Թետիս (Հունական դիցաբանության ծովերի Թեֆիդա աստվածուհու անվան գերմանալեզու տարբերակ- հուն․՝ Τηθύς, Tethys), մեզոզոյան դարաշրջանի հին օվկիանոս՝ Լավրասիա և Գոնդվանա հնագույն մայրցամաքների միջև։
Եվրոպայի Ալպերից ու Կարպատներից ընդհուպ մինչև Ասիայի Հիմալայներ ծովային կենդանիների հին ժամանակներից եկած սիստեմատիկ քարացումները բացատրվում են Աստվածաշնչի Մեծ Ջրհեղեղի մասին պատմությամբ։
Երկրաբանության զարգացումը թույլ է տվել թվագրել ծովային մնացորդները, ինչը այդ բացատրությունը դրել է կասկածի տակ։ 1893թ.-ին ավստրիացի երկրաբան Էդուարդ Զյուսը իր «Երկրագնդի դեմքը» աշխատության մեջ ենթադրում է այդ տարածքում հին օվկիանոսի գոյության մասին, որը նա անվանում է Թետիս՝ հունական Թեֆիդա աստվածուհու անունից։ Այնուամենայնիվ, գեոսինկլինալային տեսությունից ընդհուպ մինչև 20-րդ դարի վաթսունական թվականները, երբ սալերի տեկտոնիկայի տարածքն ամրանում է, ենթադրվում է, որ Թետիսը իրենից ներկայացնում էր ընդամենը գեոսինկլինալ, ոչ թե օվկիանոս։ Այդ պատճառով երկար տարիներ շարունակ Թետիսը կոչվել է «ջրամբարների համակարգ», օգտագործվում էին նաև Սարմատյան ծով, Պոնտոսի ծով տերմինները։
Թետիսը գոյություն է ունեցել մոտ մեկ միլիարդ տարի (850–ից 5 մլն տարի առաջ), բաժանել է հին մարցամաքներ Գոնդվանան և Լավրասիան, ինչպես նաև դրանց մասերը։ Քանի որ այդ ընթացքում տեղի է ունեցել մայրցամաքների դրեյֆ, Թետիսը մշտապես փոխել է իր ընդհանուր տեսքը։
Հին աշխարհի լայն հասարակածային օվկիանոսից այն մեկ վերափոխվում է Խաղաղ Օվկիանոսի արևմտյան ծովածոցի, մեկ ատլանտա–հնդկական ջրբաժանի, քանի դեռ չէր բաժանվել մի շարք ծովերի։ Կապված այդ բանի հետ տեղին է խոսել Թետիսի մի քանի օվկիանոսների մասին․
Թետիս օվկիանոսի վերջնական «վերացումը» կապում են միոցենի դարաշրջանի հետ (5 մլն տարի առաջ)։ Օրինակ՝ ժամանակակից Պամիրը որոշ ժամանակ իրենից ներկայացնում էր Թետիս օվկիանոսի կղզեխումբ։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 175)։ |
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թետիս (օվկիանոս)» հոդվածին։ |
This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Թետիս (օվկիանոս), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.