Губкалар
Губкалар(Spongіa немесе Porіfera) – омыртқасыздардың бір типі.
Олардың теңіз түбіне немесе су түбіндегі заттарға бекініп қозғалмай тіршілік ететін 5000-нан астам түрі белгілі (1 түрі – Каспий т-нде кездеседі). Губкалар 3 класқа бөлінеді: ізбесті губкалар (Calcarea), шынылы губкалар (Hyalospongіa) және кәдімгі губкалар (Demospongіa). Губкалардың дене пішіні шар, бокал, цилиндр тәрізді, 5 – 10 мм-ден 2 м-ге дейін, кейде дене одан да биік шоғырлар (колониялар) түзеді. Ақ, сары, қоңыр, жасыл түсті болады. Оның су түбіндегі заттарға бекитін табаны, бүйір қабырғалары және жоғ. жағында тесігі болады. Губкалардың денесі 3 қабаттан тұрады. Сыртқы қабаты (эктодермалық қабат) –эпителий клеткаларынан, ішкі қабаты (энтодермалық қабат) – талшықты-жағалық немесе хоаноцит клеткаларынан тұрады, аралық қабат – кілегей тәрізді мезоглеялық (құрылымсыз, қоймалжың) қабатта әр түрлі клеткалар (колленцит, склеробласт, спонгиобласт, амебоцит, археоцит, т.б.) болады. Хоаноцит клеткаларының орналасуына байланысты Губкаларды: аскон, сикон және лейкон деп үш типке бөледі. Ішкі қабатының клеткалары талшықтармен қапталған. Талшықты клеткалар қоректік заттарды қармап, қорытып отырады. Губкаларбактериялармен, қарапайымдылармен, балдырлармен қоректенеді. Қорытылмаған сұйық заттар ас қорыту вакуольдері – хоаноциттер мен амебоциттерден каналдар арқылы атриалды қуысқа түседі де, оскулум тесігі арқылы шығарылады. Губкалар жыныссыз және жынысты жолдармен көбейеді. Жыныссыз көбеюі ішкі және сыртқы бүршіктену арқылы жүреді. Ішкі бүршіктену – бадягада (тұщы су губкасы) кездеседі. Ішкі бүршіктер (геммулалар) Губкалар өлгеннен кейін түсіп қалады да, жаңа шоғырлардың бастамасын салады. Көпшілік түрі – гермафродитті. Гаметалар мезоглея қабатында дамиды. Губкалардың қаңқасынан дене жуатын ысқылауыш дайындайды. Тұщы су Губкалары (мыс., бадяга) кептіріліп, ұнтақталған күйде медицинада ревматизмді емдеуге пайдаланылады. Шынылы Губкалардан сәндік бұйымдар жасалынады. Губкалардың қазба қалдықтары протерозой шөгінді жыныстарынан табылған.
| Губкалар | ||||
|---|---|---|---|---|
.jpg) Aplysina archeri | ||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||
| ||||
| Класлары | ||||
|
Дереккөздер
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
This article uses material from the Wikipedia Қазақша article Губкалар, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Мәлімет CC BY-SA 4.0 лицензиясы аясында қолжетімді (басқа шарттар көрсетілмеген жағдайда). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Қазақша (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.