စိတ်ကျရောဂါ ( Lat.
Deprimo မှ "ဖိနှိပ်ရန်၊ နှိမ့်ချရန်") - စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာချို့ယွင်းခြင်း၏အဓိကလက္ခဏာများ - စိတ်ဓာတ်ကျခြင်း၊ စိတ်ဓာတ်ကျခြင်း၊ နွမ်းနယ်ခြင်း၊ စိုးရိမ်ပူပန်ခြင်း၊ ကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့်ခြင်း သို့မဟုတ် လျစ်လျူရှုခြင်း - စိတ်ဓာတ်ကျဆင်းခြင်း သို့မဟုတ် ဆုံးရှုံးမှု၊ ပျော်မွေ့ခြင်း (anhedonia)။ အောက်ပါလက္ခဏာအချို့သည်များသောအားဖြင့်လည်းရှိနေတတ်သည်၊ မိမိကိုယ်ကိုလေးစားမှုနိမ့်ခြင်း၊ အပြစ်တင်လိုစိတ်မရှိခြင်း၊ အဆိုးမြင်ခြင်း၊ အာရုံစူးစိုက်မှုအားနည်းခြင်း၊ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်းသို့မဟုတ်အားအင်မရှိခြင်း၊ အိပ်ရေးမ ၀ ခြင်းနှင့်အစာစားချင်စိတ်မူမမှန်ခြင်းနှင့်သတ်သေလိုသောစိတ်များ ပြင်းထန်သော စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းပုံစံများကို "depressive triad" ဟုခေါ်သည်- စိတ်ဓာတ်ကျဆင်းခြင်း၊ ဉာဏ်ရည်နောက်ကျခြင်းနှင့် မော်တာနောက်ကျခြင်း တို့ဖြစ်သည်။
အချို့ကိစ္စများတွင် စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းသည် ချစ်ရသူဆုံးရှုံးခြင်းကဲ့သို့သော ဘဝဖြစ်ရပ်များအတွက် ပုံမှန် ယာယီတုံ့ပြန်မှုတစ်ခု ဖြစ်နိုင်သည်။ စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းသည် အချို့သောဆေးဘက်ဆိုင်ရာအခြေအနေများ၏ လက္ခဏာတစ်ခုဖြစ်ပြီး အချို့သောဆေးဝါးများနှင့် ကုသမှုများ၏ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတစ်ခု ဖြစ်နိုင်သည်။ စိတ်ကျရောဂါဖြစ်ရခြင်းအကြောင်းအရင်းသည်သိသာထင်ရှားမှုမရှိပါ၊ ပြင်ပလွှမ်းမိုးမှုမရှိဘဲစိတ်ကျရောဂါဖြစ်ပွားလျှင်၎င်းကိုစိတ်ကျရောဂါကို endogenous ဟုခေါ်သည်။ စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းနှင့်အတူ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် လေးစားမှု လျော့နည်းလာကာ ဘဝနှင့် ပုံမှန်လုပ်ဆောင်မှုများတွင် စိတ်ပါဝင်စားမှု ဆုံးရှုံးသွားသည်။ အချို့ကိစ္စများတွင်၊ ၎င်းကိုခံစားနေရသူသည် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ တက်ကြွစေသောအရာများကို စတင်အလွဲသုံးစားပြုလာနိုင်သည်။
လူများစွာသည်စိတ်ကျရောဂါသည်ကျွန်ုပ်တို့၏ခေတ်၌ဤမျှကြီးကျယ်ခမ်းနားသောလူမှုအရေးပါမှုကိုပြန့်နှံ့သွားပြီး၎င်းကိုယခင်ကမသိခဲ့ပါ။ ဒါပေမယ့်ဒါကအဲလိုမဟုတ်ဘူး။ စိတ်ဓာတ်ကျတာကိုရှေးကတည်းကသိတာ။ ကျွန်ုပ်တို့၏ယနေ့စိတ်ကျရောဂါ၏အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်နှင့်အလွန်ဆင်တူသောနာမည်ကျော်ဂရိဆေးပညာရှင် Hippocrates တောင်နာမည်ကိုအသေးစိတ်ဖော်ပြခဲ့ပြီးရှေးခေတ်ဆေးစွမ်းပကား၏ဘောင်အတွင်းမှကုသမှုကိုအကြံပြုခဲ့သည်။
စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းသည် ချစ်ရသူဆုံးရှုံးခြင်း၊ အလုပ်အကိုင်၊ လူမှုရေးအဆင့်အတန်းများကဲ့သို့သော ကြီးမားသောအတွေ့အကြုံများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်။ ဤသို့သောအခြေအနေများတွင်ကျွန်ုပ်တို့သည် reactive (psychogenic) စိတ်ကျရောဂါအကြောင်းပြောနေကြသည်။ ၎င်းသည်ပြင်ပအဖြစ်အပျက်၊ အခြေအနေအချို့ကိုတုံ့ပြန်မှုအဖြစ်ဖွံ့ဖြိုးသည်။ အချို့သောသီအိုရီများအရစိတ်ဖိစီးမှုကြောင့် ဦး နှောက်ကိုအလုပ်များစေသောအခါစိတ်ဖိစီးမှုသည်ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့်စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာလူမှုရေးအချက်များနှစ်ခုလုံးကိုအခြေခံသည်။
ခက်ခဲသောငယ်ရွယ်သောအတွေ့အကြုံများသည်လူကြီးများတွင်စိတ်ကျရောဂါဖြစ်ပေါ်စေသည့်အန္တရာယ်အချက်တစ်ခုလည်းဖြစ်နိုင်သည် ကလေးဘဝတွင် ဖခင် သို့မဟုတ် မိခင်တစ်ဦး ဆုံးရှုံးခြင်းကဲ့သို့သော အကြောင်းရင်းများသည် စိတ်ဓာတ်ကျသောယုံကြည်ချက်များ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှင့် စုစည်းမှုတွင် ပါဝင်နိုင်သည်ဟု အကြံပြုထားသည် (M. Kovack, 1976)၊ မိမိ၏သိမ်ငယ်မှု၌ယုံကြည်မှုရှိသောသို့မဟုတ်အလွန်တရာတောင့်တင်းခိုင်မာသောယုံကြည်ချက်ရှိသောမိဘတစ် ဦး ရှိနေခြင်း၊ လူမှုရေး အတွေ့အကြုံ သို့မဟုတ် လူမှုရေးကျွမ်းကျင်မှု မရှိခြင်း၊ ကလေး၏ ရွယ်တူ သို့မဟုတ် ညီအစ်ကို/မများနှင့် ဆက်ဆံခြင်း၏ အပျက်သဘော အတွေ့အကြုံ၊ ကလေးတွင် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ချို့ယွင်းချက်ရှိသည်။
စုံလင်ခြင်းကဲ့သို့သော ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေးအချို့သည် စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းကို တွန်းအားပေးနိုင်သည်။
လောလောဆယ်စိတ်ကျရောဂါဖြစ်ရသည့်အကြောင်းရင်းကိုရှင်းရှင်းလင်းလင်းမသိရသေးပါ။ ဤရမှတ်အပေါ် သိပ္ပံပညာအသိုက်အဝန်းတွင် ယူဆချက်များစွာ ရှိပြီး ၎င်းတို့အနက်မှ ယုံကြည်စိတ်ချရသော အထောက်အထားများ မရရှိကြသေးပါ။ စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းသည် ဆေးဘက်ဆိုင်ရာနှင့် မျိုးကွဲကွဲပြားသောရောဂါတစ်ခုဖြစ်ကြောင်း ထင်ရှားသည်။
