Іяхім Лялевель (па-польску: Joachim Lelewel; 22 сакавіка 1786, Варшава — 29 траўня 1861, Парыж) — польскі гісторык, нумізмат, гэральдык, палітычны дзяяч, прафэсар Віленскага і Варшаўскага ўнівэрсытэтаў.
Пасол на сойм 1830.
Продкі паходзілі з Аўстрыі — мелі прозьвішча von Loelhöffel. У 18 стагодзьдзі пераехалі ў Прусію, зьмяніўшы прозьвішча на Loelhöffel von Löwensprung.
У 1808 скончыў Віленскі ўнівэрсытэт. З 1815 па 1818 і з 1821 па 1824 працаваў на катэдры гісторыі. Аўтар шматлікіх навуковых прац па гісторыі ВКЛ і Польшчы. Ня маючы апірышча, заснаваў шматлікія дапаможныя дысцыпліны ў польскай гістарычнай навуцы.
Ягоныя курсы, не абавязковыя для студэнтаў, наведвала напачатку 100 слухачоў, а пасьля 400. Ян Чачот адзначаў, што ніколі ў гісторыі ўнівэрсытэту ніводны прафэсар ня меў гэтулькі слухачоў. Пасьля выкрыцьця філяматаў і філярэтаў пазбаўлены працы, як іх ідэйны натхняльнік.
Заснаваў у 1815 Tygodnik Wileński — навукова-літаратурны часопіс, на старонках якога дэбютаваў Адам Міцкевіч.
Вымушаны быў зьехаць у Варшаву, дзе завязаў сувязь з патрыятычным рухам. Чалец Адміністрацыйнай Рады начале Адама Чартарыйскага пад час паўстаньня 1830-31. Чалец Нацыянальнага Ўраду.
Лічыцца магчымым аўтарам выразу «За вольнасьць нашу і вашу», якая зьявілася на штандарах паўстанцаў.
Пасьля паразы паўстаньня 1830-1831 ўзначаліў польскую эміграцыю ў Парыжы. За апублікаваныя заклікі «Да рускіх бартоў» быў высланы ў 1833 з Парыжу. Зьехаў у Брусэль. Быў кіраўніком Маладой Польшчы, заснаванай у швайцарскім Бэрне. Заснаваў і ўзначаліў у 1837 Аб'яднаньне Польскай Эміграцыі.
Быў знаёмы з Карлам Марксам і Фрыдрыхам Энгельсам.
Выдаў ў 1835 ў Парыжы на францускай мове трохтомную працу «Нумізматыка сярэднявечча» («Numismatique du moyen ăge»).
Памёр у Парыжы і быў пахаваны на могілках Манмартра. У сувязі з 350-годзьдзем Віленскага ўнівэрсітэту прах быў перавезены ў Вільню і 9 кастрычніка 1929 году ўрачыста перапахаваны на могілках Росы.
Іяхім Лялевель — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Іяхім Лялевель, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.