Систем На Природата

Иако системот на биномна номенклатура е делумно осмислен пред два века од браќата Гаспар и Јохан Баухин. Значајно е тоа што Линеј бил првиот што доследно го применувал во целиот труд. Првото издание излегло во 1735 г. За најважно се смета десеттото издание, чиј полн наслов гласи Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis („Систем на природата со трите природни царства, според класи, редови и родови, со особености, разлики, синоними, места“).

Десеттото издание на книгата има особено особено значење како зачеток на зоолошката номенклатура. Во 1766–1768 г. Линеј го објавил доста преработеното и дополнето XII издание, кое е последното чијшто автор е самиот тој. Помеѓу 1788 и 1793 г. излегло уште едно, повторно преработено дело со истиот наслов, овој пат во уредништво на германскиот природонаучник Јохан Фридрих Гмелин. Оваа преработка на Гмелин се смета за составен дел од серијата на истото дело.

Линеј го објавил првото издание на делото во 1735 г. за време на неговиот престој во Холандија. Напишано е на латински јазик, што било вообичаено за научната литература во тоа време. Во него, Линеј ги изложува своите поимувања за научната класификација на природата, поделувајќи ја на животинско царство (Regnum animale), растително царство (Regnum vegetabile) и минерално царство (Regnum lapideum).

Во времето на Лине, науката признавала само околу 10.000 видови на организми: 6.000 растенија и 4.236 животни. Дури и во 1753 г, Линеј сметал дека целата природа не може да има ни 10.000 видови; во текот на неговиот работен живот, Линеј утврдил вкупно 7.700 видови на цветни растенија.

Линеј не претполагал дека неговата класификација е природна, бидејќи сметал дека Господ ги создава нештата неочекувано. Растенијата ги ставал во групи зависно од бројот на прашници, но сметал дека овој приод е вештачки и служи само како згоден начин на подредување. Како верник, Линеј сметал дека вистинската позадина на односите помеѓу нештата во природата е Божја работа и дека самиот тој не може да изрази некаква подлабока суштина со ваквото подредување. Животните ги класификувал на поприроден начин: на пример, човекот со другите примати, во групата „човеколики“ (Anthropomorpha).

Поттикнат од популарноста на делото, Линеј продолжил да објавува нови проширени и преработени изданија. За споредба, првото издание од (1735) имало дузина (макар многу големи) страници, а дванаесеттото (1766–1768) пораснало во обем на вкупно 2.400 страници. Во новите изданија се објавувале и важните промени во научните поимувања: во првото издание, китовите се водат како риби (согласно неговиот пријател Петер Артеди, наречен „татко на ихтиолохијата“); во десеттото издание (1758) китовите биле преместени во класата на цицачи. Во истото издание, Линеј ги воведува дводелните називи за животните (биноми), по урнек на истиот начин на именување на растенијата што претходно го вовел со делото „Видови растенија“ (Species Plantarum, 1753). Овој систем на дводелни називи се користи до денес.

Во делото, Линеј хиерархиски ја дели природата на пет степени: царство, класа, ред, род и вид. Видот и родот ги сметал за дадени од Бога (природни), а сите повисоки степени сметал дека се сосем вештачки осмислени. Овој систем важи и денес, и е од големо значење поради олеснувањето на систематиката.

Делото извршило огромно влијание на науката како суштинско за биолошката номенклатура, која денес се води според номенклатурни правилници. Две негови дела, „Видови растенија“ (Species Plantarum, 1753) за растенијата и X издание на „Систем на природата“ (1758) се сметаат за почеток на номенклатурата: највеќето негови називи на таксоните важат до денес бидејќи имаат предност над поновите како постари. Во зоологијата, исклучок е делото „Шведски пајаци“ (Svenska Spindlar) на Карл Александар Клерк, кое е објавено во 1757 г. и затоа има предност над Линеевите имиња. Меѓутоа, најголемата вжансот на Линеј не се состои во неговата таксономија, туку во дарбата да привлече надежни млади студенти, што потоа ги испраќал во странство да собираат примероци од организми. Во ова, Линеј ги надминувал сите негови современици. Кон крајот на XVIIИ век, Линеевиот систем насекаде станал стандарден начин на биолошка класификација.

Животинско царство

 

Линеевиот начин на поделба е препознатлив денес само кај животните, но дури и тука има значајни измени. Во X издание (1758), Линеј го дели животинското царство на шест класи:

1. Mammalia — цицачи. Во првото издание, китовите и карипската морска крава се водат под „риби“.
2. Aves — птици. Линеј бил првиот што ги отстранил лилјаците од птици и ги префрлил во цицачи.
3. Amphibia — водоземци, влекачи разни риби што не влегуваат во коскени риби.
4. Pisces — коскени риби. Тука се сметени и боцкоперните риби (кострешовидни) како посебен ред.
5. Insecta — сите членконоги. Раковите, пајаковидните и многуногите се воделе како ред „Aptera“.
6. Vermes — останатите безрбетници, грубо поделени на „црви“, мекотели и организми цо тврда лушпа како иглокожите.

