ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਭਾਸ਼ਾ
ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵੀਅਤਨਾਮ ਦੀ ਰਾਜਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਵੀਅਤਨਾਮ ਫ਼ਰਾਂਸ ਦੀ ਬਸਤੀ ਸੀ ਤਦ ਇਹਨੂੰ ਅੰਨਾਮੀ (Annamese) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਵੀਅਤਨਾਮ ਦੇ ਅੰਦਾਜ਼ਨ 7.6 ਕਰੋੜ ਲੋਕ (2009 ਤੱਕ) ਇਹ ਬੋਲੀ ਬੋਲਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਵੀਅਤਨਾਮੀ (ਕਿਨਹ) ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੂਲ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਵੀਅਤਨਾਮ ਦੀਆਂ ਕਈ ਨਸਲੀ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀਆਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਜਾਂ ਦੂਜੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵੀ ਹੈ। ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਪਰਵਾਸ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਪੂਰੇ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ, ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕਾ, ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ। ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚੈੱਕ ਗਣਰਾਜ ਵਿੱਚ ਘੱਟਗਿਣਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਲਗਪਗ 30 ਲੱਖ ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਯੂਐੱਸਏ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਆਸਟਰੋ-ਏਸ਼ੀਆਈ ਪਰਵਾਰ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਸਾਰੀ ਸ਼ਬਦਰਾਸ਼ੀ ਚੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਲਈ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਉਂਜ ਹੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਯੂਰਪੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੇ ਲੈਟਿਨ ਅਤੇ ਯੂਨਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਸ਼ਬਦ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤੇ ਹਨ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੇ ਚੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਅਮੂਰਤ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵਿਅਕਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ ਉਧਾਰ ਲਏ ਹਨ। ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਭਾਸ਼ਾ ਪਹਿਲਾਂ ਚੀਨੀ ਲਿਪੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ (ਵਧਾਈ ਹੋਈ ਚੀਨੀ ਲਿਪੀ ਵਿੱਚ) ਪਰ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਲਿਖਾਈ ਪੱਧਤੀ ਵਿੱਚ ਲੈਟਿਨ ਵਰਨਮਾਲਾ ਵਿੱਚ ਢਾਲ ਕੇ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਡਾਇਆਕਰਿਟਿਕਸ (diacritics) ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰ ਕੇ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
| ਵੀਅਤਨਾਮੀ | |
|---|---|
| [tiếng Việt] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | |
| ਉਚਾਰਨ | [tĭəŋ vìəˀt] (Northern) [tǐəŋ jìək] (ਦੱਖਣੀ) |
| ਜੱਦੀ ਬੁਲਾਰੇ | ਵੀਅਤਨਾਮ, Guangxi Province (ਚੀਨ) |
Native speakers | 75 ਮਿਲੀਅਨ (2007) |
ਆਸਟਰੋ-ਏਸ਼ੀਆਈ
| |
ਲਿਖਤੀ ਪ੍ਰਬੰਧ | ਲੈਟਿਨ (ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਵਰਨਮਾਲਾ) ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਬਰੇਲ ਚੂ ਨੌਮ |
| ਅਧਿਕਾਰਤ ਸਥਿਤੀ | |
ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾ |  ਵੀਅਤਨਾਮ |
