Կին, Կյանք, Ազատություն

Ծագում

Կարգախոսի ծագումը կարելի է գտնել քսաներորդ դարավերջի քրդական ազատության շարժման ժամանակ։ Առաջին անգամ կարգախոսն օգտագործվեց քրդական կանանց շարժման անդամների կողմից, որը քրդական ազատության շարժման մի մասն էր՝ հիմնված զանգվածային ակտիվության վրա՝ ի պատասխան Իրանի, Իրաքի, Թուրքիայի և Սիրիայի կառավարությունների հալածանքների։ Այն հետագայում տարածվեց քուրդ գործիչների կողմից, ինչպիսին է Աբդուլլահ Օջալանը, իր հակակապիտալիստական և հակապատրիարքական գրություններում։ Իր առաջին կիրառությունից ի վեր կարգախոսն օգտագործվել է քրդական կազմակերպությունների անդամների և քրդական շարժումից դուրս գտնվողների կողմից։ Կարգախոսն օգտագործվել է քուրդ կանանց ինքնապաշտպանական ջոկատների կողմից Իսլամական պետության դեմ պատերազմի ժամանակ։

Օգտագործվում է դեմոկրատ կոնֆեդերալիստների կողմից

Կարգախոսը կապված է Ժինեոլոգիայի հետ, որը հանդիսանում է դեմոկրատական կոնֆեդերալիզմի մի մասը, և ասվում է, որ այն հորինել է Քրդստանի աշխատավորական կուսակցության (PKK) առաջնորդ Աբդուլլահ Օջալանը։ Կարգախոսը նշանավորում էր քուրդ կանանց քաղաքական գործունեությունը 2000-ականներին և գրավիչ էր համարվում իր ուղղագրության, ռիթմի և իմաստային նշանակության պատճառով։

Տարածումը աշխարհով մեկ

Կարգախոսը սկզբում ստեղծվել է քուրդ կին մարտիկների կողմից, այնուհետև հայտնի է դարձել աշխարհի այլ բողոքի ակցիաների ժամանակ։ Օրինակ, 2015 թվականի նոյեմբերի 25-ին այն օգտագործվել է եվրոպական մի շարք երկրներում կանանց նկատմամբ բռնության վերացման միջազգային օրվան նվիրված հավաքների ժամանակ։

Աֆղանստան

2022 թվականի սեպտեմբերի 20-ին կարգախոսը վանկարկել են աֆղան կանայք՝ ի աջակցություն Իրանում կանանց բողոքի ակցիայի։

Ֆրանսիա

2018 թվականին Կաննի կինոփառատոնի ժամանակ «Արևի աղջիկները» ֆիլմի դերասանական կազմը վանկարկել է «ջին ջիյան ազադի»։ Ավելի ուշ կարգախոսը պարսկերեն տպագրվեց ֆրանսիական «Libération» թերթի առաջին էջում 2022 թվականի սեպտեմբերին՝ Մահսա Ամինիի մահվան դեմ բողոքի ցույցերից հետո։

Իրան

«Կին, կյանք, ազատություն» կարգախոսի օգտագործումը վերադառնում է 2022 թվականի սեպտեմբերին Մահսա Ամինիի մահից հետո տեղի ունեցած բողոքի ցույցերի ժամանակ։ Կարգախոսը վանկարկվել է Ամինիի հուղարկավորության ժամանակ Սաքեզում, այնուհետև հնչել է հուղարկավորությունից հետո Սանանդաջում տեղի ունեցած նախնական բողոքի ցույցերի ժամանակ։ Սեպտեմբերի 21-ին կարգախոսը վանկարկել են Թեհրանի համալսարանի ուսանողները, իսկ հաջորդ օրերին ամբողջ երկրում ցուցարարները։ Սեպտեմբերի 28-ին և բողոքի ակցիաների շարունակմանը, Շիրազի բժշկական գիտությունների համալսարանի ուսանողներն իրենց բողոքի ակցիաներում օգտագործեցին նոր ձևափոխված կարգախոսը` «Կին, կյանք, ազատություն, տղամարդ, հայրենիք, բարգավաճում»։

