Թուրքատյացություն

 

Այս երևույթը սկսվել է դերևս Հունական արշավանքների ժամանակ՝ 4-րդ դարում, երբ թուրքերը Եվրոպայում ջարդ ու թալան սկսեցին։ Շուրջ մեկ հազարամյակ հետո, երբ թուրքերը հիմնադրեցին Օսմանյան կայսրությունը ու արշավեցին՝ մի կողմից Բալկանյան թերակղզի, մյուս կողմից Մերձավոր Արևելք՝ կատարելով ավերածություններ։ Թուրքոֆոբիա տերմինը առաջացել է 1870-ականներին։ Այդ ժամանակներին Եվորպայի քաղաքական գործիչները հիմնում էին կրոնական կազմակերպություններ, որոնց նպատակն էր քշել թուրքերին Բալկանյան թերակղզուց։

16-րդ դար

Երբ թուրքերը գրավեցին Կիպրոսը, շուրջ 56,000 հույն գերեվարվեց կամ սպանվեց, ու հունական զորքերի ղեկավարը ողջակիզվեց։ Այստեղից թուրքերը արագորեն վատ համբավ ձեռք բերեցին պատերազմներում։ 16-րդ դարում թուրքերի կողմից կատարված գործողությունների վերաբերյալ երկու անգամ ավելի շատ գիրք գրվեց քան նոր ցամաքի բացահայտման մասին (խոսքը վերաբերում է Կոլումբոսի կատարած բացահայտմանը)։

17-րդ դար

17-րդ դարում իրավիճակը ավելի սրվեց թուրքերի ու իրենց հարևանների միջև։ Թուրքոֆոբիան սկսեց տարածվել Սկանդինավյան թերակղզում, որտեղ իշխում էր Շվեդիան։ Հենց այս դարի կեսերին Օսմանյան կայսրության հպատակության տակ գտնվող ազգերի մեջ սկսվեց ազգային զարթոնքը [2]:

Օսմանյան կայսրության թուլացումը

19-րդ դարում ազգային զարթոնքը վերաճեց զինված պայքարի։ 1829 թվականին Հունաստանը զենքի ուժով և Եվրոպայից օգնություն ստանալով անկախացավ։ 1877-78 թթ ռուս-թուրքական պատերազմի հետևանքով՝ Օսմանյան կայսրության դիրքերը՝ Բալկանյան թերակղզում թուլացան։ Հերթով սկսեցին անկախանալ Բալկանյան թերակղզու երկրները։ Ալբանիայի անկախացումով (1913 թվական) Օսմանյան կայսրությունը վերջնականապես կորցրեց իր ազդեցությունը Բալկանյան թերակղզում։ Թուրքերից անկախանալու ցանկությունը տարածվեց հայերի ու արաբների միջև։ Հայերը զինված պայքար սկսեցին թուրքերի դեմ, որն իր գագաթնակետին հասավ 1890-ականներին, բայց Համիդիան ջարդերից հետո թուլացավ պայքարը։ Հենց այդ ժամանակներում հայերի մեջ ամրապնդվեց թուրքոֆոբիան։ Չնայած Բալկանյան թերակղզու երկրների անկախացմանը՝ թուրքոֆոբիան այնտեղ մինչև հիմա կրում է պետական ու ազգային բնույթ։

Օսմանյան կայսրության վերջին տարիները

Եթե 17-րդ դարում Օսմանյան կայսրությունը պայքարում էր Եվրոպան նվաճելու համար, ապա 1918 թվականին պայքարում էր իր սկզբնական տարածքը (ինչպես նաև Արևմտյան Հայաստանը ու Հունաստանի ասիական մասը) պահպանելու համար։ Հույների ու հայերի մեջ այդ տարիներին թուրքոֆոբիան պետական բնույթ էր կրում, ու կորցրած տարածքները վերամիավորելու համար՝ նորանկախ Հայաստանը ու Հունաստանը պատերազմի մեջ մտան թուրքերի հետ, սակայն պարտվեցին։

