Prima Aràbia

Dempuèi, se passèt de revolucions en Tunisia e en Egipte, una guèrra civila en Guèrra civila de Libia e en Siria; tanben se faguèt grandas protestacions en Argeria, Bahrayn, Jiboti, Iraq, Jordania, Oman e Iemèn e protestacions menoras al Kowait, Liban, Mauritània, Marròc, Arabia Saudita, Sodan e Sahara Ocidental. Las protestacions partejan de tecnicas de resisténcia civila dins de campanhas sostengudas comprenent grevas, manifestacions, passacarrièras e rassemblaments, e tanben per l'usatge dels mèdias socials, coma Facebook, Twitter e Youtube, per organizar, comunicar e sensibilizar la populacion e la comunautat internacionala en fàcia de las tentativas de repression e censura d'Internet venent dels Estats.

 

Los malhums socials prenguèron un ròtle considerable dins aqueles moviments contra a la ditatura dins los païses arabis. L'espandiment del movement conegut coma Prima Araba, que comecèt en 2010 en Tunisia, passant per tot lo Nòrd d'Africa e l'Oriente Mejan seriá pas estat lo mèsme sens las resorças provesidas per internet.

En decembre de 2010, un jòve tunisian, Mohamed Boazizi, s'immolèt per manifestar contra las condicions de vida dins lo seu país. O sauprà pas el, mas l'acte desesperat, que lo faguèt mòrt, aurà per consequéncia l'èrsa de protestacions conenguda coma la Prima Araba. Manifestacions que s'espandiguèron en Tunisia, menant lo president Zine El Abidine Ben Ali a fugir cap a Arabia Saudita sonque dètz jorns après. Ben Ali èra al cap del poder depuèi novembre de 1987 .

Lo tèrme Prima Araba, que servís a nomenar l'eveniment, pr'amor que comencèt pendent l'ivèrn de l'emifèri nòrd, fa alusion la Prima de Praga. Comencèt amb los primièras protestacions que se debanèron en Tunisia lo 18 de Decembre de 2010, aprés l'autoimolacion de Mohamed Bouazizi, per protestar contra la corrupcion policièra e los mals suènhs.. Amb lo sucesses de las protestacions de Tunisia, una èrsa onda d'instabilitat atenguèt Argeria, Jordania, Egipte e Iemèn, que las mai importantas e organizadas manifestacions se debanèron en un "jorn de furor". Las protestacions tanben provoquèron trebolum identics fòra de la region.

Fins ara, las manifestacions s'acabèron per capvirar tres caps d'Estat: lo présidente de Tunisia, Zine El Abidine Ben Ali, fugissent cap a Arabia Saudita lo 14 de genièr, enseguida de las protestacions de la Revolucion de Jasemim; en Egipte, lo president Hosni Mubarak renoncièt l'11 de Febrièr de 2011, apès 18 jorns de protestacions de massa, acabant lo seu mandat de 30 ans; e en Libia, lo president Moammar al-Gaddafi, mòrt dins una fusilhada après que foguèt capturat lo 20 d'otobre e torturat pels rebèls, arrastat per una carrièra en public, tuat d'un tir dins la tèsta. Pendent aquel periòde d'instabilidat regionala, qualques lidèrs anoncièron lor intencion de renonciar: lo president d'Iemèn, Ali Abdullah Saleh, anoncièt que serà pas candidat a sa reeleccion en 2013, acabant son mandat de 35 ans. Lo president de Sodan, Omar al-Bashir tanben anoncièt que tentarà pas èsser reelegit en 2015, tot coma lo primièr ministre iraquian, Nouri al-Maliki, que lo mandat s'acaba en 2014, pasmens que contunhèron de manifestacions totjorn mai violentas exigissednt s demission imediata. De Protacions en Jordania tanben causèrn le demission del govèrn, fasent de ex primièr ministre e ambaissador d'Israèl, Marouf Bakhit, coma nòu primièr ministre del rei Abdullah.

La volatilidat de las protestacions e las seunas implicacions geopoliticas atirèt l'atencion globala que s'evoquèt l'eventualitat que qualques manifestants pòscan èsser nomenats pel Prèmi Nobel de la Patz de 2011.

