Սարգիս Քամալյան: հայ բանահավաք, թարգմանիչ, ուսուցիչ, գրող
Սարգիս Ավետիքի Քամալյան (մայիսի 25, 1860(1860-05-25), Շուլավեր, Թիֆլիսի գավառ, Թիֆլիսի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն - 1934, Թիֆլիս, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), հայ բանահավաք, գրող, թարգմանիչ, մանկավարժ։
- Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Քամալյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Սարգիս Քամալյան | |
|---|---|
| Ծնվել է | մայիսի 25, 1860 |
| Ծննդավայր | Շուլավեր, Թիֆլիսի գավառ, Թիֆլիսի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն |
| Վախճանվել է | 1934 |
| Վախճանի վայր | Թիֆլիս, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ |
| Մասնագիտություն | թարգմանիչ, բանահավաք, ուսուցիչ և գրող |
| Կրթություն | Ներսիսյան դպրոց (1880), Տարտուի համալսարան, HU Berlin և Ենայի համալսարան |
| Աշխատավայր | Ներսիսյան դպրոց |
Կենսագրություն
1880 թվականին ավարտել է Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցը, 1898—1903 թվականներին սովորել Դորպատի, Բեռլինի, Ենայի համալսարաններում։ Շուրջ 50 տարի զբաղվել է մանկավարժությամբ՝ 1904—1907 թվականներին՝ Ներսիսյան դպրոցում, տարբեր տարիների՝ Կողբ գյուղում (Նոյեմբերյանի շրջանում), Գանձակում, Թիֆլիսի Հովնանյան (Մարիամյան–Հովնանյան) օրիորդաց դպրոցում)։ 1896 թվականին, հայկական դպրոցների փակման կապակցությամբ, Քամալյանը ֆելիետոն է տպագրել «Արձագանք»-ում և, կայսրական իշխանությունների հետապնդումից ազատվելու համար, անցել է Գերմանիա։
Ստեղծագործություններ
Քամալյանի բանահավաքչական ու գրական գործունեության մեջ մեծ տեղ ունեն հեքիաթների, առակների մշակումները («Հեքիաթներ», 1892 թ., «Ծովինար», 1893 թ., «Շեն թագավորի աղջիկը», 1894 թ., «Հողածին և անմեռ աշխարք», 1897 թ., «Ազգային առակներ», 1907 թ., Ժողովածուներ և առանձին գրքույկներ), նշանավոր գրական երկերի համառոտ վերապատումները («Սասունցի Հովնան», 1900 թ., «Սիրելի հերոս», 1905 թ.)։ Քամալյանը գրել է նաև պատմվածքներ ու զրույցներ, որոնցում օգտագործել է հայոց պատմությունից առնված նյութեր («Խուլ Խաչիկ», 1894 թ., «Գալո Ափո», 1895 թ., «Աստված չճանաչող», 1895 թ., «Վարդանանց և Ղևոնդյանց մասին», 1910 թ.)։ Կատարել է թարգմանություններ–փոխադրություններ՝ գերմաներենից (Հոֆման, «Ժամանակը՝ ոսկի», 1904 թ., վեպ), ռուսերենից, ֆրանսերենից («Արտաշահ բաներ», 1911 թ., ժողովրդական)։ «Եզոպոսի կյանքը» (1915 թ.) Մաքսիմոս Պլանուդի «Եզոպոսի կենսագրությունը» աշխատության թարգմանություն–փոխադրությունն է։ Քամալյանը թողել է բանահյուսական, ազգագրական ու բանասիրական հարուստ ժառանգություն (անտիպ), որը պահպանվում է Եղիշե Չարենցի անվան գրականության և արվեստի թանգարանում և Երևանի Մեսրոպ Մաշտոցի անվան Մատենադարանում։
Երկեր
- Ծովինար։ Հէքեաթ։ Թիֆլիս։ Ի. Մարտիրոսեանց, 1893։
- Խուլ Խաչիկ։ Պատմական վէպիկ։ Թիֆլիս։ Մ. Շարաձէի, 1894։
- Աստուած չճանաչող։ (Թանղրի թանմազ)։ Թիֆլիս։ Մ. Շարաձէի, 1895։
- Աստուած աղքատի կերպում։ Զրոյց։ Թիֆլիս։ Յովհաննէս Մարտիրոսեանցի, 1895։
- Երկասիրութիւններ։ Թիֆլիզ։ Մ. Մարտիրոսեանցի, 1896։
- Հողածին եւ անմեռ աշխարք։ Թիֆլիս։ Յովհաննէս Մարտիրոսեանցի, 1897։
- Ժամանակը ոսկի։ Պատկերազարդ [վիպակ]։ Թիֆլիզ։ Հերմէս, 1904։
- Սիրելի հերոս։ Հասան խանի ժամանակի պատմութիւն։ Թիֆլիս։ Հերմէս, 1905։
- Սիրտ։ Գրքից ինն պատմութիւն։ (10 պատկերով)։ Թիֆլիս։ Հերմէս, 1906։
- Գալօ Ափօ եւ Խաչան։ [Պատմվածք], Թիֆլիս։ Հերմէս, 1906։
- Ազգային առակներ։ Թիֆլիս։ տպ. Ն. Աղանեանցի, 1907։
- Երկու զրոյց։ (Հայ ծերունուց լսած)։ Թիֆլիս։ Ն. Աղանեանցի, 1907։
- Ինչու էր հերսոտել։ X հարուստը մախաթի ծակում։ Փոքրոգի բարեկամներ։ Թիֆլիս։ Ն. Աղանեանի, 1907։
- Վարդանանց եւ Ղեւոնդեանց մասին։ (Զրոյց հայ ժողովրդի համար)։ Տփղիս։ Էպօխա, 1910։
- Սրտաշահ բաներ։ [Պատմվածքներ]։ Թարգմանված և փոխադրած ռուսերենից, գերմաներենից, ֆրանսերենից։ Թիֆլիս։ Էպօխա, 1911։
- Շէն թագաւորի աղջիկը։ Պատկերազարդ զրոյց։ Թիֆլիս։ Էպօխա, 1912։
- Ոսկեթեւիկ։ Հեքիաթներ։ Թիֆլիս։ Էպօխա, 1912։
- Կեցցէ համբերութիւնը։ Պատմվածք։ Թիֆլիս։ տպ. Էպօխա, 1914։
- Հայը Յովբի օրում։ Մխիթար երէցի զրոյցը ժողովրդի համար։ Թիֆլիս։ Պրօգրէս, 1917։
Ծանոթագրություններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։  |
This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Սարգիս Քամալյան, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.