ਮਾਨਤਾ-ਪ੍ਰਾਪਤ ਘੱਟ-ਗਿਣਤੀ ਵਾਲੀ ਬੋਲੀ | ਫਰਮਾ:Country data ਚੈੱਕ ਗਣਰਾਜ |
| ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਕੋਡ | |
| ਆਈ.ਐਸ.ਓ 639-1 | vi |
| ਆਈ.ਐਸ.ਓ 639-2 | vie |
| ਆਈ.ਐਸ.ਓ 639-3 | vie |
| Glottolog | viet1252 |
| ਭਾਸ਼ਾਈਗੋਲਾ | 46-EBA |
 Natively Vietnamese-speaking (non-minority) areas of Vietnam and China | |
ਦੂਜੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹਿੰਦ ਚੀਨ ਦੇ ਪੰਜ ਪ੍ਰਾਂਤਾਂ - ਲਾਓਸ, ਕੰਬੋਡਿਆ, ਅਨਾਮ, ਕੋਚੀਨ ਚੀਨ ਅਤੇ ਟੋਂਟਿੰਗ) ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਂਤ ਅਨਾਮ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸੀ। ਹੁਣ ਇਹ ਪ੍ਰਾਂਤ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਹ ਚੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਤੀੱਬਤੀ - ਬਰਮੀ - ਵਰਗ ਪੂਰਵੀ ਸ਼ਾਖਾ (ਅਨਾਮੀ - ਮੁਆਂਗ) ਦੀ ਇੱਕ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬੋਲਣਵਾਲੇ ਕੰਬੋਡਿਆ, ਸਿਆਮ ਅਤੇ ਬਰਮਾ ਤੱਕ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਬੋਲੀ ਟੋਂਕਿਨੀ ਹੈ। ਕਈ ਦਸ਼ਕਾਂ ਤੱਕ ਲੜਾਈ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਸ ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਭਾਂਡਾਰ ਵਿੱਚ ਕਲਪਨਾਤੀਤ ਤਬਦੀਲੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਚੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਭਾਂਤੀ ਇਹ ਵੀ ਏਕਾਕਸ਼ਰ (ਚਿਤਰਲਿਪਿ), ਅਯੋਗਾਤਮਕ ਅਤੇ ਵਾਕ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਪ੍ਰਧਾਨ ਹੈ। ਅਰਥਪ੍ਰੇਸ਼ਣ ਲਈ ਲਗਭਗ ਛੇ ਸੁਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਰਜਾ ਚੀਨੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸਬਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਹੈ। ਚੀਨੀ ਦੀ ਭਾਂਤੀ ਅਨਾਮੀ ਨੇ ਵੀ ਰੋਮਨ ਲਿਪੀ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਲਿਆ ਹੈ।
ਭੂਗੋਲਿਕ ਵੰਡ
ਵਿਅਤਨਾਮੀ ਭਾਸ਼ਾ ਲਗਭਗ ਪੂਰੇ ਵਿਅਤਨਾਮ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ (ਮੁੱਖਤ: ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ) ਵਿਅਤਨਾਮੀ ਮੂਲ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਵੀ ਮਾਤ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਯੂਏਸਏ ਵਿੱਚ 10 ਲੱਖ ਵਲੋਂ ਜਿਆਦਾ ਵਿਅਤਨਾਮੀ - ਭਾਸ਼ੀ ਲੋਕ ਹਨ। ਯੂਏਸਏ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸੱਤਵੀਂ ਸਬਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਆਸਟਰੇਲਿਆ ਵਿੱਚ ਇਹ ਛਠੀ ਸਬਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਏਥਨਾਲਾਗ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਕੰਬੋਡਿਆ, ਚੀਨ, ਕਨਾਡਾ, ਚੇਕ ਲੋਕ-ਰਾਜ, ਫਿਨਲੈਂਡ, ਫ਼ਰਾਂਸ, ਜਰਮਨੀ, ਲਾਓਸ, ਮਾਰਟਿਨਕਿਊ, ਫਿਲੀਪਿੰਸ, ਥਾਇਲੈਂਡ ਅਤੇ ਯੂਕੇ ਵਿੱਚ ਸਮਰੱਥ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਵਿਅਤਨਾਮੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਹਨ।
ਹਵਾਲੇ
This article uses material from the Wikipedia ਪੰਜਾਬੀ article ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਭਾਸ਼ਾ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). ਇਹ ਸਮੱਗਰੀ CC BY-SA 4.0 ਹੇਠ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਨਾ ਹੋਣ ਉੱਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਦੱਸਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ਪੰਜਾਬੀ (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.