Situacion per país

País	Data de començament	Data de fin	Tipe de protestacion	Consequéncias
Tunisia Revolucion de Jasemim	18/12/2010	14/1/2011	autoimmolacion de Mohamed Bouazizi e grandas manifestacions publicas	Se capvirèt Ben Ali
Argeria Protestacions en Argeria	28/12/2010	Genièr de 2012	Grandas manifestacions publicas	Lo president Abdelaziz Bouteflika prometèt la fin de l'estat d'ugéncia
Libia Guèrra Civila Libia	13/01/2011	23/10/2011	Èrsa de protestacions que leu evoluèt en un conflite armat generalizat. Apès intervencion internacionala, fòrças del Conselh Nacional de Transicion assumissent lo contraròtle del país e capvirèt lo regime del ditador Muammar al-Gaddafi.	Guèrra civila, capvirat e mòrt de Gaddafi e transicion d'estil de govèrn en una Republica Parlamentarista.
Jordania Protestacions en Jordania (2011)	14/01/2011		Pichona protestacions	Cambiament de Govèrn e apèl del rei Abdullah II a de rapidas e eficacias reformas democraticas.
Mauritània Protestacions en Mauritània en 2011	17/01/2011	17/01/2011	Autoimolacion
Oman Protestacions en Oman en 2011	17/01/2011	17/01/2011	Pichonas protestacions	Lo sultan Qaboos bin Said Al Said anoncia l'aument del salari minim dels emplecs del sector privat
Iemèn Protestacions en Iemèn en 2011	18/01/2011	27/02/2012	Grandas manifestacions publicas	Lo President Saleh ganhèt l'imunidat judiciària per pas se presentar a las eleccions generalas de 2012.
Arabia Saudita Protestacions en Arabia Saudita en 2011	21/01/2011	29/01/2011	autoimolacion
Liban Protestacions en Liban en 2011	24/01/2011	Fin de 2011	Pichonas protestacions	Protestacions se menant al conflicte sectari s'agravant fins a Guèrra Civila Siriana.
Egipte Revolucion en Egipte en 2011	25/01/2011	11/02/2011	Grandas manifestacions publicas	Renoncièt Hosni Mubarak
Siria Guèrra Civila Siriana	26/01/2011	pas acabada	autoimmolacion, grandas protestacions, guèrra civila	Lo president Bashar al-Assad prometèt de reformas del govèrn. Pojada de la violéncia e grand nombre de mòrts.
Palestina Protestacion en Palestina en 2011	28/01/2011		Pichonas protestacions
Marròc	30/01/2011	Març/Abril de 2011	autoimolacion	Lo rei Mohammad VI organizèt un referendum que permitèt lo cambiament da Constituicion de Monarquia Constituicional cap a Democracia.
Jiboti	01/02/2011	01/02/2011	Pichonas protestacions
Iraq	10/02/2011		Autoimolacion, protestacions dins de vilas per tot lo país	Lo Primièr ministre Nori al-Maliki anoncia que s presentarà pas a un tresen mandat
Bahrayn Revòlta en Bahrayn	14/02/2011		Grandas manifestacions publicas	Lo rei Hamad donarà d'argent per las familha e ordena a la liberacion de prisonièrs politics
Kowait	18/02/2011		Grandas manifestacions publicas

La revolucion democratica araba se considèra coma la primièra granda èrsa de protestacions democraticas del Mond Arabi del sègle XXI. Las protestacions, d'impulsion sociala e, dins lo cas de Tunisia, sostenidas per l'armada, foguèron causadas per de fators demografics esperital, condicions de vida duras provocadas pel caumatge, en mai dels regimes corromputs e autoritaris revelats per los telegramas diplomatics dels Estats Units per Wikileaks. Aqueles regimes, nascuts dels nacionalismes arabis pendent los ans 1950 e 1970, se cambièron en govèrns repressius qu'enebisson l'oposicion politica credibla qu'entraïnèt un vuèg qu'emplena lo movements islamistas.

 

En mai de las condicions de vida, enlà del caumatge e de l'injustíia politica e sociala dels seus govèrns, i a la manca de liberdats, dins una societat fòrça militarizada e la manca d'infrastruturas dins de luòcs ont tot lo benefici economics en creis demòra dins d'escassas mans e corrompudas.

Aquelas revolucions aurián pas podut se debanar abans, perque, ins a la Guèrra Freja, los païses arabis sosmetián los seus interesses nacionals a aqueles del capitalisme estatsunian o del comunisme rus. Levat qualques excecions, fins a Guèrra Freja, la principalas liberdats politicas èran pas permitidas dins aqueles países. Diferentemente da atualidade, la coincidéncia del procés generalizat de globalizacion, que difusan las idèas de l'Occident e que, a la fin de la primièra decennia de 2000, acabant per èsser fòrça presents dins los malhum socials, e en 2008 sus internet. Lo quita internet èra present dempuèi 2000 mercé a de plans de desvolopament de l'Union Europèa. La majoritat dels protestaires son de joves (es pas per azard, que las protestacions en Egipte se nomenèt "Revolucion de la Juventut"), amb l'accès a Internet e, al contrari de las geracions precedentas, avent una educacion basica e, quitament, suberiora. O mas curiós dels eveniments que comencèron en Tunisia foguèt la seuna difuson aviad per d'outras partidas del mund arabi.

La crisa prigonda de 2008 que foguèt fòrça sentit pels païses d'Africa del Nòrd, agravèt los nivèls de pauretat, provoquèt l'aument dels preses dels aliments e d'outres produtes de basa.

A aquelas causas comunas dels païses de la region s'apondon d'outras particularitats. Dins lo cas de la Tunisia, la frequentacion toristica e, subretot, los europèus, faguèt mai prigonda la penetracion de las idèas occidentalas; e mai, lo govèrn da Tunisia èra un dels mens restritiu.

• (pt)Os ventos da mudança, por Immanuel Wallerstein. OutrasPalavras, 2 de març de 2011.
• (pt)A revolta árabe segon Antonio Negri e Michael Hardt. 25 de febrièr de 2011.
• (pt)Castells, sobre Internet e Rebelião: “É só o começo”. Entrevista de Manuel Castells a Jordi Rovira, 1^èr de març de 2011.
• (en)Grafic Interatiu: Cronologia
• (pt)Cercant lo democratas arabis, article.