Իրանի բողոքի ցույցերի ընդլայնումից հետո տարբեր քաղաքներում անցկացվել են ցույցեր, որտեղ ցուցարարները այլ կարգախոսների հետ միասին օգտագործել են «Կանայք, կյանք, ազատություն» կարգախոսը։ Աշխարհի տարբեր քաղաքներում իր ընդլայնման և արտասահմանյան լրատվամիջոցների լայնածավալ լուսաբանման պատճառով ֆրանսիական «Libération» թերթն օգտագործել է իրանական բողոքի պատկերը՝ պարսկերեն կարգախոսով, որն ուղեկցվում է ֆրանսերեն թարգմանությամբ։ Այն օգտագործվել է նաև Շերվին Հաջիփուրի «Բարայե» երգի խոսքերի փակման հատվածում, ով ձերբակալվել է ոստիկանության կողմից այն բանից հետո, երբ երգի համար համաշխարհային ճանաչում է ստացել։ Նրա «Բարայե» երգը ավելի ուշ հնչեց Իրանի համար համաշխարհային բողոքի ցույցերի ժամանակ 2022 թվականի հոկտեմբերի 1-ին աշխարհի մոտ 150 քաղաքներում։

2023 թվականի փետրվարին Իրանի քսան անկախ արհմիություններ, ֆեմինիստական խմբեր և ուսանողական կազմակերպություններ հրապարակեցին 12 կետից բաղկացած մանիֆեստ։ Այն ձևակերպված և մշակված է «կին, կյանք, ազատություն» կարգախոսի իմաստի շուրջ՝ ձգտելով վերջ տալ ճնշումներին, խտրականությանը, բռնակալությանը և բռնապետությանը։

Թուրքիա

Այս կարգախոսը Թուրքիայում բազմիցս օգտագործվել է« Շաբաթօրյա մայրեր» կազմակերպության կողմից։ Կարգախոսը վանկարկել են նաև թուրք ցուցարարները Թուրքիայում, երբ նրանք հավաքվել էին 2022 թվականի սեպտեմբերի 21-ին Իրանի Իսլամական Հանրապետության դեսպանատան առջև բողոքի ցույց անելու։

Ընդունելություն

Իրանցի սոցիոլոգ Թաղի Ազադարմակին հայտարարել է, որ կարգախոսը «միջին խավի ամենաարմատավոր ցանկություններից մեկն է»։
Իրանցի սոցիոլոգ Ֆարհադ Խոսրոխավարը կարգախոսը համարում է «նոր կրակոց Իրանի քաղաքացիական բողոքի ցույցերի հաջորդականության մեջ»։
Սոցիոլոգ Մեհրդադ Դարվիշփուրը կարծում է, որ կարգախոսի միտքն է՝ «Մարտահրավեր ենք նետում բռնի հայրապետական, մահացու և ավտորիտար իշխող գաղափարախոսությանը»։
Իրանցի ամերիկական քաղաքական վերլուծաբան Քարիմ Սադջադփուրը «Կին, կյանք, ազատություն» կարգախոսը համարում է իշխանության հակակշիռ։
Իրանցի սոցիոլոգ, սոցիոլոգիայի պրոֆեսոր Մոհամմադ Ֆազելին կարծում է, որ այս կարգախոսում կինն ունի խորհրդանշական դեմք և ցուցադրում է բռնության ատելությունը։

Պատասխան

Գերմանիայի արտաքին գործերի նախարար Անալենա Բաերբոքը «Ջին, Ջիյան, Ազադի» պաստառներով բողոքի ակցիա է անում հանուն կանանց իրավունքների կուսակցության կոմիտեում։
Եվրախորհրդարանի շվեդ պատգամավոր Աբիր Ալ-Սահլանին Իրանում քուրդ կանանց հետ համերաշխ ելույթի ժամանակ կտրում է մազերը Եվրախորհրդարանում և վերցնելով մի զույգ մկրատ՝ ասել է «Ջին, Ջիյան, Ազադի»։
Ֆինն-ամերիկյան քուրդ երգչուհի Հելլի Լյուվը թողարկել է «Jin, Jiyan, Azadi» երգը։
Իրանաբնակ հոլանդացի երգչուհի Սևդալիզան թողարկել է «Woman Life Freedom» երգը։

Ծանոթագրություններ

Արտաքին հղումներ

«Zan. Zendegi. Azadi. Woman, Life, Freedom. Global action in solidarity with Iranian women & girls who are courageously demonstrating peacefully for their fundamental human rights». www.womanlifefreedom.today (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 9-ին.

This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Կին, կյանք, ազատություն, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.