နေရောင်မရှိသောရာသီဥတုတွင်ရှိသူများ သို့မဟုတ် မှောင်နေသောအခန်းများတွင်ရှိသူများအတွက်၊ တောက်ပသောအလင်းရောင်မရှိခြင်းကြောင့် စိတ်ကျရောဂါဖြစ်ပွားနိုင်သည်။ ဤအမျိုးအစားကိုရာသီအလိုက်စိတ်ဓာတ်ကျခြင်း (သို့) ရာသီအလိုက်ထိခိုက်စေသောရောဂါဟုခေါ်သည်။ ၎င်းကိုဆောင်း ဦး နှင့်ဆောင်းရာသီတို့တွင်လူနာများတွင်အများဆုံးတွေ့ရလေ့ရှိသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ နေသာသောရာသီဥတုတွင် လမ်းလျှောက်ခြင်း သို့မဟုတ် အလင်းရောင်ကုထုံးဖြင့် ရာသီအလိုက် စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းကို ကုသပါ။ သို့သော် လူပေါင်း ၃၄၂၉၄ ဦးကို နမူနာယူကာ လေ့လာမှုတစ်ခုတွင် စိတ်ကျရောဂါနှင့် ရာသီကြား ဆက်စပ်မှုကို ရှာမတွေ့ခဲ့ပေ။ စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းသည်လူတစ် ဦး နေထိုင်သည့်လတ္တီကျုနှင့်နေရောင်ခြည်ပမာဏတို့နှင့်မသက်ဆိုင်ပါ။ သို့သော် ဤလေ့လာမှုတွင် အရေးကြီးသော အားနည်းချက်များရှိသည် - အထူးသဖြင့် ဤလူ 34,294 ကို တယ်လီဖုန်းဖြင့် စစ်တမ်းကောက်ယူခဲ့ရာ ဖြေဆိုသူများတွင် ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ စိတ်ကျရောဂါ ရှိနေခြင်း သို့မဟုတ် မရှိခြင်းတို့ကို ရောဂါရှာဖွေရန် မဖြစ်နိုင်ပေ။
သိပ္ပံပညာရှင်များကစိတ်ကျရောဂါကိုဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်တွင်အမြစ်တွယ်နေသောအတွေးအခေါ်တစ်ခုအဖြစ်ရှုမြင်ကြသည်။ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာစဉ်းစားတွေးခေါ်မှုအရစိတ်ကျရောဂါသည်လူတစ် ဦး ချင်းအားခက်ခဲသောပြဿနာများကိုဖြေရှင်းရန်အာရုံစိုက်ရန်ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်ယန္တရားတစ်ခုဖြစ်လာသည်။ စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းမှရှောင်ကြဉ်သောအပြုအမူများ၊ ပထမ ဦး စွာလူများကပြဿနာဖြေရှင်းနည်းကိုနှေးကွေးစွာခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာချဉ်းကပ်မှုမှတဆင့်ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေသောနာကျင်ခံစားမှုများကိုသည်းခံရန်သင်ယူသောဖြစ်စဉ်ကိုရှောင်ကွင်းပြီးအပေးအယူလုပ်ခြင်းနှင့်စဉ်းစားခြင်းတို့မှဖြစ်ပေါ်လာသည်။ ဒုတိယအချက်မှာနာကျင်မှုကိုအလျင်အမြန်သက်သာစေသည့်ဖွံ့ဖြိုးမှုဉာဏအားဖြင့်လိုက်လျောညီထွေညံ့ဖျင်းသောရလဒ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ တတိယအနေနှင့်ရှောင်လွှဲရမည့်အမူအကျင့်များကိုအကောင်အထည်ဖော်ရန်နည်းလမ်းများရှိသည့်ထိုလူမှုပတ်ဝန်းကျင်များတွင်ဖြစ်ပေါ်သည်။
This article uses material from the Wikipedia မြန်မာဘာသာ article စိတ်ဓာတ်ကျခြင်း, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). အကြောင်းအရာများကို အခြားမှတ်ချက်မရှိပါက CC BY-SA 4.0 အောက်တွင် ရရှိနိုင်ပါသည်။ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki မြန်မာဘာသာ (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.