Էրգոթերապիա

 

Էրգոթերապիան դարձել է առանձնահատուկ մասնագիտություն Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո։ 1951 թվականին հիմնադրվել է Էրգոթերապևտների միջազգային կազմակերպությունը՝ Էրգոթերապևտների համաշխարհային ֆեդերացիան, որը միավորում է 83 երկրի և ավելի քան 400,000 մասնագետի։ Այս համագործակցության շնորհիվ 1970-ականներից սկսեցին բացվել էրգոթերապևտների պատրաստման առաջին մասնագիտական դպրոցները, 1986 թվականին ստեղծվեց Եվրոպական համայնքի էրգոթերապևտների կոմիտեն։ 1990-ականների կեսերին ձևավորվեց էրգոթերապիայի բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների եվրոպական ցանց, որի կենտրոնը գտնվում է Դանիայի Օլբորգ քաղաքում։ Ռուսաստանում էրգոթերապևտների առաջին վերապատրաստման ծրագիրը բացվել է 1999 թվականին Սանկտ Պետերբուրգի Իլյա Մեչնիկովի անվան պետական բժշկական ակադեմիայում՝ Շվեդիայի Օկուպացիոն թերապևտների ասոցիացիայի աջակցությամբ։ 2001 թվականին հիմնադրվել է Օկուպացիոն թերապևտների Ռուսաստանի ասոցիացիան (RAET), որը 2004 թվականից հանդիսանում է WFOT-ի մի մասը։

Էրգոթերապիան միջդիսցիպլինար ուղղություն է, որը միավորում է հոգեբանության, բիոմեխանիկայի, ֆիզիկական թերապիայի և մանկավարժության գիտելիքները։ Էրգոթերապիայի հիմնական նպատակներն են առօրյա կյանքի համար անհրաժեշտ հմտությունների վերականգնումը կամ կատարելագործումը, որոշակի զբաղվածության միջոցով պացիենտի զարգացման և ինքնիրացման պայմանների ստեղծումը` ամենօրյա գործունեություն, աշխատանք, արդյունավետ գործունեություն և ժամանց։

Էրգոթերապիստը հաշմանդամություն ունեցող անձանց սոցիալական, կենցաղային, աշխատանքային, ֆունկցիոնալ և շարժիչ հմտությունների վերականգնման մասնագետ է։ Նրա պրակտիկայում օգտագործվում են էրգոթերապիա, հոգեբանական և մանկավարժական տեխնիկա, ֆիզիկական վարժություններ, մանուալ թերապիայի տարրեր, մերսում և անհատական սարքավորումների ընտրություն։ Շատ երկրներում օկուպացիոն թերապևտները վերապատրաստվում են առանձին բակալավրի և մագիստրատուրայի ծրագրերով։ Ռուսաստանում էրգոթերապիան ներառված է բժշկական ուսանողների համար «բժշկական վերականգնում» առարկայի ուսումնական ծրագրում։ Սանկտ Պետերբուրգի Պավլովի անվան բժշկական համալսարանի էրգոթերապևտ և դոցենտ Մարիա Մալցևան նշում է, որ 2017 թվականին Ռուսաստանում աշխատել է մոտ 100-120 էրգոթերապևտ, որոնք ավարտել են կարճ դասընթացներ, և միայն 4-5 հոգի է հատուկ կրթություն ստացել արտասահմանում։

Աշխատանքային թերապիան ունի հաճախորդին ուղղված մոտեցում և կենտրոնացած է պացիենտի համար իմաստալից գործողությունների վրա։ Հիմնական սկզբունքները նկարագրվել են Ջորջ Դանթոնի կողմից 1919 թվականին իր «Վերականգնողական թերապիա» գրքում։

Գործունեությունը նույնքան անհրաժեշտ է մարդուն, որքան սնունդն ու խմիչքը։ Յուրաքանչյուր մարդ պետք է ունենա մտավոր և ֆիզիկական ակտիվություն։ Գործունեությունը պետք է նշանակություն ունենա հիվանդի համար և առաջացնի դրական հույզեր։ Նրանք, ովքեր հիվանդ են մտքով, մարմնով և հոգով, կարող են բուժվել գործունեության միջոցով։