Հայոց ցեղասպանություն

1894-1923 թվականների ընթացքում՝ թուրքերը սպանեցին 1,500,000 հայ։ Թուրքիան մերժում է այս փաստը։ Սրանք բուն պատճառները դարձան, որ թուրքոֆոբիան Հայերի մեջ ամենատարածվածն է։ Պատճառներից մեկն այն է, որ Արևմտյան Հայաստանը մինչև հիմա գտնվում է Թուրքիայի տարածքում։

Թուրք արտահայտությունը, եվրոպական որոշ երկրներում նշանակում է բարբարոս, որոշ լեզուներում թուրք արտահայտությունը վիրավորանք է՝ նույնիսկ հայհոյանք։

Հայաստան

Հայ-թուրքական հարաբերությունները, պատմության ընթացքում, լարված են եղել։ 2007 թվականին կատարված հետազոտության համաձայն՝ Հայաստանի հայերի 78%-ը ունի ատելություն թուրքերի նկատմամբ։

Բուլղարիա

 

1984 թվականից՝ Բուլղարիան սկսեց սահմանափակել թուրքերի իրավունքները Բուլղարիայում։ Նրանց նույնիսկ արգելվում էր հասարակական վայրերում թուրքերեն խոսել։ շուրջ 800,000 թուրք փոխեցին իրենց ազգանունները։ 1989 թվականին, երբ թուրք-բուլղարական սահմանը բացվեց, շուրջ 350,000 թուրք լքեց Բուլղարիան։

Կիպրոս

Կիպրոսի հույների մեջ նույնպես տարածված է թուրքոֆոբիան։ Բուն պատճառը Կիպրոսի հյուսիսային հատվածի օկուպացումն է թուրքերի կողմից։

Գերմանիա

 

Թուքոֆոբիան Գերմանիայում զգացվում է ամենօրյա կենցաղում։ Գերմանիայում թուրքերի հետ կապված վիրավորական կատակները կենցաղային են դարձել։ 1990-ականների սկզբներին թուրքերի վրա հարձակումներ իրականացվեցին, ինչի արդյունքում մահացան տասնյակ թուրքեր։

Հունաստան

 

Հույն-թուրքական հարաբերությունները, հայ-թուրքական հարաբերությունների պես, եղել են լարված։ 1994 թվականի Մարտի 7-ին Հունաստանը որոշեց այդ օրը համարել որպես Հույների ցեղասպանության զոհերի հիշատակության օր։ Այս որոշումը ավելի սրեց երկու երկրների հարաբերությունները։ 1995 թվականին՝ երկու երկրներում ստեղծվել էր նախապատերազմյան իրավիճակ, բայց պատերազմը կանխարգելվեց։

Ռուսաստան

 

Պատմության ընթացքում տեղի են ունեցել բազմաթիվ ռուս-թուրքական պատերազմներ։ Սառը պատերազմի տարիներին Թուրքիան հանդես էր գալիս, որպես ԱՄՆ-ի հենակետ։ Ռուսաստանում ապրող ադրբեջանցիների ու թուրքերի նկատմամբ կիռարվում է էթնիկական խտրականություն։

Թուրք-եգիպտական հարաբերությունների լարումը

Թուրք-եգիպտական հարաբերությունները սրվեցին, երբ Թուրքիան փորձեր կատարեց միջամտել Եգիպտոսի ներքին գործերին։ 2013 թվականին՝ Եգիպտոսի ժամանակավոր նախագահը ասաց, որ պատրաստ է ճանաչել Հայոց Ցեղասպանությունը։

20-րդ դարում հայերի մեջ սկսվեց հաստատվել ատելություն ադրբեջանցիների նկատմամբ։ 1904-1905 թվականներին տեղի ունեցան ջարդեր ադրբեջանցիների ու հայերի միջև։ Եղան հազարավոր զոհեր։ 1918-1920 թթ. տեղի ունեցավ պատերազմ նորանկախ երկու երկրների միջև։ 1988-94 թթ. կողմերը պատերազմեցին Արցախի համար։ Այս ամենը հանգեցրեց ատելություն երկու ազգերի միջև։