеньня Хрыстова разьмяшчаецца ў апсыдзе, зь левага боку ад яго знаходзіцца прастол у імя князя Ўладзімера, з правага — прастол у імя Аляксандра Неўскага. У інтэр'ер тры дубовыя нефарбаваныя іканастасы. Галоўны мае чатыры ярусы з 24 абразамі, іканастасы з абодвух прыдзелаў — 1-ярусныя з 10 абразамі кожны. Іх упрыгожваюць пазалочаныя калёны, разьба, рамы і карнізы.
Перад саборам на адной восі з ім знаходзіцца мураваная званіца, збудаваная ў тым жа стылі. Гэта вежападобны 3-ярусны (васьмярык на двух чацьверыках) будынак, завершаны шатром з купалам-цыбулінай. Першы ярус займае брама.
Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр 612Г000004 |
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Сабор Уваскрасеньня Хрыстова (Барысаў), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.