Աշխատանքային ծրագրերն ընտրվում են անհատապես յուրաքանչյուր բնագավառի համար՝ նյարդաբանական պաթոլոգիա, վնասվածքաբանություն, հոգեկան խանգարումներ, ուռուցքաբանություն, հենաշարժական համակարգի դեֆորմացիա առաջացնող հիվանդություններ, նյարդային և հենաշարժական համակարգերի բնածին պաթոլոգիա։ Էրգոթերապևտներն աշխատում են կլինիկաներում, հիվանդանոցներում, ցերեկային հիվանդանոցներում, վերականգնողական կենտրոններում, առողջարաններում, դպրոցներում և նախադպրոցական հաստատություններում։

Նյարդաբանական պրակտիկայում էրգոթերապևտները սովորաբար աշխատում են ինսուլտի հետևանքների հետ՝ պարեզ, կաթված, խոսքի արատներ։ Այս դեպքերում ծրագիրը կենտրոնանում է ինքնասպասարկման հմտությունների ուսուցման վրա, ինչպիսիք են անձնական հիգիենան, հագնվելը և հավասարակշռությունը, որպես վերականգնման առաջին քայլ։ Այնուհետև հիվանդները տիրապետում են շարժման և տնային ինքնասպասարկման հմտություններին։ Վնասվածքային պրոֆիլի ծրագիրը հետևում է նույն օրինակին։ Օտար երկրներում առաջին խմբերի հիվանդների օկուպացիոն թերապիան սկսվում է հիվանդանոցից։ Դա անելու համար բաժինները ստեղծում են ուսուցողական սենյակներ, որոնք կահավորված են խոհանոցին, զուգարանակոնքին կամ լոգասենյակին հարմարեցնելու համար։ Դասերը կարող են անցկացվել անհատական կամ խմբակային։ Էրգոթերապևտը նաև այցելում է հիվանդի տուն՝ պարզելու կենսապայմանները և անհրաժեշտ փոփոխություններ կատարելու շրջակա միջավայրում, օրինակ՝ խորհուրդ տալով տեղադրել լրացուցիչ բազրիքներ, հեռացնել շեմերը, վերադասավորել կահույքը և այլն:Կոգնիտիվ խանգարումներ ունեցող հիվանդների համար, ինչպիսիք են Դաունի համախտանիշը, մտավոր հետամնացությունը, Ալցհեյմերի հիվանդությունը և այլն, ծրագիրը սկսվում է հատուկ վարքագծային ալգորիթմի ստեղծմամբ։ Սովորաբար նման սահմանափակումներ ունեցող մարդիկ անունները լավ չեն հիշում, բայց հիշում են գույներն ու երկրաչափական ձևերը, հետևաբար գործնականում օգտագործվում են առարկաների հիշեցում և նշում։

Ընդունելություն և տեղեկատվություն - հիվանդին պատմում են ծառայության մասին, ուսումնասիրում դրա հնարավորությունները առօրյա կյանքում, միջավայրում և մշակութային առանձնահատկություններում։

Հիվանդի ընդհանուր գնահատումը մի փուլ է, որն օգնում է հասկանալ հիվանդի ներկա վիճակը և կազմել նրա խնդիրների ցուցակը։ Գնահատումը օգտագործում է դիտարկում, հիվանդի կամ խնամողի հարցազրույցներ, ստանդարտացված թեստեր, սանդղակներ և հարցաթերթիկներ։

Միջամտության պլանավորում և զարգացում - Էրգոթերապևտը սահմանում է աշխատանքային նպատակներ, ընտրում է միջամտության իրականացման մեթոդները, ինտենսիվությունը և տևողությունը և որոշում պլանավորված արդյունքները։

Արդյունավետության գնահատումը Էրգոթերապիայի վերջին փուլն է, որտեղ մասնագետը համեմատում է իրական արդյունքները նախատեսվածի հետ և որոշում՝ շարունակել, թե դադարեցնել միջամտության ծրագիրը։