Զրոյական Միջօրեականի Ընտրություն

Զրոյական միջօրեականի ընտրությունը ֆիզիկական իմաստ չունի, ի տարբերություն, օրինակ՝ հասարակածից, և որոշվում է աշխարհագետների սեփական որոշմամբ։ Պատմության տարբեր ժամանակահատվածներում օգտագործվել են տարբեր զրոյական միջօրեականեր։ Միասնական զրոյական միջօրեականի մասին միջազգային համաձայնագիրն ընդունվել է 1884 թվականին։

Ներկայումս երկրի զրոյական միջօրեականի համար ընդունվել է միջազգային հենակետային միջօրեական, որն անցնում է Գրինվիչի միջօրեական մոտ 5,3" արևելք, որը առաջարկվում է որպես զրոյական 1884 տարում։

Հնարավոր է, որ առաջին աստղագետը, որը որոշել է աշխարհագրական կետերի միջև տարբերությունը երկայնությամբ, Հիպարքոսն էր, որը որպես հաշվարկի սկիզբ օգտագործեց Հռոդոս կղզին։ Պտղոմեոսը որպես հաշվարկի սկիզբ է օգտագործել առասպելական « Ֆորտունայի կղզիներ»-ը, որոնք սովորաբար ասոցացվում են Կանարյան կղզիների հետ։

1541 թվականին Հերարդ Մերկատորը իր ստեղծած երկրային գլոբուսի վրա պատկերել է սկզբնական միջօրեականը, որն անցնում է Ֆուերտեվենտուրա կղզով (Կանարյան կղզիներ)։ Ավելի ուշ քարտեզներում որպես հաշվարկի սկիզբ օգտագործվել են Ազորյան կղզիները, իսկ Աբրահամ Օրտելիայի աշխարհագրական ատլասի ստեղծման ժամանակ 1570 թվականին՝ Կանաչ Հրվանդանի կղզիները։ 1634 թվականին Կարդինալ Ռիշելիեի հրավիրած խորհրդաժողովում առաջարկվել է օգտագործել Կանարյան կղզեխմբի արևմտյան կղզին ՝ Հիերոն (Ֆերո) ։

Գրինվիչի միջօրեականը առաջին անգամ սահմանվել է որպես զրո՝ 1851 թվականին։ Այն անցնում է Գրինվիչի աստղադիտարանում գտնվող գործիքի առանցքով։

Միջազգային քննարկումներ

1871 թվականին Անտվերպենում տեղի է ունեցել առաջին միջազգային աշխարհագրական կոնգրեսը, որի բանաձևերից մեկում առաջարկվել է որպես զրոյական միջօրեական բոլոր երկրների ծովային քարտեզների համար Գրինվիչի միջօրեականը, ընդ որում ՝ առաջիկա տասնհինգ տարիների ընթացքում։ Մայցամաքային և մերձափնյա քարտեզների համար խորհուրդ է տրվում օգտագործել սեփական զրոյական միջօրեականը։ Արդեն 1880-ական թվականների սկզբին տասներկու երկրներ նոր հրատարակվող ծովային քարտեզներում սկսել են միջօրեականները հաշվել Գրինվիչից։

Զրոյական միջօրեականի շուրջ բանավեճերի աշխուժացմանը նպաստել է "երկրային ժամանակը" հոդվածը, որը հրապարակվել է Կանադայում 1876 թվականին, Կանադական Խաղաղօվկիանոսյան երկաթուղու ինժեներական ծառայության ղեկավար Սենֆորդ Ֆլեմինգի կողմից։ Հոդվածում նշվում էր ամբողջ աշխարհում միասնական ժամանակի օգտագործման գաղափարը։ 1878-1879 թվականներին Ֆլեմինգը երկու դասախոսություն է կարդացել Տորոնտոյի Կանադական ինստիտուտում։ Առաջինը կոչվում էր «Ժամանակագրությու»-ն և պատրաստվել էր 1876 թվականի հոդվածի հիման վրա։ Երկրորդ դասախոսությունը, որը վերնագրված է «Երկայնություն և ժամանակագրությու»-ն ուներ ենթավերնագիր «մի քանի խոսք զրոյական միջօրեականի ընտրության մասին, ընդհանուր բոլոր պետությունների համար, կապված ժամանակագրության հետ»։ Այս դասախոսության, մասնավորապես, հաստատվել է ընտրությունը որպես զրոյական այն միջօրեականը, որը հետ է մնում Գրինվիչից 180°-ով։ Ֆլեմինգի դասախոսությունները հետաքրքրություն են առաջացրել գիտական աշխարհում, իսկ զրոյական միջօրեականի վերաբերյալ ընդդիմախոսներն իրենց առաջարկներն ունեին։ Օրինակ, 1881 թվականին Վենետիկում կայացած կոնգրեսում քննարկված առաջարկները։

• Եգիպտոսի Քեոփսի բուրգը (պրոֆեսոր Պիացցի Սմիթ, Շոտլանդիայի թագավորական աստղագետ)․
• Երուսաղեմ (Բոլոնիայի աստղագետները)․
• Բերինգի նեղուցը (պրոֆեսոր Բոմոն, աշխարհագրագետ Ժնևից)։

Առաջին միջազգային աշխարհագրական կոնգրեսից հետո զրոյական միջօրեականի հարցը քննարկվող հիմնական հարցերից մեկն էր հետևյալ միջազգային համաժողովներում․

• 1875 թվական-II միջազգային աշխարհագրական կոնգրես (Փարիզ)։
• 1881 թվական - III միջազգային աշխարհագրական կոնգրես (Վենետիկ)։
• 1883 թվական - VII միջազգային գեոդեզիական կոնֆերանս (Հռոմ)։
• 1884 թվական- Վաշինգտոնյան կոնֆերանս։

• Արեգակ՝ գոյություն ունեն տարբեր կոորդինատային համակարգեր
• Լուսին՝ անցնում է Լուսնի՝ երկրին ուղված կողմի կենտրոնով, Բրյուս խառնարանով
• Վեներա՝ որոշված է Արիադնա խառնարանի կենտրոնական գագաթով Մարս՝ որոշված է Էյրի-0 խառնարանի կենտրոնով
• Մերկուրի՝ Հուն Կալ խառնարանի կենտրոնից ընկած է դեպի արևելք 20 աստիճան անկյան տակ
• Պլուտոն։ սահմանված է որպես Պլուտոնի՝ մշտապես դեպի Քարոն ուղված մասի կենտրոն

• Burgess, Ebenezer (2013) [1860], «Translation of the Surya-Siddhanta», Journal of the American Oriental Society (e book), vol. 6, Google, էջ 185
• Dolan, Graham (2013). «The Greenwich Meridian before the Airy Transit Circle». The Greenwich Meridian.
• Dolan, Graham (2013). «WGS84 and the Greenwich Meridian». The Greenwich Meridian.
• Hooker, Brian (2006), A multitude of prime meridians, Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 26-ին, Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 13-ին
• Norgate, Jean and Martin (2006), Prime meridian, Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 13-ին
• Sobel, Dava; Andrewes, William J. H. (1998), The Illustrated Longitude, Fourth Estate, London

• «Where the Earth’s surface begins—and ends», Popular Mechanics, December 1930
• scanned TIFFs of the conference proceedings
• Prime meridians in use in the 1880s, by country
• Canadian Prime Meridian

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Զրոյական միջօրեականի ընտրություն» հոդվածին։