ასო — ანბანური და კონსონანტური დამწერლობის სისტემის შემადგენელი ნაწილი და წერილობითი ნიშანი, გრაფემა, რომელიც სხვა ნიშნებთან ერთად ან ცალკე იხმარება ფონემის, მისი ძირითადი ვარიანტის ან მათს თანამიმდევრობათა გადმოსაცემად.
თანამედროვე ქართულ დამწერლობაში, თითოეული ასო გადმოსცემს მხოლოდ ერთ ფონემას; თუმცა სხვა დამწერლობების შემთხვევაში, ზოგჯერ, ერთი ასო გადმოსცემს ორ ან მეტ ფონემას(მაგ., ლათინურში x = /ks/, ბერძნულში Ψ = /ps/) და პირიქით — ერთზე მეტი ასო აღნიშნავს ერთ ფონემას (მაგ., ინგლისური sh=/š/, გერმანული sch=/š/, ფრანგული eau=/o/, პოლონური sz=/š/, cr=/č'/ და სხვ.).
სხვადასხვა ენაში, ერთი და იგივე ასო, ზოგჯერ, იმისდა მიხედვით, თუ რა გარემოცვაში იხმარება, გამოყენებულია სხვადასხვა ფონემის აღსანიშნად. მაგალითად, ინგლისური o იხმარება /ow/, /a/, /ə/, /ɔ/ ბგერების გადმოსაცემად, s გადმოსცემს /s/ და /z/ ბგერებს; რუსული o /a/-სა და /o/-ს და სხვა.
არის შემთხვევები, როდესაც ასო იხმარება მეზობელი ბგერის თვისების აღსანიშნმად (მაგალითად ь რუსულში არბილებს მომდევნო თანხმოვანს). ზოგიერთ შემთხვევაში ასოებს დაკარგული აქვს პირვანდელი ფუნქცია და მხოლოდ ტრადიციით არის შენახული ორთოგრაფიაში. მაგალითად, ფრანგულ სიტყვაში „pomme“ (=/pom/) ბოლოკიდური e არ იკითხება, ისევე როგორც ინგლისურ სიტყვაში „duke“ (=/dju:k/).
ზოგიერთ დამწერლობაში, იმის მიხედვით, თუ რა ადგილი უჭირავს ასოს სიტყვაში, მას აქვს მოხაზულობის რამდენიმე ვარიანტი (ალოგრაფები), ე.ი. ერთი და იგივე ასო სხვადასხვაგვარად იწერება. მაგალითად, არაბული ق (იზოლირებული) და ـقـ (შუაში) გადმოსცემენ /q/ ბგერას და სხვა.
ვიქსიკონში | |
ვიკისაწყობში |
This article uses material from the Wikipedia ქართული article ასო (ნიშანი), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). შინაარსი წარმოდგენილია შემდეგი ლიცენზიით (თუ სხვა არ არის მითითებული): CC BY-SA 4.0. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ქართული (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.