Tartaro (en tartaro татарлар) ye o nombre común que se da a bels pueblos de luenga turquica de Siberia y Europa Oriental.
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Tartaros татарлар | ||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
Tartaro | ||||||||||||||||||
Islam | ||||||||||||||||||
Arias habitatas por comunidaz tartaras |
O nombre tien un caracter ambigo, no s'aplica a toz os pueblos de luenga turquica, pero bels pueblos de luenga turquica que huei no son ditos tartaros lo yeran dica fa poco. Por atra parte con o termin tartaro s'ha dito tamién a los pueblos mongols en cheneral y en l'Imperio Ruso a os musulmans en cheneral.
Pareix que lo nombre derive en parte de Ta-ta u Dada, un pueblo mongol que habitaba lo norueste de l'actual Mongolia en o sieglo V. S'emplegó por primera vegata pa describir a los pueblos que dominoron parz d'Asia y Europa dende Chenguis Khan. Dimpués lo termin s'estendilló pa incluir a cualsiquier invasor nomada d'orichen asiatico, tanto de Mongolia como d'Asia Occidental.
En aragonés lis dicen tartaros en o Libro de Marco Polo, y en a versión A d'as Cronicas d'os Chudeces de Teruel:
pero los dicen tartaros en as atras versions d'as Cronicas d'os Chudeces de Teruel u Efemerides turolenses, lo cual mos fa pensar que existió una alternancia tartaro/tartro como sepulcre/sepulcro u cuatre/cuatro, u talment que a espardidura d'a traducción d'o Libro de Marco Polo cheneralizó a conoixencia d'a forma tartaro, que por atra part yera usual en catalán medieval, luenga que podió estar transmisora d'este etnonimo oriental, igual que a denominación "vin grec" ("vin griego"), referindo-se a la "malvasía".
Antes d'a decada de 1920 os rusos feban servir a palabra Tatar pa dicir lumerosos pueblos, dende os azerins dica a bellas tribus de Siberia. Dimpués o termin s'ha restrinchito a bels grupos etnicos como por eixemplo os tartaros de Kazán y Siberia que charran una luenga turquica d'o grupo quipchac (como os cazacos, kirguizes y nogais), os tartaros de Crimea, que en charran una d'a mesma branca que o turco d'Anatolia, y os tartaros de Lituania, Polonia y Belarrusia aislatos de tot respecto a los atros.
Os diferents pueblos tartaros, dimpués d'estar chusmesos a los rusos, han desembolicato tendencias nacionalistas como o panturquismo, manimenos os tartaros de Crimea gosan considerar-se a parte d'os atros pueblos tartaros grans, unificatos por a gran diaspora d'os tartaros de Kazán en Siberia.
Os tartaros de Crimea u atras d'atras zonas refuchiatos en a Turquía moderna recibiban o nombre de Muchatchirs (como atras minorias musulmanas d'orichen europeu refuchiatas tals como os bosnios u os pomacos), y s'han ito asimilando a los turcos d'Anatolia.
This article uses material from the Wikipedia Aragonés article Tartaros, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). O texto ye disponible baixo a Creative Commons Attribution/Share-Alike License; puede que sigan d'aplicación atros termins. Se veiga as Condicions d'uso ta más detalles. Wikipedia ye una marca rechistrada d'a Wiki Du học, una organización sin animo de lucro. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Aragonés (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.