Стојаково: село во Општина Богданци

 

Населбата се наоѓа во областа Бојмија, во јужниот дел на Гевгелиско-валандовската Котлина, на територијата на Општина Богданци, чиј атар на тесен дел се допира со државната граница со Грција. Всушност, селото лежи на левата страна на реката Вардар, недалеку од автопатот Скопје-Гевгелија, а на самиот локален пат кон Богданци. Селото е рамничарско, сместено на надморска височина од 60 метри. Од градот Гевгелија е оддалечено 8 километри.

Атарот е голем и зафаќа површина од 27,4 км². На него преовладува обработливото земјиште на површина од 1.731 хектар, на пасиштата отпаѓаат 644 хектари, а на шумите 141 хектар.

Територијата на која лежи Стојаково била населена уште од античко време, а за тоа сведочат многубројните археолошки наоди пронајдени во негова близина.

Првобитната локација на Стојаково се наоѓала крај месноста Шипков Дол, во близина на денешната населба. Старото име на оваа населба е Трнова. Но, пред неколку векови со пустошењето на болеста чума, жителите на ова место биле принудени да ги напуштат своите родни огништа и да побараат ново место на кое ќе подигнат нова населба. Местото на кое се населиле е всушност денешната територија на која се наоѓа Стојаково.

Името Стојаково било дадено подоцна од причини што оваа населба се наоѓала на главниот пат, кој поврзувал важни региони (пат користен уште од антиката, Белград - Солун), па така тука во ановите останувале и отспивале голем број на трговци кои биле на пат. Првобитно бил нарекуван Стојакот (место каде што се останува, се стои, за подоцна да биде именувано како Стојаково, име кое и ден денес се користи).

Во XIX век, Стојаково било христијанско село во рамките на Гевгелиската каза на Отоманското Царство.

Селото било тешко оштетено при Валандовскиот земјотрес во 1931 година.

Вкупно 4 жители на оваа населба се заведени како жртви во Втората светска војна.

Селото има полјоделско-сточарска функција.

Населението во Стојаково претежно се занимава со одгледување на земјоделски производи (најмногу раноградинарски) пред сѐ поради погодната топла клима и силните средоземни влијанија кои продираат во овој регион. Исто така е застапено и одгледувањето на винова лоза од кое се прозведува квалитетно вино и ракија.

Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во селото Стојаково имало 1.520 жители, од кои 1.350 Македонци, 80 Турци и 90 Роми. По податоците на секретарот на Бугарската егзархија, Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Стојаково имало 1.724 жители.

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 1.350 Македонци.

Стојаково е големо село, коешто во 1961 година имало 1.933 жители, од кои 1.815 биле Македонци, а 101 Србин. Во 1994 година, бројот се зголемил на 2.041 жител, од кои 2.010 жители Македонци, а 23 жители Срби.

Според пописот од 2002 година, во селото Стојаково имало 1.931 жител, од кои 1.890 Македонци, 36 Срби, 1 Влав и 4 останати.

Според последниот попис од 2021 година, во селото живеел 1.451 жител, од кои 1.363 Македонци, 1 Турчин, 1 Влав, 12 Срби, 3 останати и 71 лице без податоци.

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.

 

Образовни

• ОУ „Св. Кирил и Методиј“ — централно основно училиште

Општествени

• Пошта (1488)

Здравствени

• Амбуланта

Културни

• Дом на културата

Селото влегува во рамките на Општина Богданци, една од малкуте општини кои не биле изменети со новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото било во рамките на некогашната Општина Богданци.

Во периодот 1950-1952, селото било седиште на некогашната општина Стојаково, во која влегувале селата Селемли и Стојаково.

Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната општина Богданци, во која покрај селото Стојаково се наоѓале градот Богданци и селата Богородица, Ѓавато и Селемли.

Во периодот 1955-1965, селото се наоѓало во некогашната општина Богданци.

Во периодот 1965-1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата Општина Гевгелија.

Избирачко место

Во селото постојат избирачките места бр. 368 и 369 според Државната изборна комисија, сместени во основното училиште.

На претседателските избори во 2019 година, на овие избирачки места биле запишани вкупно 1.379 гласачи.

Штрковски гнезда

Во 2016 година енормно се зголемил бројот на штркови кои прават свои гнезда во селото. Поради ова жителите на Стојаково планираат покренување на иницијативи овие птици преселници да станат нивен заштитен знак, да се крстат семејствата штркови и да се собираат информации за нив - од каде доаѓаат, колку време престојуваат, колку принови имале и слично.

Местната заедница во Стојаково заедно со Македонското еколошко друштво направиле евиденција на гнездата и штрковите со помош на дрон. Летото во 2018 година биле изброени 208 штркови на 37 гнезда, 74 стари, а 134 млади.

Во селото освен на секој електричен столб и бандера, гнезда на штрковите има и на објекти. Поради нив Стојаково е посетувано од луѓе кои доаѓаат да ги фотографираат штрковите од близу. Местната заедница планира за таквата цел да се подигнат и две посматрачници.

Цркви

• Црква „Св. Недела” — главна селска црква
• Црква „Св. Климент Охридски” — католичка црква

• Првомајски традиционални трки — трки во повеќе дисциплини, како трка со коњи, трка со магариња, трка на сто метри (јуниори и сениори во машка и женска конкуренција), скокање со вреќи, трка со ролерки (почнувајќи од 2007 г.), трка на 3.000 метри, трка со велосипеди и влечење со јаже.

Родени во Стојаково

• Антон Стојанов (? - 1903) — македонски револуционер, деец на ВМОК;
• Христо Попов (1862-1933) — правник и политичар.
• Стефан Мандалов (1875 - 1903) — македонски револуционер, војвода на ВМОРО;
• Стојан Мандалов (1897 - 1933) — македонски револуционер, војвода на ВМРО;
• Димитар Ќорнаков (р. 1927) — историчар на уметноста;
• Анѓел Пеев (р. 1930) — македонски дигестивен хирург, редовен професор на Медицинскиот факултет во Скопје
• Васил Тоциновски (р. 1946) — македонски научник и писател;

Починати во Стојаково

• Зафир Макаресов (? - 1907) — македонски револуционер
• Стојан Мандалов (1897 - 1933) — македонски револуционер, војвода на ВМРО.

Во селото постојат повеќе спортски друштва, како:

• Риболовно друштво „Риболовец“
• Фудбалски клуб „Пролетер“
• Ловечко друштво „Тигар“
• Спортско друштво „Цико“

•  
  Бисти на народни борци од НОБ
•  
  Улица во селото
•  
  Поглед на црквата „Св. Недела“
•  
  Католичката црква „Св. Климент Охридски“

•   Стојаково на Ризницата ^?