Көтөр-Аал

— самолёт, аэроплан, Ойуунускай тылбааһынынан — салгын көлө) аэродинамика күүһүнэн салгын куйаарын устунан двигатель уонна хамсаабат кынат көмөтүнэн көтөр аппарат. Салгын өрө көтөҕөн таһаарар күүһүнэн сөмөлүөт түргэн үлүгэрдик ыраах сытар сиргэ көтөн тиийэр. Сөмөлүөт махолеттан уратыта — кыната хамсаабат, оттон планертан уратыта — мотуордаах.

Үөһэ суруллубут быһаарыы «классическай» аатырар уонна былыргы, ааспыт үйэ саҕаланыытыгар тарҕаммыт сөмөлүөттэргэ ананар. Аныгы быһаарыынан: Сөмөлүөт — салгынтан ыарахан атмосфера устунан көтөргө аналлаах, планер аэродинамиката өрө көтөҕөн таһаарар күүһүнэн бэйэтин салгыҥҥа уйунар уонна двигатель күүһүнэн салгыҥҥа маневрдыыр уонна утары күүһү толуур (компенсируйдуур) көтөр аппарат.

Нууччалыы толору быһаарыыта: Самолёт — летательный аппарат плотнее воздуха для полётов в атмосфере (и космическом пространстве (напр. Орбитальный самолёт)), использующий аэродинамическую подъёмную силу планера для удержания себя в воздухе (при полёте в пределах атмосферы) и тягу силовой (двигательной) установки для маневрирования и компенсации потерь полной механической энергии на лобовое сопротивление.

Сөмөлүөт көрүҥэ араас тас билэнэн хайытыахха сөп — ханна туһанарыттан, оҥоһуутуттан, двигатель көрүҥүттэн, көтөр характеристикатыттан уо.д.а.