Рака Місысыпі: рака ў Паўночнай Амэрыцы
Місысы́пі (па-ангельску: Mississippi River) — другая паводле даўжыні рака і галоўная рака другой паводле велічыні воднае сыстэмы на паўночнаамэрыканскім кантынэнце, якая саступае толькі воднае сыстэме Гудзонава заліва.
За пачатак ракі прызнаюць яе выток з возера Ітаска ў паўночнай частцы штату Мінэсота на вышыні 450 мэтраў над узроўнем мора. Місысыпі працякае на поўдзень 3730 км і ўпадае ў Мэксыканскую затоку праз дэльту ракі. Вадазбор Місысыпі, які мае шмат прытокаў, сьцякае поўнасьцю або часткова закранаючы тэрыторыі 32 штатаў ЗША і дзьвюх правінцыяў Канады паміж Скалістымі гарамі і Апалачы. Ейная даўжыня складае 3 778 км, разам з прытокам Мізуры даўжыня ёсьць роўная 5 969 км. Гэта самая доўгая рака Паўночнай Амэрыкі і адна з чатырох наідаўжэйшых у сьвеце (пасьля Нілу, Янцзы і Амазонкі). Плошча яе басэйна складае 3,2 млн км², зь якіх толькі каля аднаго адсотку прыпадае на тэрыторыю Канады. Рака зьяўляецца натуральнай мяжой альбо праходзіць праз тэрыторыі штатаў Мінэсота, Вісконсін, Аёва, Іліной, Мізуры, Кентукі, Тэнэсі, Арканзас, Місысыпі і Луізыяна.
| Місысыпі | |
Mississippi | |
 Дэльта Місысыпі з космасу | |
| Агульныя зьвесткі | |
|---|---|
| Выток | Айтаска[d] |
| Вусьце | Мэксыканская затока |
| Краіны басэйну | ЗША |
| Вобласьці | ЗША |
| Даўжыня | 3778 км |
| Плошча басэйну | 3,2 млн. км² |
Разьлівы ракі здараюцца вясной, калі сыходзіць сьнег і летам, камі выпадае шмат ападкаў. У выніку зьнішчэньня лясных і стэпавых абшараў, часам здараюцца катастрафічныя паводкі. Рака нясе агромную колькасьць пяску і іншых элемэнтаў утвараючы ў вусьці абшырную дэльту. У дэльце паводкі здараюцца пад уплывам трапічных цыклёнаў (астатная такая паводка зьнічшыла значную колькасьць Новага Арлеана). Апошнія гады, у сувязі з больш рацыянальным карыстаньнем сельскагаспадарчых земляў, колькасьць змытай зямлі значна скарацілась.
Карэнныя амэрыканцы жылі ўздоўж ракі Місысыпі і ейных прытокаў тысячы гадоў. Большасьць зь іх былі паляўнічымі, але некаторыя, напрыклад, будаўнікі курганоў, утварылі пладавітыя сельскагаспадарчыя таварыствы. Прыход эўрапейцаў у XVI стагодзьдзі зьмяніў спрадвечны лад жыцьця, як то спачатку дасьледчыкі, потым пасяленцы, усё больш авойвалі землі басэйну ракі. Рака спачатку служыла ў якасці бар’ера, утвараючы межы паміж Новай Гішпаніяй, Новай Францыяй і раньнімі Злучанымі Штатамі, а потым сталася жыцьцёва важнай транспартнай артэрыяй і сувязьзю. У XIX стагодзьдзі, калі ў ЗША панавала ідэалёгія «ўяўнага запрызначэньня», Місысыпі і шэраг ейных прытокаў, у першую чаргу Мізуры, сфармавалі шляхі для заходняе экспансіі ЗША.
Прытокі
Асноўнымі прытокамі Місысыпі зьяўляюцца: Левабаковыя:
- Тэнэсі
- Агаё
Правабаковыя:
- Мізуры
- Арканзас
- Рэд
Наівялікшыя гарады:
- Мінэапаліс
- Сэнт-Пол
- Дэвэнпорт
- Сэнт-Люіс
- Мэмфіс
- Батон-Руж
- Новы Арлеан
Крыніцы
Вонкавыя спасылкі
- Рака Мысысыпі. American Land Conservancy (анг.).
- Факты пра Місысыпі. National Park Service (анг.).
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Місысыпі (рака), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.