Растително царство

Редовите и класите на растенија, согласно делот „Полов систем“ (Systema Sexuale) не се осмислени со намера да го покажат нивото природно групирање, туку само како начин на нивно распознавање. Класификацијата се користела вака сè до средината на XIX век. Растителното цартство е поделено на два дела : бессемени и семени растенија . Бессемени растенија се наречени поради тоашто не се размножуваат со семка , туку се размножуваат со спори . Мовот го има на влажни места , на планиски предели и го има на каменливи почви . Мовот се размножува со спори коишто ги има во торбичката на листот . Папратот го има на влажни и планиски места , но не е застапен на каменливи почви . Папратот се размножува со спори коишто ги има на опачината на листот . Семените растенија се поделени на голосемени и скриеносемени .Голосемени растенија се наречени поради тоашто нивните листови се во вид на игличка за да можат да се заштитат од преголемото оддавање на водената пареа , а тоа е транспирација (латински : transpiriro - испуштам , издишувам ). Исто така , голосемените растенија потекнуваат од листовите зоќто .

Претставници на царството на голосемени растенија се : бор ( латински : pinus ), а познати врсти на борови се : pinus coulteri _ култеров бор којшто го има во областите на Северна Калифорнија и просечно расте од 20 до 30 метри , pinus halepensis _ алепски бор којшто го има во областите на медитеранот , во Барселона и деловите на Блискиот Исток , pinus mugo _ планински бор , pinus nigra _ црн бор , pinus sylvestris _ бел бор , а исто така постојат околу 115 вида на борови : _ juniperus _ смрека , larix _ ариш , cupressus _ чемпрес , cupressus arizonica _ Аризонски чемпрес , cedrus _ ќедар којшто расте од 20 до 30 метри , а некои вртсти на ќедар растат и до 60 метри , ќедарот како иглолисно растение бавно расте и со помош на ќедарот е била направена арката на Дедо Ное и познати врсти на ќедар се : cedrus deodara _ Сибирски ќедар,cedrus atlantica _ Атлантски ќедар и слично .

Голосемените растенија се размножуваат со машка и женска шишарка и семка каде што семката се наоѓа во внатрешните делови кај женската шишарка којaшто е заштитена со нежно , тенко , привидно крилце за да може да се заштити при процесот на расејување. .:Расејувањето кај голосемените растенија се врши со помош на ветрот , а опрашувањето кај голосемените растенија се врши кога машката полова клетка ( полен ) ќе стигне до женската шишарка .

Џиновска секвоја или Црвено дрво е највисокиот жив организам на планетата којашто живее околу 4900 години , расте просечно 120 метри и е широка 11 метри . Овој вид на голосемено растение се наоѓа во областите на Северна Калифорнија . Секвојата припаѓа во групата на четиринари , во семејството на чемпреси . Во времето на периодот Јура кога живееле и диносаурите бил и формиран Континентот Пангеја , но и во тој период имало разни врсти на Џиновска Секвоја . Со тек на времето следела голема катаклизма каде што изумреле диносаурусите . По смртта на диносаурусите пред 65 милиони години успеале да се спасат и да опстанат да живеат вечно и долго да живеат само две врсти на Џиновска Секвоја коишто денеска ги има областите на Калифорнија и Кина .

Во Република Македонија редоквик е Панчиќевата Оморика или Молика којашто ја има во деловите на Пелистер и е строго заштитена со закон. Скриеносемени растенија се наречени поради тоашто семката е скриена во плодот . Скриеносемените растенија се поделени на : монокотиледони и дикотиледони . Монокотиледоните растенија се наречени поради тоашто имаат еден котиледон или едно семено ливче . Одлики на монокотиледоните се : жилест корен , еден котиледон ( едно семено ливче ) , расфрлани спроводни снопчиња , трочлен цвет и мрежести жили на лист . .Житните растенија , кокоот , урмата , бананата и слично припаѓаат во групата на монокотиледони растенија . Дикотиледоните растенија се наречени поради тоашто имаат два котиледона или две семени ливчиња . Одлики на дикотиледоните растенија се : два котиледона ( две семени ливчиња ) , осков корен , мрежести жили на лист , спроводни снопчиња во вид на прстен и петточлен цвет . Претставници на дикотиледони растенија се : гравот , леќата , доматот , краставицата , грашокот и слично . Тие се

 

Минерално царство

Линеевата таксономија на минералте е само од историско значење и е одамна заменета со поисправни класификации. Во X издание на „Систем на природата“, наведени се следниве минерални класи:

• класа 1. Petræ (карпи)
• класа 2. Mineræ (минерали и руди)
• класа 3. Fossilia (фосили и талози)

Гмелиновото издание е објавено во продолжетоци, на следниве датуми:

• Дел 1: стр. [1–12], 1–500 (25 јули 1788)
• Дел 2: стр. 501–1032 (20 април 1789)
• Дел 3: стр. 1033–1516 (20 ноември 1789)
• Дел 4: стр. 1517–2224 (21 мај 1790)
• Дел 5: стр. 2225–3020 (6 декември 1790)
• Дел 6: стр. 3021–3910 (14 мај 1791)
• Дел 7: стр. 3911–4120 (2 јули 1792)

• „Видови растенија“
• „Природознание“

• Портал на Карл Лине (англиски)