Shkomunistizimi në shtetet ish-komuniste është procesi i spastrimit të ish-zyrtarëve të lartë komunistë nga rradhët e administratës dhe i eliminimit të simboleve komuniste.
Nganjëherë quhet spastrim politik . Edhe pse termi është përdorur herë pas here gjatë Luftës së Ftohtë, përdoret më shpesh në ish-vendet e Bllokut Lindor dhe Bashkimit Sovjetik për të përshkruar një sërë ndryshimesh ligjore dhe sociale gjatë periudhave të tyre të paskomunizmit gjatë periudhës pas Luftës së Ftohtë .
Në disa shtete, shkomunistizimi përfshin ndalimin e simboleve komuniste . Edhe pse ndajnë tipare të përbashkëta, proceset kanë ecur ndryshe në shtete të ndryshme.
Shkomunistizimi i referohet politikave të qeverisë për kufizimin e pjesëmarrjes së ish-zyrtarëve komunistë në politikë. Kjo nuk duhet të ngatërrohet me lustracionin, i cili është procesi i shqyrtimit të mbajtësve të posteve publike apo kandidatëve për ato në termat e ish-informatorëve të policisë sekrete komuniste.
Sipas një amendamenti kushtetues të vitit 1992 në Republikën Çeke, një person që mohon publikisht, vë në dyshim, miraton ose përpiqet të justifikojë gjenocidin nazist ose komunist ose krime të tjera të nazistëve ose komunistëve, do të dënohet me burgim nga gjashtë muaj deri në tre. vjet. Në vitin 1992, Barbara Harff shkroi se asnjë vend apo organ qeverisës komunist nuk ishte dënuar për gjenocid . Në parathënien e tij të vitit 1999 për Librin e Zi të Komunizmit, Martin Malia shkroi: “Për më tepër, në të gjithë botën ish-komuniste, praktikisht asnjë nga zyrtarët përgjegjës të asaj kohe nuk është gjykuar apo dënuar. Në të vërtetë, kudo partitë komuniste, edhe pse zakonisht me emra të rinj, konkurrojnë në gara politike.”
Procesi i dekomunistizimit dhe desovjetizimit në Ukrainë filloi menjëherë pas shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik në fillim të viteve 1990, i udhëhequr nga Presidenti Leonid Kravchuk, një ish-zyrtar i lartë i partisë. Në prill 2015, një proces formal dekomunistizimi filloi në Ukrainë pasi u miratuan ligje që i shpallnin të paligjshme simbolet komuniste. Më 15 maj 2015, Presidenti Petro Poroshenko nënshkroi një sërë ligjesh që hynë në fuqi pas një periudhë gjashtëmujore për heqjen e monumenteve komuniste (me përjashtim të monumenteve të Luftës së Dytë Botërore ) dhe riemërtimin e vendeve publike të emërtuara sipas temave të lidhura me komunizmin. Në atë kohë, kjo nënkuptonte se 22 qytete dhe 44 fshatra do të duhej të riemërtoheshin. Në vitin 2016, 51,493 rrugë dhe 987 qytete dhe fshatra u riemërtuan dhe u hoqën 1,320 monumente të Leninit dhe 1,069 monumente të figurave të tjera komuniste.
Në Prill 2020, një statujë e Marshallit Sovjetik Ivan Konev u hoq nga Praga, gjë që nxiti një hetim penal nga autoritetet ruse që e konsideruan veprimin një fyerje. Kryetari i qarkut të gjashtë komunal të Pragës, Ondřej Kolář, njoftoi në televizionin Prima se do të ishte nën mbrojtjen e policisë pasi një rus bëri përpjekje për t'a vrarë. Kryeministri Andrej Babish e dënoi atë si ndërhyrje të huaj, ndërsa sekretari i Kremlinit për shtyp Dmitri Peskov hodhi poshtë akuzat për përfshirjen ruse si "një tjetër mashtrim".
Partitë komuniste përveç atyre polake dhe baltike nuk u shpallën të jashtëligjshme dhe anëtarët e tyre nuk u ndoqën penalisht. Vetëm disa vende u përpoqën të përjashtonin edhe anëtarët e shërbimeve sekrete komuniste nga vendimmarrja. Në një sërë vendesh, partia komuniste përkatëse thjesht ndryshoi emrin e saj dhe vazhdoi të funksionojë.
Stephen Holmes nga Universiteti i Çikagos argumentoi në vitin 1996 se pas një periudhe dekomunistizimi aktiv, dështimi i tij ishte pothuajse universal. Pas futjes së lustracionit, kërkesa për koka turku është relativisht e ulët dhe ish-komunistë janë zgjedhur nëpër poste të larta qeveritare dhe poste të tjera administrative. Holmes vëren se i vetmi përjashtim i vërtetë ishte ish -Gjermania Lindore, ku mijëra ish-informatorë të Stasit janë shkarkuar nga postet publike.
Holmes sugjeron arsyet e mëposhtme për ndalimin e dekomunistizimit:
This article uses material from the Wikipedia Shqip article Dekomunistizimi, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Përmbajtja është në disponim nëpërmjet licencës CC BY-SA 4.0 nëse nuk shënohet ndryshe. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Shqip (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.