ଶାରୀରିକ ତରଳ ପଦାର୍ଥ

ଶରୀରରେ ପ୍ରାୟ ୬୦ରୁ ୬୫% ତରଳ ପଦାର୍ଥ ଜୀବକୋଷ ଭିତରେ ଥାଏ ଯାହାକୁ ଦେହ ଜଳ କୁହାଯାଏ ଓ ବଳକା ୩୫ରୁ୪୦% କୋଷ ବାହାରେ ଥାଏ । କୋଷ ବ‌ହିର୍ଭୁତ ତରଳ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ତରାଳୀୟ ତରଳ ପଦାର୍ଥ (interstitial), ଲସିକା (lymph) ଓ ରକ୍ତ (blood) ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଶରୀରରେ ପ୍ରାୟ ୬ରୁ ୧୦ ଲିଟର ଲସିକା ଓ ୩.୫ରୁ ୫ ଲିଟର ରକ୍ତ ଥାଏ ।

• ଉଲ୍ୱଜଳ (Amniotic fluid)
• ଜଳୀୟ ଦ୍ରବ (Aqueous humour) ଓ ଭିଟ୍ରିଅସ ଦ୍ରବ (vitreous humour)
• ପିତ୍ତ (Bile)
• ରକ୍ତ ଲସ (Blood serum)
• ସ୍ତନ ଦୁଗ୍ଧ (Breast milk)
• ସେରେବ୍ରୋସ୍ପାଇନାଲ ତରଳ ପଦାର୍ଥ (ପ୍ରମସ୍ତିଷ୍କ ପନ୍‌ସୀୟ) (Cerebrospinal fluid)
• କର୍ଣ୍ଣମଳ/କାନଗୁହ (Cerumen)/ (earwax)
• କାଇଲ୍/ବାସାଲସୀକା (Chyle)
• ପଚନ ମଣ୍ଡ/କାଇମ୍ (Chyme)
• ଏଣ୍ଡୋଲିମ୍ଫ ଓ ପେରିଲିମ୍ଫ (Endolymph) and (perilymph)
• ନିଃସ୍ୟନ୍ଦ (Exudates)
• ମଳ (Feces)
• ମହିଳା ଇଜାକୁଲେଟ (Female ejaculate)
• ଜଠର ଏସିଡ/ଅମ୍ଳ (Gastric acid)
• ଜଠର ରସ (Gastric juice)
• ଲସିକା (Lymph)
• ଶ୍ଳେଷ୍ମ (Mucus) (including nasal drainage and phlegm)
• ପରିହୃତ (Pericardial fluid)
• ପର୍ଯ୍ୟୁଦର (Peritoneal fluid)
• ଫୁସଫୁସ ଆବରଣ ତରଳ ପଦାର୍ଥ (Pleural fluid)
• ପୂଜ Pus
• ରିଉମ (ନିଦ୍ରା ସମୟରେ ଆଖି, ପାଟି ଓ ନାକରୁ ନିର୍ଗତ ତରଳ ପଦାର୍ଥ) (Rheum)
• ଲାଳ (Saliva)
• ତ୍ୱଗ ବସୀୟ (Sebum) (skin oil)
• ସେରସୀୟ (Serous fluid)
• ବୀର୍ଯ୍ୟ (Semen)
• ସ୍ମେଗ୍ମା (Smegma)
• କଫ (Sputum)
• ସନ୍ଧିରସ (Synovial fluid)
• ଝାଳ (Sweat)
• ଲୁହ (Tears)
• ମୂତ୍ର (Urine)
• ଯୋନୀସ୍ରାବ (Vaginal secretion)
• ବାନ୍ତି (Vomit)

ଶ୍ରେଣୀ ଅନୁଯାୟୀ:

• କୋଷିକାଭ୍ୟନ୍ତର ତରଳ ପଦାର୍ଥ (Intracellular fluid)
• ବ‌ହିଃକୋଷିକା ତରଳ ପଦାର୍ଥ (Extracellular fluid)
  • ବାହିକାଭ୍ୟନ୍ତର ତରଳ ପଦାର୍ଥ (Intravascular fluid)
  • ଅନ୍ତରାଳୀୟ (Interstitial fluid)
  • ଲସିକା (Lymphatic fluid) (sometimes included in interstitial fluid)
  • ଟ୍ରାନ୍ସସେଲ୍ୟୁଲାର (Transcellular fluid)

ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ରୋଗ ସମ୍ପର୍କରେ ଶାରୀରିକ ତରଳ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଏ । ଆଧୁନିକ ମେଡିକାଲ, ଜନସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସମ୍ପର୍କୀୟ କଥାରେ ଏହାକୁ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଅପରିଷ୍କାର କୁହାଯାଏ । କାରଣ ଏଥିରେ ସଂକ୍ରମଣ ସୃଷ୍ଟିକାରୀ ପଦାର୍ଥ (ଭେକ୍ଟର ) ଯେପରିକି ଯୌନ ସଞ୍ଚାରିତ ରୋଗ ବା ରକ୍ତବାହୀ ରୋଗ ଥାଇପାରେ । ସାର୍ବଜନୀନ ସାବଧାନତା (Universal precautions) ଓ ବିପଦମୁକ୍ତ ଯୌନ‌କ୍ରିୟା ଅଭ୍ୟାସଦ୍ୱାରା ଶାରୀରିକ ତରଳ ପଦାର୍ଥ ବିନିମୟ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ଶାରୀରିକ ତରଳ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ ମେଡିକାଲ ପରୀକ୍ଷାଗାରରେ ଅନୁଶୀଳନ କରି ଅଣୁଜୀବ, ପ୍ରଦାହ, କର୍କଟ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଏ ।

ନିଦାନୀୟ ନମୁନା

ସଂଜ୍ଞାନୁସାରେ ଅଣ-ସଂକ୍ରମଣକ୍ଷମ ମାନବ ବା ପଶୁ ପଦାର୍ଥମାନଙ୍କୁ ନିଦାନୀୟ ନମୁନା କୁହାଯାଏ ଯେଉଁଥିରେ ଥାଏ ରକ୍ତ, ଲାଳ (saliva), ନିଷ୍କାସିତ ଦ୍ରବ୍ୟ (excreta), ଶାରୀରିକ ତନ୍ତୁ (tissue), ତନ୍ତୁ ତରଳ ପଦାର୍ଥ (tissue fluid) ଓ ରକ୍ତ ସଞ୍ଚାରଣ ନିମନ୍ତେ ରକ୍ତ ପଦାର୍ଥ (blood products) । ଡାକ୍ତରୀ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟକାରୀ ପରୀକ୍ଷା, ନିସ୍କର୍ଷ ଓ ରୋଗ ଚିହ୍ନଟର ଅନୁଶୀଳନ ନିମନ୍ତେ ନମୁନା ନିଆଯାଏ ।

ନମୁନା

ନମୁନା ପଦ୍ଧତି:

• ରକ୍ତ ନମୁନା ନିଆଯାଏ ରକ୍ତ ପରୀକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ:
  • ଧମନୀୟ ରକ୍ତ ନମୁନା: ଯେପରିକି ରାଡିଆଲ ଧମନୀ (radial artery puncture) ଛିଦ୍ର କରି ନିଆଯାଏ ।
  • ଶିରା ରକ୍ତ ନମୁନା, (venipuncture) ଶିରା ଛିଦ୍ର କରି ନିଆଯାଏ ।
• କଟି ବେଧନ (Lumbar puncture): ସେରେବ୍ରୋସ୍ପାଇନାଲ ଫ୍ଲୁଇଡ (cerebrospinal fluid) ନମୁନା ନିମନ୍ତେ ।
• ବକ୍ଷ ବେଧନ (Thoracocentesis): ପ୍ଲୁରା ତରଳ ପଦାର୍ଥ (pleural fluid) ନମୁନା ନିମନ୍ତେ ।
• ଉଲ୍ୱ ବେଧନ (Amniocentesis): ଉଲ୍ୱଜଳ ନିମନ୍ତେ (amniotic fluid) ନମୁନା ନିମନ୍ତେ ।

• Blood-borne diseases
• Clinical pathology
• Fluid bonding, unprotected sex in long-term relationships
• Humorism
• Hygiene
• Ritual cleanliness