Породин: село во Општина Битола

Селото Породин се наоѓа во јужниот дел на Битолското Поле, на потпланинскиот пат кој води јужно од Битола кон селото Драгош и државната граница со Грција. Од градот Битола, Породин е оддалечено 13 километри. Селото е рамничарско и е расположено на надморска височина од 600 метри. Атарот зафаќа површина од 13,7 км², а на него преовладува обработливото земјиште со 1154 ха.

Породин е село со богата историја. Во непосредна близина на Породин е археолошкото наоѓалиште од средниот период на младото камено време — неолитот наречено „Тумба“.

Во отоманските документи, селото се споменува во на 5 јуни 1636 година во еден договор за заем. Во овој документ за запишано дека жителите од с. Породин, Битолско, зеле на заем од вакафот „Мехмед Војвода“ пари во износ од 3.500 акчиња со лихва во износ од 450 акчиња.

Од доаѓањето на Османлиите, па сè до Руско-турската војна, Породин (во историските документи често наведувано како Горни и Долни Породин) било село исклучиво населено со православни Македонци и 5 цркви изградени во Х-от век и нивен заеднички манастир кај сегашната црква „Св. Богородица“ во с. Велушина каде што бил закопан еден од синовите на цар Самуил. По овој период македонското население било раселено, а на негово место се доселени муслимани Турци и Албанци кои се задржале сѐ до крајот на Првата светска војна. Потоа повторно започнуваат да се доселуваат Македонци од околните села, Леринско, Костурско и Мала Преспа.

Породин има исклучително полјоделска функција, што се должи на неговата местоположба во Пелагониската раминина. Најзастапено од полјоделството е одгледувањето на житните растенија: пченица, јачмен, пченка, потоа фуражните култури за сточна храна, како што се: трици, крмна пченка, луцерка, граор, детелина, како и индустриските и градинарските растенија: шеќерна и маслодајна репка, сончоглед, црвен пипер (познат за овој крај), кромид. Во селото Породин се наоѓа и свињарската фарма на ЗИК „Пелагонија“ од Битола, која е една од најголемите свињарски фарми во Македонија. Покрај свињарството од сточарството најмногу се застапени и краварството и овчарството, а во помала мера и козарството. Голем дел од населението што одгледува крави и овци се занимава и со млекопроизводство. Во селото Породин е регистрирана и едно автопревозно претпријатие.

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Породин живееле 490 жители, од кои 300 Македонци и 190 Албанци. Според егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“), во 1905 година во Породин имало 96 Македонци под врховенството на Бугарската егзархија.

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 300 Македонци и 150 Албанци.

Населението на селото на пописот во 2002 година изнесува 202 жители, од ко 194 Македонци, 6 Албанци, 3 Срби и 2 останати.

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 139 жители, од кои 110 Македонци, 17 Албанци, 1 Србин и 11 лица без податоци.

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.

Родови

Породин е македонско православно и муслиманско албанско-ромско село, во него живеат родови доселенички, македонските родови дошле од околните Битолски села, од Леринско, од Костурско и од Корчанско и Мала Преспа. Сите македонски родови се доселени после турското владеење.

• Родови доселени од Костурско се: Дељовци (1 к.) и Василевци (1 к.) доселени се 1924 од селото Апоскеп; Лулевци (4 к.), Грибевци (2 к.) и Огњановци (1 к.) доселени се 1924 од селото Кономлади; Боговци (1 к.),Младеновци (1 к.), Секуловци (4 к.), Геџовци (3 к.), Кубуровци (3 к.) и Ковачевци (1 к.) исто така се доселени од Кономлади во 1925, нивни роднини има во Скопје и Битола; Новачевци (1 к.) доселени се 1927 од Ошчима; Тодоровци (4 к.), Ванговци (2 к.) и Беќаровци (1 к.) доселени се од Желево, првите во 1925, а останатите во 1927; Сотировци (1 к.), Лумбуровци (1 к.) и Бундевци (1 к.) доселени се исто така од Желево во 1925, од првиот род имаат роднини во Велушина и Битола; Тошевци (2 к.) доселени се исто така од Желево во 1926; Џавеловци (2 к.) доселени се 1927 од селото Рулја; Мајдуровци (1 к.), Палчевци (1 к.) и Ѕвездинци (1 к.) доселени се 1927 од Трново; Кандилевци (1 к.) и Џонговци (1 к.) доселени се 1925 од Статица.
• Родови доселени од Леринско се: Стојковци (1 к.) и Штерјовци (1 к.) доселени се 1927 од Трсје; Трпчевци (1 к.) исто така доселени се од Трсје во 1926; Пашевци (1 к.) доселени се 1925 од селото Негочани; Котевци (2 к.), Богдановци (1 к.) и Кузмановци (1 к.) доселени се 1927 од Раково; Божиновци (1 к.) доселени се 1927 од Песочница; Рапашиновци (2 к.) доселени се 1925 од Пополжани; Манојловци (2 к.) и Луковци (1 к.) доселени се од селото Арменско, првите во 1926, а другите во 1928.
• Родови доселени од Битолските села се: Христовци (1 к.) доселени се 1928 од Олевени; Кочовци (4 к.), Ропковци (2 к.), Камбовци (1 к.) и Љамчевци (2 к.) доселени се од Велушина, првите во 1928, вторите и третите во 1929, а четвртите во 1933, и во Велушина се однекаде доселени; Живојинци (1 к.) доселени се од селото Живојно, каде припаѓале на староседелскиот род Топал-Золевци; Шамовци (2 к.) доселени се 1925 од Драгош; Најдовци (2 к.) доселени се 1920 од селото Суводол.
• Родови доселени од Мала Преспа и Корчанско: Митровци (2 к.) доселени се 1928 од некое село кај Корча; Спасевци (1 к.) доселени се 1928 од Билишта; Гроздановци (2 к.) доселени се 1928 од некое село кај Корча; Китановци (2 к.) доселени се 1929 од селото Шулин.
• Албански муслимански родови се: Исовци (2 к.) овде живеат од турско време; Јумеровци (1 к.) потекнуваат од домазет доселен од некое албанско село во сливот на Шемница.
• Ромски родови во селото се: Церо (1 к.) овде живеат од турско време; Бафтијар (1 к.) доселени се однекаде во 40-тите на XX век. Домашен јазик на породинските Роми е Албанскиот. За време на турското владеење имало повеќе Ромски родови во селото.

Во селото Породин работи основно училиште до IV одделение, како дел од подрачното ОУ „Крсте Петков Мисирков“ - Бистрица.

Избирачко место

Во селото постои избирачкото место бр. 145 според Државната изборна комисија, сместени во просториите на дом на културата.

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 158 гласачи.

Цркви

• Црква „Св. Петка“ — главната селска црква изградена во 1939 година на стари остатоци од црква;

Археолошки наоѓалишта

• Бара Тумба — населба од неолитско време;
• Тумба — населба од неолитско време;
• Дупки — наоѓалиште од непознат тип и период;
• Школо — наоѓалиште од непознат тип и период;
• Црквиште — наоѓалиште од непознат тип и период;

• Панде Манојлов (2 мај 1948) - македонски поет и раскажувач.
• Илче Стојановски (1976 - 2001) - македонски бранител, еден од загинатите во масакрот кај Вејце

Од албанското население до 1953 година имало иселеници во Турција (44 семејства), Битола (10 семејства).

Од македонското населене иселеници имало во Лажец (Породинци), Жабени (Димовци), Барешани (Прчевци), Канино (Димови и Толевци). Иселување имало и после 1953 година.