Panawen Ti Landok: Paset ti panawen a minarkaan ti sapasap a panag-usar ti landok

Ti nasapa a paset ti panawen iti daytoy a panawen ket nailaslasin babaen ti adu a panagusar iti landok wenno aserol. Ti pannakaammpo dagiti kastoy a material ket naitumpong kadagiti sabali a panagbalbaliw iti kagimongan , a mairaman iti pagigiddiatan iti panagsanay ti agrikultura. Ti Panawen ti Landok a kas maysa nga Arkeolohiko a termino ket mangibagbaga ti kasasaad iti sibilisasion ken kultura ti tattao nga agus-usar ti landok a kas ti material a ramit ti panagtagbat ken armas. Ti Panawen ti Landok ket isu ti maikatlo a nangruna a paset ti panawen iti sistema ti tallo a panawen a pinartuat babaen ni Christian Thomsen (1788–1865) pata iti panangidasig kadagiti taga-ugma a kagimongan ken dagiti prehistoriko nga agpang iti progreso.

Iti pakasaritaan ti arkeolohia, ti taga-ugma a literatura iti Panawen ti Landok ket mairaman dagiti kasapaan a naipreserba a teksto iti manuskrito t tradision. Ti Sanskrito a literatura ken ti Insik a literatura ket rrimmang-ay idi Panawen ti Landok . Dagiti sabali pay a teksto ket mairaman dagiti Avesta a Gatha, ti Veda ti India ken dagiti kaduogan a paset ti Hebreo a Bilia. Ti kangrunaan a langa a mangilasin ti Panawen ti Landok manipud kadagiti sinarunona a panawen ket ti panangipakaammo dagiti alpabetiko a karakter, ken ti dimtengan ti panagrang-ay ti naisurat a sao a nangpakabael ti literatura ken ti historiko a rehistro.

Ti rugi ti Panawen ti Landok idiay Europa ken dagiti kaarubana alugar ket nailaslasin babaen ti naisangayan a porma dagiti implemento, dagiti armas, dagiti personal nga ornamento, ken bangbanaga, ken dagiti pay sistema iti naarkosana daremdem, a dagitoy amin ket maigiddiat manipud kadagiti sinaruno ti panawen ti bronse. Ti obra dagiti mammanday iti panagparang-ay kadagiti implemento ken dagiti armas ket pinannday iti sukog, ken, kas ti nagbanagan, ket nagin-inut a pimmanaw manipud kadagiti estereotipo a porma dagiti sinarunoda iti bronse, a dagidi ket naidamili, ken ti sistema ti panagarkos, nga idi Panawen ti Bronse ketdagidi laeng nalaka a panagul-ulit dagiti linia a tabas, ket nakaiturongan ti sistema dagiti nasuko a linia ken dagiti agay-ayus a daremdem Ti termino a "Panawen ti Landok" ket addaan laeng ti nababa a pateg ti kronolohia, gapu ta saan a nagpapada a nangrugi iti ballasiw ti intero a lubong Dagiti petsa ken dagiti konteksto ket agdumadumada depende kadagiti rehion, ken ti panagsisinnaruno ti panpanawen ket saan nga agpayso para iti tunggal maysa a paset ti rabaw ti Daga. Adda dagiti lugar, a kas dagiti isla ti Abagatan a Pasipiko, ti uneg ti Aprikaa, ken dagiti paset ti Amianan ken Abagatan nga Amerika, a ti tattao ket dagus a linabsanda ti panagusar ti bato tapno agusarda ti landok nga awan ti panangibaetan ti panawen ti bronse.

Ti Panawen ti Landok ket isu ti maikatlo iti sistema ti tallo a panawen iti arkeolohia, a mangbingbingay prehistoriko a teknolohia ti tao iti tallo a paset ti panawen:

• Ti Panawen ti Bato
• Ti Panawen ti Bronse
• Ti Panawen ti Landok

• Waldbaum, Jane C. Manipud ti Bronse aginggana ti Landok. Göteburg: Paul Astöms Förlag (1978): 56-8